De Roze Wolk: 24 jaar lang de thuisbasis voor homo’s en hetero’s in Utrecht | De Utrechtse Internet Courant De Roze Wolk: 24 jaar lang de thuisbasis voor homo’s en hetero’s in Utrecht | De Utrechtse Internet Courant

De Roze Wolk: 24 jaar lang de thuisbasis voor homo’s en hetero’s in Utrecht

De Roze Wolk: 24 jaar lang de thuisbasis voor homo’s en hetero’s in Utrecht
Adrianne Dercksen in het Stadskantoor bij de tentoonstelling In de Wolken. Foto: Robert Oosterbroek
Het moet ergens in april 1982 zijn geweest. Adrianne Dercksen studeert geschiedenis in Utrecht en besluit met wat studiegenoten nog wat te gaan drinken in de stad. Een paar dagen daarvoor is er een nieuwe discotheek geopend in een van de werfkelders aan de Oudegracht. Adrianne kent de plek nog niet, maar een vriendin oppert om daar eens te gaan kijken.

Het moet ergens in april 1982 zijn geweest. Adrianne Dercksen studeert geschiedenis in Utrecht en besluit met wat studiegenoten nog wat te gaan drinken in de stad. Een paar dagen daarvoor is er een nieuwe discotheek geopend in een van de werfkelders aan de Oudegracht. Adrianne kent de plek nog niet, maar een vriendin oppert om daar eens te gaan kijken.

Ze komen terecht bij De Roze Wolk – de eerste homodiscotheek van Utrecht. De discotheek was meteen een succes. In die donkere kelder was iedereen welkom. Ook Adrianne voelt zich er thuis. Nu 36 jaar later, 12 jaar na de sluiting van De Roze Wolk, wordt haar boek over deze bijzondere plek uitgegeven.

De jaren tachtig was een tijd van grote vrijheid, ook op het gebied van seksualiteit was er veel mogelijk. “De scheidslijn tussen homo en hetero was ook wat vaag”, vertelt de nu 63-jarige Adrianne. Eind jaren zeventig verhuisde ze naar Utrecht voor haar studie. “Mensen hadden zowel relaties met mannen als vrouwen en ook qua kleding en muziek kon er enorm veel. Het was een tijd van grote vrijheid, maar dat is maar één kant van het verhaal. Het was ook een tijd van veel geweld tegen homo’s, met potenrammers op de zogeheten ‘baan’ (een homo-ontmoetingsplek, red.).” Een bekend dieptepunt was Roze Zaterdag in Amersfoort in 1982. “Daar werden heel veel deelnemers in elkaar geslagen. De politie was toen ook nog niet zo alert op homogeweld en de aangiftebereidheid onder homo’s was ook niet hoog.”

Het was in deze tijd dat de twee vrienden, Jan Scheepstra en Ton Alkemade, tijdens een PANN-feest droomden over het idee om een discotheek te beginnen. De sfeer moest vergelijkbaar worden met de uitstraling van de PANN-feesten, maar dan wel vijf dagen in de week. PANN werd al in 1969 opgericht door een zestal Utrechtse studenten die graag een plek wilden voor homojongeren. De feesten waren, net zoals nu, begin jaren tachtig erg populair en werden georganiseerd bij studentenverenigingen Unitas en Veritas. “Echt iedereen kwam daar, het idee was dat er geen strenge scheiding moest zijn tussen homo’s en hetero’s. Je moest gewoon met elkaar feesten.”

“De broer van Jan had een fitnessruimte aan de Oudegracht, daar waren ze vaak samen en daar hoorden ze dat er nog een werfkelder vrij was. Toentertijd waren die kelders heel populair, er zaten een hoop clubs en discotheken in. Jan en Ton besloten om het erop te wagen en De Roze Wolk werd op 4 april 1982 geopend.” De Roze Wolk was de eerste ‘open’ discotheek voor homo’s in Utrecht. Een of twee weken na de opening kwam ook Adrianne er voor het eerst. “Het was meteen heel gezellig, we hadden een geweldige avond. Ik liet daar gelijk weten: als ze nog barhulp nodig hadden, konden ze me bellen.” Een paar dagen later werd ze gebeld door Jan, of ze kon komen werken. Adrianne bleef er zeven jaar achter de bar staan. “Een groot deel van mijn studietijd werkte ik daar. Overdag zat ik in het archief en ‘s nachts achter de tap van De Roze Wolk. Het was een prachtige tijd.”

De Wolkenkrabber

De Roze Wolk zat in een van de kenmerkende werfkelders langs de gracht. Het was een lange donkere tunnel waar het altijd veel te warm was. Adrianne vertelt er lachend over: “Het was er echt bloedheet, het stond er altijd blauw van de rook en iedereen was aan het dansen. Het rook er dus ook naar de zweet en er was constant zuurstofgebrek. We hadden wel een ventilator, maar die stond altijd bij de dj.” De Roze Wolk was na de opening direct populair. Vijf dagen in de week, van woensdag tot en met zondag was de discotheek open. “Het was regelmatig zo druk dat er een lange rij langs de gracht stond. Vanuit het hele land kwamen er mensen naar Utrecht voor De Roze Wolk.” Twee jaar na de opening ging ook het café De Wolkenkrabber open – waar Ton Alkemade de baas werd. “Beneden zat De Roze Wolk, boven De Wolkenkrabber.”

