Twee keer per week worden twee spreekkamers in een pand op de Arthur van Schendelstraat omgebouwd tot drugstestservice en kan iedereen anoniem zijn drugs laten testen. Van XTC tot LSD en van speed tot cocaïne. Welke drug wordt het vaakst getest? En hoe werkt zo’n drugstest? DUIC nam een kijkje achter de schermen bij de drugstestservice in Utrecht en ging in gesprek met Sarah Graman, senior preventiedeskundige bij verslavingszorginstelling Jellinek.

De landelijke drugstestservice ontstond in 1992. Niet veel later kreeg ook Utrecht een servicepunt. Bij de drugstestservices kunnen bezoekers anoniem hun drugs laten testen. Hierdoor weet je wat er in je drugs zit en hoe sterk die is. Er worden wel duizenden verschillende soorten drugs getest, zoals pillen, poeders, vloeistoffen, capsules, papertrips en kristallen. De testservice is op dinsdag- en donderdagavond van 18.00 tot 20.00 uur geopend. Tot het laatste kwartaal van 2019 was de testservice slechts één dag open. Een tweede dag kwam erbij, omdat het zo druk was.

De drugstestservice is onderdeel van DIMS, het Drugs Informatie en Monitoring Systeem, dat weer samenwerkt met Jellinek. Sarah Graman is preventiedeskundige bij Jellinek Utrecht en werkt nu zo’n tien jaar voor de drugstestservice. In die tien jaar ziet Graman een flinke stijging van het aantal drugstesten. “Heel lang was het redelijk stabiel, maar in de afgelopen tien jaar zien we een flinke stijging in het aantal afgenomen tests. In 2019 hadden we een recordjaar, toen hebben we 1.861 drugstesten afgenomen. Na twee jaar corona gingen we daar vorig jaar overheen en was 2022 het drukste jaar sinds het bestaan van de testservice in Utrecht. Toen hebben we 2.225 testen gedaan.”

Tekst loopt door onder de foto

Informatie

Een bezoeker moet aan een aantal eisen voldoen om zijn of haar drugs te kunnen laten testen. Zo mag hij of zij geen dealer zijn, geen producent, moet de bezoeker voor zichzelf komen en moet de sample in Nederland zijn gekocht. De test is altijd geheel anoniem, maar voor de testservice kan enkele informatie wel belangrijk zijn. “Het is voor ons heel belangrijk om meer informatie te krijgen over de drug. Zo vragen we altijd in welke regio of stad de sample is gekocht, hoe duur het was, of zich eerder incidenten hebben voorgedaan met dezelfde drug en waarom hij of zij deze laat testen”, legt Graman uit.

“Zodra we alle informatie hebben, kijken we in onze database. Van een pil kunnen we soms direct een uitslag geven. Van alle andere soorten drugs kunnen we dat nog niet, deze worden doorgestuurd naar het lab. In dat geval krijgt iemand na een week de uitslag. Dan krijgt iemand een kaartje mee met het volgnummer van zijn drug en kan diegene tot acht weken daarna bellen voor de uitslag.”

Tekst loopt door onder de foto

Uitslag

Ongeveer één op de drie bezoekers krijgt meteen de uitslag van een pil. De meerderheid van de pillen wordt echter niet herkend en wordt dus naar het lab gestuurd. Een zogenoemd FTIR-apparaat, dat wel al wordt gebruikt bij de testservice in Amsterdam en Amersfoort, zou volgens Graman enorm helpen op de testlocatie in Utrecht. “Met een FTIR kunnen we ter plekke meteen verschillende soorten drugs testen, zoals speed, ketamine en MDMA. Het is een mooie oplossing om nog meer mensen snel te kunnen helpen en een uitslag te geven, zeker nu het steeds drukker wordt bij de drugstestservice. De gemeente Utrecht is in ieder geval op de hoogte hiervan, maar helaas is de aanschaf van zo’n apparaat duur.”

Tekst loopt door onder de foto

Maar wat houdt een uitslag eigenlijk precies in? Bij een drugstest wordt gekeken hoe sterk of hoe vervuild het middel is. Als de drugs bijvoorbeeld heel sterk vervuild is en het risico van de vervuiling groter is dan het gebruik van het middel zelf, dan wordt het gebruik afgeraden. Graman: “We zullen er nooit een waardeoordeel aan hangen, maar we kunnen wel een advies geven. Bijvoorbeeld: ‘Deze pil is sterker dan gemiddeld’ of ‘we raden het gebruik van deze drug af.’ Soms kan er ook juist niets in een pil zitten, maar dat komt niet vaak voor.” Het testteam en het laboratorium zijn daarnaast ook nooit aansprakelijk voor de negatieve gevolgen van het drugsgebruik. “Het gebruik van drugs is nooit zonder risico, ook niet als jij de testuitslag ‘goed’ vindt”, zo schrijft Jellinek op haar website.

Taboe

Het hele jaar door kunnen bezoekers hun drugs laten testen. Echter ziet Graman wel een grote stijging in de zomerperiode. “Vanaf het voorjaar tot het einde van de zomer zien we een stijging in het aantal testen. Dat komt deels door het festivalseizoen, maar we moeten ook niet de groepen thuis vergeten zoals de verjaardagsfeestjes.” Dat mensen zich schamen voor het testen van drugs of drugsgebruik, wordt volgens de preventiedeskundige dan ook steeds minder. En wat de meest geteste drug is in Utrecht? “XTC, dat is altijd zo geweest, gevolgd door 2CB en speed.”