De afgelopen weken is een team van archeologen van Vestigia druk geweest met een bijzondere opgraving langs het spoor aan de Kruisvaartkade in Utrecht. Drie meter onder de grond is een groot complex gevonden waar vroeger dakpannen en bakstenen werden gemaakt. De vondst kwam aan het licht tijdens de voorbereidende werkzaamheden voor 600 nieuwe woningen.

Langs het spoor nabij station Utrecht Centraal en parallel aan de Croeselaan is begonnen om het bouwterrein voor 600 woningen klaar te maken. Bij dit soort werkzaamheden vindt ook altijd archeologisch onderzoek plaats. Daar komen niet altijd bijzondere vondsten uit maar deze keer wel.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Archeoloog Jeroen Flamman is sinds 2018 betrokken bij het project. “Er is heel veel archiefonderzoek gedaan naar deze plek – onder meer door Historische Kring Tolsteeg-Hoograven – en we kwamen erachter dat hier een groot complex heeft gestaan waar dakpannen en bakstenen werden gebakken. Dat vonden we interessant.” Waar precies in het gebied het complex lag was echter niet bekend. De oude kaarten waren niet makkelijk over de huidige situatie te plaatsen.

Het onderzoek op locatie begon met het maken van proefboringen, op tal van plekken is meters diep geboord. De eerste drie meter was zand, maar daaronder werd veelbelovende grond gevonden.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Flamman vertelt: “We weten uit archiefonderzoek dat hier in 1674 begonnen is met het bakken van gesteente. Dat was ook niet ongebruikelijk in dit gebied. Langs de Vaartsche Rijn, waar nu Rotsoord zit, zaten meerdere steenbakkerijen. Het klei werd namelijk aangevoerd via het water richting de stad. Het complex wat we hier hebben gevonden lag aan de Kruisvaart, die is verbonden met de Vaartsche Rijn.”

Nadat er proefboringen waren gemaakt ging het team sleuven graven. Hierdoor konnen ze beter zien welke plekken interessant waren. Daarna begon het echte werk. Drie weken geleden is een team van archeologen en studenten begonnen om alles bloot te leggen. Ze hebben de funderingen van een groot gedeelte van het complex blootgelegd en een gedeelte van een weg.

Tekst gaat verder onder afbeelding

“Rond 1866 hebben ze hier alles gesloopt, het complex moest plaatsmaken voor het spoor. Bijna 200 jaar, sinds de start in 1674, heeft hier dus bedrijvigheid plaatsgevonden”, zegt Flamman. De archeologen hebben vijf loodsen gevonden, die zijn ieder zo’n 50 meter lang. Er is ook een zesde, zo is te zien op oude tekeningen, maar die ligt waarschijnlijk onder de naastgelegen busbaan. Opvallend zijn de honderden dakpannen die als versteviging gebruikt zijn voor de wanden van de loods. “Vermoedelijk waren dit misbaksels of andere restpartijen.”

De loodsen werden gebruikt om de dakpannen, die van klei waren, te drogen voordat ze gebakken werden. Ook zijn er verschillende andere werkruimtes gevonden. In een van die ruimtes liep vermoedelijk een dier rond een maalsysteem, om zo het grondstof voor de dakpannen goed te krijgen.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Extra bijzonder is dat ze uit archiefonderzoek kunnen herleiden waar sommige dakpannen heengingen. Zo heeft de Jacobikerk in Utrecht tussen 1740 en 1750 een partij afgenomen.

Het onderzoek op locatie gaat deze week nog door, dan wordt het terrein weer volledig overgedragen aan de aannemer. Op deze plek komen 600 nieuwe woningen, waarvan in ieder geval 120 sociale huurwoningen en 75 woningen in het middenhuursegment. Dit nieuwbouwproject heet de Kruisvaartkade. Het gebied heeft jarenlang braak geleden. In die tijd heeft ook nog skatepark de Yard hier gezeten.