DUIC brengt naast elke dag online het laatste nieuws ook achtergronden in de papieren krant. Hieronder kunt u een van de verhalen lezen die de afgelopen week in de krant is verschenen. Wilt u de hele krant nog eens in zijn geheel nalezen? Kijk dan onderaan dit bericht. Heeft u de krant niet ontvangen? Vul dan hier uw postcode en huisnummer in. Dan geven wij dit door aan de bezorging.

Utrecht wordt steeds voller, het inwonersaantal blijft groeien maar de stadsgrenzen rekken niet op. Ondertussen is de horecawereld in beweging en komen er ook in de wijken steeds meer nieuwe initiatieven. Een logisch gevolg is dat er op sommige plekken frictie ontstaat. “Dit spanningsveld tussen leefbaarheid en een bruisende stad blijft de komende jaren dan ook een uitdaging voor de stad.” 

Op DUIC.nl was er al het nodige over te doen: ondernemingen en initiatieven die in de problemen komen door mogelijke overlast voor de buurt. DEPOT wilde een creatief warenhuis beginnen in een oude spoorloods bij de Tweede Daalsedijk. Ruim twee jaar zijn de initiatiefnemers bezig geweest. De eigenaar van het pand, de NS, gaf geen huurovereenkomst en vervolgens de gemeente geen vergunning. De NS liet eerder al aan DUIC weten: “Er is onvoldoende draagvlak in de buurt in verband met mogelijke overlast.”

De twee horecagelegenheden Speck en Stelios zaten nog niet lang op het Ledig Erf, begin vorige maand bleek dat de terrassen weer moesten sluiten. Enkele bovenburen hadden geklaagd over geluidsoverlast. De terrasvergunningen werden ingetrokken. De gemeente bleek met verkeerde cijfers te hebben gewerkt. Carla’s Conditorie besloot te verhuizen uit Oog in Al toen buurtbewoners klaagden over geuroverlast. Doordat de zaak niet al te goed liep kon de eigenaresse zich een nieuwe koolstoffilter niet veroorloven en besloot ze weg te gaan. Ook in Leidsche Rijn hadden omwonenden klachten over de omvang van het nieuwe Castellum Hoge Woerd.

Het meest recente voorbeeld komt van de goedlopende koffiezaak The Village in de oude gevangenis Wolvenplein. Ook hier komen enkele buurtbewoners nu in opstand omdat ze overlast ervaren van het nabijgelegen terras. De bezwaren worden afgewogen door het college. De eigenaren vrezen voor het voortbestaan als de terrasvergunning wordt afgepakt.

Levendig en leefbaar

Een heleboel Utrechters vinden een nieuw terras, koffietentje, culturele hospot of festival in de buurt juist heel leuk. Zij zetten de klagende omwonenden al snel neer als ‘zure mensen’ die in een hutje op de hei zouden moeten gaan wonen. Zo schreef reaguurder Berend op DUIC.nl: “Utrecht ondervindt meer last van kleinburgerlijke babyboomers dan van een horecagelegenheid als The Village. Ga lekker in de polder wonen als je rust zoekt.” Een stad of wijk kan opleven van een culturele hotspot of een nieuwe terras, maar voor de direct omwonenden kan zoiets het woongenot behoorlijk vergallen. Het gaat hier tussen het gemeenschappelijke belang en het belang van direct omwonenden.

“We moeten onderzoeken hoe we de stad verder willen invullen”

De discussie tussen levendigheid en leefbaarheid kreeg in februari al een duwtje in de rug door een opinieartikel in het AD van D66-raadslid Aline Knip. Hierin riep de politica op om juist meer lef te tonen in de ontwikkeling van de stad. “Anders komen initiatieven van cultureel ondernemers door te strakke regelgeving en bange buren niet meer naar Utrecht! Wij willen ruimte geven aan initiatieven.” Over haar beweegredenen om het artikel te schrijven vertelt ze: “Utrecht is een jonge, hoogopgeleide stad en al lang geen provinciestad meer. We groeien door naar de 400.000 inwoners. Ik zie de beweging dat er steeds minder kan en mag, en als zo’n tendens doorzet dan gaat het niet goed met de stad. We moeten dus opzoek naar manieren hoe we stad verder gaan invullen. We hoeven geen Amsterdam te worden met vrijgezellenfeesten en bierfietsen, maar de stad moet wel bruisen. Daar moet ook plek voor zijn.” Overigens geeft Knip aan dat de belangen van zogeheten klagers ook niet zomaar opzij gezet mogen worden. “Maar het lastige is wel dat zij de gemeente en instanties heel goed weten te vinden, terwijl ik zie dat voorstanders zich minder snel uitspreken. Daardoor kan snel een vertekend beeld ontstaan.”

