Magische schilderijen van Pyke Koch in het Centraal Museum | De Utrechtse Internet Courant Magische schilderijen van Pyke Koch in het Centraal Museum | De Utrechtse Internet Courant

Magische schilderijen van Pyke Koch in het Centraal Museum

Magische schilderijen van Pyke Koch in het Centraal Museum
De wereld van Pyke Koch. Bron: Centraal Museum
Hij zou door omstandigheden zijn rechtenstudie, die hij begin jaren ‘20 van de vorige eeuw in Utrecht begon, nooit afmaken. Wel werd Pyke Koch (1901-1991) een van Nederland bekendste schilders uit de twintigste eeuw. Vanaf 18 november toont het Centraal Museum zijn indrukwekkend oeuvre in een groots opgezette overzichtstentoonstelling. Een voorbeschouwing van Marcel Gieling.

Hij zou door omstandigheden zijn rechtenstudie, die hij begin jaren ‘20 van de vorige eeuw in Utrecht begon, nooit afmaken. Wel werd Pyke Koch (1901-1991) een van Nederland bekendste schilders uit de twintigste eeuw. Vanaf 18 november toont het Centraal Museum zijn indrukwekkend oeuvre in een groots opgezette overzichtstentoonstelling. Een voorbeschouwing van Marcel Gieling.

De enige zoon van een huisarts in Beek, een dorpje dat schurkt tegen Nijmegen, was voorbestemd om een universitaire studie af te maken. Hij was te laat met zijn voorbereidingen op zijn eindexamen in 1927 en toen hij zijn examen aanvroeg was zijn professor al op vakantie. Geen eindexamen dus. Het was al zomer en om iets om handen te hebben greep hij naar een schilderkist die hij van een van zijn drie zussen had gekregen. Hij wilde een schilderij maken en vroeg in een café aan een meisje of ze voor hem wilde poseren. Hij vertelde haar dat hij kunstenaar was! Het werd zijn eerste schilderij.

Dit schilderij kreeg de titel Dolores’ ontbijt. Een kunstenaar bleek geboren. Als autodidact bleef hij schilderen en al snel werd zijn talent onderkend. Via een bevriende kunstenaar werd Koch geïntroduceerd bij de Amsterdamse kunstenaarsvereniging ‘De Onafhankelijken’ waarmee hij regelmatig zou exposeren in het Stedelijk Museum.

Pyke Koch werd vanaf het eerste begin bewonderd om zijn technisch perfecte schilderijen. Zonder ooit les te hebben gehad en zonder leermeesters ontwikkelde hij zichzelf. De schilder Paul Citroen (pseudoniem P. Aretino) omschreef hem in zijn boek Ontaarde Kunst in 1945 als: ‘Deze man is uit de hemel komen vallen, een fenomeen’.

Koch heeft dan wel geen les gehad hij kreeg wel adviezen van de Utrechtse schilder Erich Wichmann en hij las veel over allerlei schildertechnieken.

In de jaren twintig kocht het museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam zijn schilderij De Schiettent en daarmee schaarde hij zich onder de Nederlandse grootmeesters. In de jaren die volgde exposeerde hij zijn magisch realistische schilderijen regelmatig met Karel Willink. Aan het eind van de jaren dertig sympathiseerde hij met het fascisme, maar in 1941, na een bezoek aan Berlijn kwam hij tot andere inzichten en nam hij afstand van dit gedachtengoed.

(tekst gaat verder onder de foto)

Toch werd hem na de oorlog een expositieverbod van een jaar opgelegd. Hij wilde zich niet verdedigen tegen beschuldigingen van collaboratie. In de oorlogsjaren was hij zeer productief en schilderde het ene meesterwerk na het andere, in diezelfde periode maakte hij kennis met grafische technieken en ontwierp hij postzegels.

Na de oorlog werd zijn werk minder populair, de nieuwe wilden, Appel, Corneille en anderen trokken de aandacht met hun expressionistische schilderijen. Koch raakte zeker niet in de vergetelheid want in 1955 kreeg hij van Willem Sandberg, directeur van het Stedelijk Museum in Amsterdam, een grote overzichtstentoonstelling. Verzamelaars bleven zijn werk kopen en met name in Frankrijk toonden kunsthandelaren grote interesse in zijn werk en werden zijn schilderijen verhandeld. Pyke Koch heeft een relatief klein oeuvre nagelaten. Hij nam veel tijd voor een schilderij, hij was een perfectionist, maar als hij niet tevreden was over het eindresultaat vernietigde hij het.

Pyke Koch vormt samen met o.a. Karel Willink, Wim Schumacher en de jong overleden Dick Ket een generatie die Magisch Realisten wordt genoemd. Magisch realisme staat kortweg voor voorstellingen die wel mogelijk zijn, maar hoogst onwaarschijnlijk.

Die onwaarschijnlijke magische voorstellingen kunnen we vanaf 18 november gaan zien in het Centraal Museum, dat alles uit de kast heeft gehaald om Kochs werk en dat van zijn tijdgenoten in een prachtige opstelling te tonen. Daarnaast wil het museum het leven van Pyke Koch in een juist perspectief plaatsen en nuances maken tussen ‘goed’ en ‘fout’ in het gecompliceerde politieke klimaat in de jaren van het Interbellum.

Het Centraal Museum pakt flink uit met ‘De wereld van Pyke Koch’ zoals de titel van de expositie luidt. Meer dan zestig schilderijen van Koch en daarnaast nog veertig werken van binnen- en buitenlandse tijdgenoten. Deze, door conservator Marja Bosma zorgvuldig samengestelde expositie, doet de schilder Pyke Koch de eer aan die hem toekomt. Magie in het Centraal Museum. Gaat dat zien.

Voor openingstijden zie website.

Portretfoto: Max Tosseram
 

Marcel Gieling

Marcel Gieling

Marcel Gieling heeft jarenlang een kunsthandel gehad in Utrecht. Tegenwoordig heeft hij een online galerie. Schreef tevens de boeken Pinky Messchaert beeldopbouwer, '50 Utrechtse kunstenaars in beeld' en monografiën over Gerard Hordijk en de Utrechtse schilder Jan Rodrigo.

Profiel

geen Reacties

Reageren

Er zijn nog geen reacties geplaatst.

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).