Hieronder kunt u een van de verhalen lezen die de afgelopen week in de krant is verschenen. Wilt u de hele krant nog eens in zijn geheel nalezen? Kijk dan onderaan dit bericht. DUIC brengt naast elke dag online het laatste nieuws ook achtergronden in de papieren krant. Heeft u de krant niet ontvangen? Vul dan hier uw postcode en huisnummer in. Dan geven wij dit door aan de bezorging.

De familie Hessel uit Utrecht richtte in 1991 de Stichting Schepsel Schelp op. Na 25 jaar heeft ‘het kleinste museum van Utrecht’ zijn deuren gesloten door gevorderde leeftijd en afnemende gezondheid van Piet (76) en Jeannette (83) Hessel. Veel bekendheid heeft het gratis te bezoeken familiemuseum in Utrecht niet vergaard, maar de bijzondere collectie is wel over de gehele wereld bekend. Vooral de gedetailleerde documentatie is bijzonder. Toch is nuchterheid troef bij het echtpaar. Breeduit lachend: “Het is een gezellig soort van afwijking.”

Even zoeken is het wel, dat kleinste museum van Utrecht. Midden in de Vogelenbuurt bij een rijtjeshuis kan worden aangebeld. De directeur en oprichter van het museum, Piet Hessel, doet zelf open: “Kom lekker binnen, we hebben verse koffie!” In twee oude leunstoelen vertelt het echtpaar over de mooie en verre reizen die ze aan hun intensieve hobby hebben overgehouden, maar niet voordat ook de koektrommel is opengegaan. “Het is ons levenswerk geweest.”

“Er was geen enkel begrip vanuit de gemeente”

Het is al snel duidelijk dat dit niet een gewoon rijtjeshuis is, maar het museum zelf. De lichtknop bij de vitrinekast in de woonkamer gaat aan en dan zijn de eerste fossielen en koralen al zichtbaar. Fossiele schelpen, zee-egels, haaientanden, zoogdierbotten, koralen en nog veel meer fossiele vondsten. De verzameling is groot. Vooral in twee zelf gegraven kelders is een indrukwekkend stuk historie geconserveerd. De waarde en waardering voor zijn levenswerk is vooral bij de internationale wetenschappelijke wereld groot. Met jaarlijks zo’n 800.000 bezoekers is ook de website een succes.

Piet was werkzaam als bioloog bij Natuurbehoud, maar ook in zijn privéleven was het behoud van natuur een belangrijke factor. “De natuur is een grote rijkdom. Je moet uitkijken met wat je ermee doet.”

39.000 uur

Spijt van alle tijd die de familie in het graven, conserveren en documenteren heeft gestoken hebben ze niet. Zelf denkt Piet minimaal 39.000 uur in zijn museum te hebben gestoken. Wel betreuren ze het afwezige karakter van de gemeente. “Utrecht is toch een museumstad? Wij hebben nooit hulp gekregen en zijn nooit behandeld als volwaardig museum.” Zo moesten normale leges worden betaald voor de bouw van de kelders, terwijl de stichting wel werd erkend als een ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling). “Er werd geen enkel begrip getoond.”

“In al die jaren is er ook nooit iemand van de gemeenteraad eens komen kijken, terwijl wij wel in de stadsgids en in de kidsgids staan”, zegt Piet teleurgesteld. “Het is vreemd dat raadsleden van een museumstad geen enkele belangstelling hebben getoond in al die tijd. En ze wisten wel van ons bestaan. Dat kan niet anders.”

