Buiten bereik van kinderen houden; op bezoek bij het Nationaal Vergiftigingen Centrum in Utrecht Buiten bereik van kinderen houden; op bezoek bij het Nationaal Vergiftigingen Centrum in Utrecht

Buiten bereik van kinderen houden; op bezoek bij het Nationaal Vergiftigingen Centrum in Utrecht

Buiten bereik van kinderen houden; op bezoek bij het Nationaal Vergiftigingen Centrum in Utrecht
Wie belt een arts als een patiënt mogelijk iets giftigs heeft ingenomen? Het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) in het UMC Utrecht. Drugs, medicijnen, wasmiddel, rattengif, dit centrum krijgt jaarlijks tienduizenden telefoontjes over mogelijke vergiftigingen. Daarbij zijn ook duidelijk trends te merken, zoals een toename van designerdrugs. Het NVIC is wellicht onbekend bij het grote publiek, maar speelt een belangrijke rol in de nationale volksgezondheid. DUIC nam een kijkje op de werkvloer.

Wie belt een arts als een patiënt mogelijk iets giftigs heeft ingenomen? Het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) in het UMC Utrecht. Drugs, medicijnen, wasmiddel, rattengif, dit centrum krijgt jaarlijks tienduizenden telefoontjes over mogelijke vergiftigingen. Daarbij zijn ook duidelijk trends te merken, zoals een toename van designerdrugs. Het NVIC is wellicht onbekend bij het grote publiek, maar speelt een belangrijke rol in de nationale volksgezondheid. DUIC nam een kijkje op de werkvloer.

Waarschuwing: buiten bereik van kinderen houden. Deze aankondiging wordt vaak pas serieus genomen als het misgaat, zegt Antoinette van Riel. De meeste vergiftigingen komen dan ook voor bij kinderen tot vier jaar, die hun zintuigen achterna gaan en alles in hun mond stoppen. Vooral producten met felle kleuren zijn aantrekkelijk voor hen. Maar wat gebeurt er als een kind zo’n groengele wascapsule in zijn mond stopt en ziek wordt? De behandelend arts kan dan het NVIC raadplegen.

Het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum van het UMC Utrecht geeft informatie over de ernst van een vergiftiging en de behandeling bij mensen en dieren. “We hebben een database met duizenden stoffen en de bijbehorende symptomen na inname, die we constant up-to-date houden. Artsen kunnen daar advies vinden voor een behandelplan”, zegt Van Riel, toxicoloog en locatiemanager van het NVIC. Het NVIC is ook 24 uur per dag, zeven dagen per week telefonisch bereikbaar voor zorgverleners uit heel Nederland. De cruciale vraag die het NVIC beantwoordt: is dit een toxische dosis?

Schippersechtpaar vergiftigd met rattengif

Een zaak die Van Riel zich nog goed kan herinneren was een ongeluk met een binnenvaartschip in Utrecht in 2019. Het schip vervoerde zonnebloempitten, waarbij pallets met fosfinegas werden toegevoegd om ongedierte te bestrijden. Dit gas wordt normaal gesproken langzaam uitgestoten, maar bij vochtige omstandigheden versnelt dit proces. Volgens Van Riel hadden we toen een natte periode. Bovendien had een deel van die pallets er, bij de overslag van het zeeschip naar het binnenvaartschip, uitgehaald moeten worden.

Het gas verspreidde zich via een lek in het ruim, naar het woongedeelte van het echtpaar. Het stel werd vervolgens ernstig ziek en moest naar het ziekenhuis voor een langdurige behandeling. “Op zo’n punt wordt het NVIC ingeschakeld, om behandelinformatie te geven.” De gemeten fosfineconcentratie (rattengif) was 15 ppm, veel hoger dan de veilige norm van 0,2 ppm.

Wel of geen vergiftiging

“De meeste stoffen zijn in kleine hoeveelheden niet giftig. Maar naarmate de dosis toeneemt, kan het gevaarlijk worden. Sommige stoffen zijn al bij kleine hoeveelheden giftig. Het inschatten van de dosis is cruciaal om te bepalen of er sprake is van een vergiftiging.” Dit wordt berekend op basis van lichaamsgewicht en -lengte, benadrukt Van Riel, waarbij bepaald wordt hoeveel milligram van een stof ingenomen kan worden, voordat vergiftiging optreedt.