Goede communicatie is de sleutel

De gemeente laat weten dat ook zij altijd moet balanceren tussen de verschillende belangen. “Initiatiefnemers wordt de ruimte geboden en tegelijkertijd mogen nieuwe initiatieven niet een te zware druk leggen op de leefbaarheid van de omgeving. De gemeente adviseert initiatiefnemers altijd om goed met omwonenden in gesprek te gaan, de sleutel ligt vaak in goede communicatie en participatie.”

Communicatie en overleg worden door alle partijen – ondernemers, gemeente, omwonenden en de politiek – genoemd als sleutelfactoren. “En dit kan vaak stukken beter”, vertellen Koen Scherer en Bas Savenije. Zij wonen op enkele meters afstand van de oude gevangenis Wolvenplein en ervaren beiden overlast van The Village. “Wij zijn natuurlijk niet tegen nieuwe initiatieven en begrijpen ook dat een stad moet ontwikkelen, maar het moet niet de leefbaarheid van de omwonenden aantasten.” Scherer woont al twintig jaar pal naast het complex. De gevangenis sloot in 2015 en sindsdien zitten er verschillende nieuwe initiatieven. “Ik vind het heel lullig voor de jongens van The Village maar ik vind niet dat we goed ingelicht zijn. In het beginstadium moet alles goed overlegd worden, vooral met de omwonenden, om later problemen te voorkomen.”

Scherer en Savenije hebben vooral last van het geluid: “In de zomer zitten er tientallen mensen op het terras, als je daarnaast woont is dat gewoon vervelend”, vertelt Scherer. Savenije vult aan: “Ik ben hier juist ooit gaan wonen omdat dit een rustige plek is in de stad, en er is genoeg horeca in de buurt. Dan hoeft er hier toch ook niet per se nog meer bij? Ook waren de plannen nog niet heel concreet in het begin. Verschillende bewoners hebben toen ook hun bedenkingen kenbaar gemaakt bij de gemeente, bij mij in het complex vooral over mogelijke geluidsoverlast van het voorplein van de gevangenis. Dat zit op een paar meter afstand van onze gevels.” Scherer laat ook weten dat het hem stoort dat ze door sommigen worden neergezet als ‘zuur’: “Omwonenden zijn bijna per definitie in de minderheid, maar wij moeten ook opkomen voor onze belangen, dat komt de wijk zeker ten goede.”

Om Wolvenplein te kunnen gebruiken voor culturele doeleinden, horeca, vergaderruimte, ateliers en kleinschalige kamerbewoning, heeft het college in februari 2015 een omgevingsvergunning afgegeven voor vijf jaar. Een tijdelijke vergunning, omdat de plannen voor de herontwikkeling van de voormalige gevangenis nog in de maak zijn. “Daarnaast zijn in juli 2015 de horecavergunningen verleend voor een lunchroom met een terras. Deze twee kunnen niet meer gebruikt worden als de onderliggende omgevingsvergunning in 2020 verloopt”, aldus de gemeente.

De eigenaren van The Village en de omwonenden die overlast ervaren zijn een aantal keer in gesprek geweest. The Village heeft al enkele aanpassingen doorgevoerd op het voorplein en dat heeft ook wel geholpen. Het geluidsniveau op het terras zelf blijft echter een probleem. Ondertussen lopen er bezwaarprocedures tegen de twee horecavergunningen.