Slapen tussen de fossielen

Piet neemt de leiding en zijn vrouw vult aan. De rondleiding is een op elkaar ingespeelde presentatie. Voor de feiten bij zijn verhalen, soms een vragende blik naar Jeannette: ‘hoe was het ook al weer?’. Bij de eerste vitrinekast vertelt Piet over het begin van zijn collectie. Op zijn vijftiende kreeg hij een fiets van zijn oom, waarmee hij direct vanuit Utrecht naar Katwijk fietste. Hij wilde de zee zien en vond daar naast zout water ook een liefde voor schelpen. “Die hobby is een beetje uit de hand gelopen zoals je ziet”, wijst hij lachend op de vitrinekasten in de woonkamer.                                                                                        

In de volgende kamer komt Piet pas echt op stoom. “Deze grote heb ik gevonden in Frankrijk en die daar komt uit Nieuw-Zeeland.” In sneltreinvaart lepelt Piet anekdotes op van zijn reizen en verzameling. Via een kleine gang leidt het echtpaar de bezoekers naar het aangrenzende huis. Ook dit is in het bezit van de familie Hessel en is naast de tweede museumruimte ook het slaapvertrek. “De fossielen schreeuwen niet, dus het is hier lekker rustig”, verklaart Jeannette. Boven een van de vitrinekasten een christelijke spreuk: ‘En God zag alles wat Hij gemaakt had en zie, het was zeer goed’. Bij een druk op de lichtknop flikkert het kunstlicht en staan de vitrinekasten weer in de belangstelling.

“Als je beneden bent, direct door je knieën anders stoot je je hoofd”

Daar begint Piet weer een van zijn anekdotes. “We wilden in Florida een van de groeven in om te zoeken naar fossielen. Maar Amerika is een gek land hè”, zegt hij met zichtbaar plezier. “Er was een vrouw die haar been brak en ondanks haar verklaring dat het binnentreden op eigen risico was, klaagde ze de eigenaar aan. Het kostte hem wel 100.000 dollar.” “250.000”, corrigeert Jeannette. “Hier kijk, nog meer”, knikt Piet.

De twee reisden naar Australië toen de kinderen het huis uit waren. Daar sliepen ze maandenlang in een tent en zochten ze naar fossielen. Een groot avontuur, maar, zoals het een bioloog betaamt, na eerst een onderzoek naar het klimaat. “Het was in Portugal al zo heet. En in het regenseizoen is het ook lastig zoeken.”

De ondergrondse vertrekken

In de folder van het museum staat dat iedereen van harte welkom is, maar een afspraak per telefoon is wel een vereiste: “Doordat de collecties veel ruimte in beslag nemen, zijn de loopruimten beperkt.” Dat is een understatement, want de tour neemt nu spannender vormen aan. Een trappetje leidt tot een van de twee zelfgebouwde kelders. Eén voor één dalen de bezoekers het trappetje af. Beneden wordt het smalle gangpaadje volledig omgeven door vitrinekasten met de meest exotische fossielen. Een klauw van een beer, een schedel en eindeloos veel schelpen. “Dit namen we mee uit Portugal. Daar hebben we wel weken gegraven en schoongemaakt.” Alles is netjes benoemd en geconserveerd. Dat maakt de verzameling rijk en bijzonder. “Daar zitten aardig wat uren in.”

Het lijkt erop dat de gasten niet verder verrast kunnen worden door het unieke museum. Maar dan is ook de tweede kelder aan de beurt. Onder de kapstok zit een gat in de grond, met een steile trap. “Deze is iets steiler en als je beneden bent, direct door je knieën anders stoot je je hoofd”, waarschuwt Jeannette nog vlug. Tussen de staande en liggende vitrinekasten in deze kelder liggen kussens. Hier kunnen bezoekers niet staan. “Zo”, zegt Piet beneden aangekomen en op een kussen geïnstalleerd. “Iedereen zit? Dan kijken we hier naar bijzondere schelpen uit Frankrijk. En deze schelpen zijn heel dichtbij gevonden.” Hij grinnikt: “Die zijn uit de achtertuin.”

Het museum sluit zijn deuren, maar voor de liefhebbers blijft de collectie wel beschikbaar. De vestiging in Rhenen (beheerd door zoon Rudi Hessel) blijft beperkt beschikbaar voor bezoekers en op de site is de gehele collectie te zien. Verder is een groot deel geschonken aan de Universiteit van Amsterdam, Naturalis in Leiden en het Natuurhistorisch Museum Rotterdam.

Tekst: Jesse Holweg, Foto’s: Robert Oosterbroek