Volgens Van Riel blijkt ruim tachtig procent van de meldingen voor patiënten niet of nauwelijks toxisch en wordt ruim twintig procent naar het ziekenhuis gestuurd voor observatie. “De laatste drie procent betreft levensbedreigende situaties.” In 2023 ontving het NVIC 43.612 telefonische informatieverzoeken en werd er 204.596 keer toxicologische informatie gezocht via de website.

3-MMC

Een van de meest voorkomende meldingen van vergiftigingen in 2023, was met de designerdrug 3-MMC. Uit het Jaaroverzicht van 2023 blijkt dat het NVIC 202 keer gebeld is door zorgverleners over 3-MMC. Dat is gemiddeld bijna vier keer per week en een verdubbeling met het jaar ervoor. 3-MMC is sinds 2021 officieel verboden. Na het ingaan van het verbod daalde het aantal meldingen iets, maar in 2023 was er weer een recordaantal meldingen. 3-MMC, ook bekend als “poes” of “miauw”, is een nieuwe designerdrug. Het effect van 3-MMC lijkt op dat van amfetamine en MDMA (xtc). Gebruikers voelen zich energiek en euforisch.

Maar Van Riel waarschuwt dat het ook kan leiden tot een versnelde hartslag, temperatuurverhoging en angstklachten. Wat de stijging, ondanks het verbod, veroorzaakt, is onduidelijk. “Er bestaat een vermoeden dat verslaving een rol speelt, waarbij de drug overmatig en langdurig gebruikt wordt. Het is kennelijk een zeer aantrekkelijk middel voor gebruikers.” Waar de vergiftigingen zich in de eerste jaren nog concentreerden in de oostelijke helft van Nederland, komen de meldingen inmiddels uit heel Nederland.

Ketamine

Het NVIC ziet de laatste jaren ook een toename van het aantal vergiftigingen met ketamine; in 2023 werden problemen na gebruik van ketamine meer dan 300 keer gerapporteerd. Ketamine wordt vanwege de hallucinogene eigenschappen gebruikt als recreatieve drug. Langdurig misbruik kan leiden tot plasklachten of een permanente beschadiging van de blaas. Andere drugs-gerelateerde vergiftigingen die veel voorkwamen in 2023 waren met cannabisproducten, cocaïne en MDMA.

Het NVIC ontvangt jaarlijks ook meer dan 14.000 meldingen over vergiftigingen met benzodiazepinen (rustgevende middelen). Volgens Van Riel gaat het dan bijvoorbeeld om medicatie tegen angststoornissen. “Deze worden meestal in combinatie met paracetamol genomen, wat het aantal vergiftigingen met deze pijnstiller deels verklaard.” Er is bovendien een opvallende toename in meldingen over designer-varianten van deze benzodiazepinen; in 2023 werden 226 vergiftigingen gemeld (tegenover 195 in 2022 en 168 in 2021).

Cosmetica

Het NVIC wordt ook regelmatig geraadpleegd over blootstellingen aan cosmeticaproducten. De meeste meldingen gaan over inname van teveel tandpasta (bijna 600 blootstellingen), meestal door kinderen jonger dan 5 jaar (ruim 90%). Veel tandpasta’s bevatten fluoride, om de vorming van gaatjes te voorkomen, wat bij overmatige inname gezondheidsklachten kan veroorzaken. Maar de meeste kinderen nemen slechts een paar hapjes tandpasta en ontwikkelen geen of slechts lichte maag-darmklachten.

Van acute situaties met kinderen die per ongeluk iets inslikken, tot complexe gevallen zoals het rattengif-incident op een binnenvaartschip, het NVIC staat klaar om snel en accuraat te handelen. Het centrum blijft zich ontwikkelen en aanpassen aan nieuwe trends, zoals 3-MMC. Maar hun missie blijft volgens Van Riel onveranderd: het leveren van betrouwbare, levensreddende informatie om de gezondheid van de samenleving te waarborgen.

1 Reactie

Reageren
  1. Otto

    Intressant Inhoudsvol artikel.
    Wellicht goed om meer te horen van Nationale Instituten met hoofdkantoor in Utrecht.

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).