Chemicus prof. dr. ir. Bert Weckhuysen van de Universiteit Utrecht heeft van NWO de Spinozapremie toegekend gekregen. Deze prijs, een onderzoekspremie van 2,5 miljoen euro, is een eerbetoon aan het inspirerende en baanbrekende onderzoek van Weckhuysen en geldt als de grootste onderscheiding in Nederland die een wetenschapper kan krijgen. Het bedrag mag Weckhuysen naar eigen inzicht aan zijn onderzoek besteden.

In zijn onderzoek kijkt Weckhuysen naar katalysatoren. ‘Een katalysator is een stof die een chemische reactie kan versnellen, zonder zelf opgebruikt te worden’, legt hij uit. ‘Je kunt het vergelijken met de Tour de France. Bergop is moeilijk, maar een vlak stuk gaat een stuk sneller. Een katalysator maakt van een bergetappe een vlak stuk of lich tglooiende weg voor chemische reacties.’ Weckhuysen wil met die katalysatoren sneller, gemakkelijker en goedkoper duurzame producten kunnen produceren. Een grondstof, zoals plantenstengels, verandert namelijk niet zomaar in een efficiënte biobrandstof, daar zijn katalysatoren voor nodig.
Volgens het juryrapport is Weckhuysen één van de grondleggers van de in situspectroscopie van katalysatoren en is hierin internationaal leidend. ‘We kijken in feite met behulp van licht naar de katalysatoren ‘in actie’’, vertelt Weckhuysen. ‘Dat doen we in een omgeving en onder omstandigheden die zo veel mogelijk lijken op die in de industrie. Dit is belangrijk omdat de omgeving en reactie-omstandigheden een grote invloed hebben op de werking van katalysatoren. Met de inzichten die we hieruit krijgen, kunnen we katalysatormaterialen verbeteren en daarmee de duurzaamheid van processen waarmee we bijvoorbeeld brandstoffen en materialen maken vergroten.’

Toponderzoeker
Bert Weckhuysen (44) is sinds 2000 verbonden aan de Universiteit Utrecht als hoogleraar Anorganische Chemie en Katalyse. Weckhuysen ontving verschillende nationale en internationale prijzen, waaronder de International Catalysis Award en een ERC Advanced Grant. In 2012 werd hij benoemd tot faculteitshoogleraar van de faculteit Bètawetenschappen, waarmee hij optimale ondersteuning kreeg om zijn wetenschappelijke ambities, maatschappelijke betrokkenheid en zijn ambassadeurschap voor de faculteit vorm te geven. Weckhuysen is lid van de KNAW. Hij is als ‘captain of science’ van het topteam chemie betrokken bij het vormgeven van het Topsectorenbeleid van de Nederlandse regering.