“Iedereen wil horeca, maar iedereen kent ook het principe van Not in my backyard”

De gemeente biedt in dit soort gevallen al enkele jaren pre-mediation aan, in een poging de zaak zonder hoorzitting of beslissing op bezwaar te behandelen. “Als bewoners of bedrijven het niet eens zijn met een besluit van de gemeente of als partijen zich niet aan de afspraken houden die in vergunningen staan, kunnen bewoners een juridische procedure starten bij de gemeente.” Naast pre-mediation biedt U Centraal ook kosteloos buurtbemiddeling aan bij conflicten.

De horecawereld in beweging

Erik Derksen weet als geen ander hoe lastig het kan zijn om een nieuwe zaak ergens te openen. Hij is vicevoorzitter van Koninklijke Horeca Nederland (regio Utrecht) en heeft zelf meerdere horecagelegenheden. Toen hij Buurten opende op de Burgemeester Reigerstraat waren er ook angst en bezwaren vanuit de omwonenden. “Iedereen wil horeca, maar iedereen kent ook het principe van Not in my backyard (Nimby). Het eerste wat ik heb gedaan is bij de mensen langsgaan en mijn 06-nummer achterlaten. Bij klachten konden ze mij dus direct bereiken.” Voorzitter Pieter Bos vult aan: “Angst is een slechte raadgever, maar het is begrijpelijk dat omwonenden dit kunnen hebben. Daarentegen kunnen mensen ook heel veel hebben als ze zich serieus genomen voelen. Als ondernemer moet je dus ook zeker luisteren naar omwonenden.”

Dat Utrecht steeds meer inwoners en steeds meer nieuwe initiatieven krijgt ontgaat ook KHN niet. De belangenorganisatie heeft in de stad nu meer dan vierhonderd leden. “De horecawereld is niet eerder zo erg in beweging geweest”, vertelt Derksen. Bestuursadviseur Hermannus Stegeman haakt daarop in en denkt ook aan de regelgeving: “Waar we nu naar kijken, en waar het ook wel misgaat in de handhaving, is dat het huidige beleid gestuurd is op hokjes maken. Bij een type zaak hoort een type overlastprofiel. Alle horecazaken worden zo in een bepaalde categorie gestopt. Maar wat je juist ziet is dat de markt heel erg in beweging is. Er ontstaan gemengde concepten, retail en horeca samen bijvoorbeeld. Vroeger had je een café, een snackbar, een restaurant: heel simpel. Tegenwoordig is het allemaal niet meer zo simpel, je hebt zo veel vernieuwende concepten dat de oude hokjes en de daarbij behorende overlastprofielen en regels soms niet meer passen. Ook hier moeten we als KHN samen met de gemeente kijken hoe we ermee om moeten gaan en daar moeten we echt niet te lang mee wachten.”

Nieuwe initiatieven

Hoe door de gemeente met verschillende initiatieven om wordt gegaan, hangt zeer af van de mogelijkheden van de locatie. Betreft het een pand dat al een horecabestemming heeft, dan is een terras in de openbare ruimte in beginsel mogelijk. Een goed voorbeeld hiervan is Orloff aan de Kade. Na aanvankelijk aarzelingen in de buurt over het grote terras, hebben omwonenden de zaak laatst zelfs een dag overgenomen. Eigenaar Martijn Cools vertelde hierover aan DUIC: “Het is toch mooi dat dit kan. In het begin was er vanuit de buurt wat scepsis over onze komst, maar anderhalf jaar later blijkt dat we een fantastische band met de wijk hebben.”

D66-raadslid Knip ziet graag in alle Utrechtse wijken cultuur en horeca ontstaan en voelt er dan ook wat voor om de mogelijkheden voor nieuwe initiatieven op te rekken. “Laat hen het maar tijdelijk proberen.” Knip wil vooral af van de zwart-witdiscussie tussen de voor- en tegenstanders en het gesprek breder trekken: “Waar willen we heen met Utrecht en wat is daarvoor nodig?” Voor een mogelijk antwoord nodigt ze samen met de organisaties Utrechtse Ruimtemakers en het Utrechts Verbond initiatiefnemers, betrokken burgers, ondernemers, ambtenaren, raadsleden, wethouders en specialisten uit voor een serie publieke werksessies over de taaiheid van het samen stad maken. De eerste aflevering, met het onderwerp ‘Schurende buren’, is op 13 april in Het Huis Utrecht.

Tekst en Foto’s: Robert Oosterbroek