“Alle mensen van het ‘roze spectrum’ kwamen langs; relnichten, leernichten, fluwelen nichten, parelkettingpotten, lipstickpotten en polderpotten. En naast homo’s kwamen er ook hetero’s. Dit was ook het bijzondere; de sfeer was positief, iedereen was welkom en het publiek daardoor zeer divers. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de clubs in Amsterdam waar je een bar of disco had voor elke type. Voor mij was het ook bijzonder, in De Roze Wolk heb ik ook voor het eerst een travestiet gezien en mensen uit alle wijken van Utrecht. Iedereen kwam hier samen.”

In 2006, 24 jaar na de opening van De Roze Wolk, gingen De Roze Wolk en de Wolkenkrabber dicht. De tijden waren inmiddels veranderd. “Alle generaties gingen weer op een andere manier uit. Ik vertrok zelf na zeven jaar als barmedewerker bij De Roze Wolk. Wel ben ik altijd bevriend gebleven met Jan. De jaren tachtig waren het drukst qua aantallen mensen, maar de feesten waren groter in de jaren negentig. De tijdgeest veranderde, alles werd flamboyanter en meer uitgedost. Weer later kwam de festivalcultuur op. Mensen gaan steeds minder naar een discotheek. En met de komst van het internet is er ook een hele nieuwe manier voor mensen om elkaar te ontmoeten of daten. De bezoekersaantallen liepen uiteindelijk zo terug dat De Roze Wolk en De Wolkenkrabber sloten.”

Populariteit

Voor Adrianne is het vooral een positief verhaal: “Het is heel bijzonder dat het 24 jaar heeft kunnen bestaan. Met Jan ben ik altijd bevriend gebleven, en we grapten dat er een boek moest komen over die periode. Toen ik anderhalf jaar geleden met pensioen ging nam Jan weer contact met mij op, of dat boek er toch maar niet eens echt moest komen. We besloten om het te gaan doen.” Jan had in al die jaren heel veel bewaard over De Roze Wolk. “Hij had nog van alles. Het lag in plastic tasjes, laatjes en dozen. Ook kende hij uiteraard nog veel mensen.” Adrianne heeft uiteindelijk met zo’n zestig mensen gesproken, van alle generaties: “Ik wilde mensen spreken die betrokken waren in 1982 en bezoekers die er kwamen in 2006 – met steeds dezelfde vraag: wat was het succes van de Wolk? Wat mij is bijgebleven is dat alle mensen vertellen dat het een positieve plek was. Een plek waar ze niet in de minderheid waren, maar juist in de meerderheid, maar dan ook weer niet de enige. Het was heel gemengd publiek. Alle soorten homo’s waren er maar ook gewoon hetero’s. Er was geen segregatie. En iedereen voelde zich op zijn gemak.”

Tijdens de legendarische edities van Bar Fly zat De Wolkenkrabber altijd tot de nok toe vol

Er waren ook legendarische feesten: “Een en al uitbundigheid – alles kon met de thema- en verkleedfeesten. Het meest legendarische wat ik heb gehoord waren de BarFly-avonden. In De Wolkenkrabber was een hele grote brede bar, die werd op deze avonden leeggemaakt en aan het eind van de bar ging een jury zitten. Die waren de ene keer verkleed als Sinterklaas, de Kerstman of de Paashaas en de andere keer weer als rechters. Dan was het voor de deelnemers de bedoeling om van de ene kant van de bar naar de andere kant te kruipen maar dan wel met een hele show. Dat waren ongelofelijke travestie acts. De Wolkenkrabber zat tijdens deze avonden tot de nok toe vol.”

Het boek Roze Wolkennachten wordt gepresenteerd op 16 juni tijdens de start van het Midzomergracht Festival. Het eerste exemplaar wordt overhandigd aan burgemeester Jan van Zanen. Jan Scheepstra, oprichter en 24 jaar eigenaar van de Wolk kan er helaas niet bij zijn. Hij overleed na een kort ziekbed enkele maanden geleden. “Vier dagen voor zijn dood heeft hij nog een groot gedeelte van het boek gelezen. Ik zag dat hij ontroerd was, maar ik had zo graag gewild dat hij alles had kunnen lezen. Hij heeft er keihard voor gewerkt. Hij is van grote betekenis geweest voor Utrecht, voor heel veel jongeren heeft hij een plek gecreëerd waar ze voor het eerst zichzelf konden zijn.”

Van Roze naar Regenboog

Het Midzomergracht Festival is dit jaar van 15 tot en met 24 juni. Het feest werd bedacht aan de bar van de Wolk door Jan Scheepstra samen met anderen in de Utrechtse roze driehoek – De Roze Wolk, De Wolkenkrabber en  Bodytalk. Het homocultureel evenement wordt sinds 1997 georganiseerd en is uitgegroeid tot een groot en uitgebreid festival met duizenden bezoekers. Vorig jaar werd voor het eerst de Utrecht Canal Pride gehouden en trok 20.000 bezoekers. Dit jaar, op 16 juni, trekken weer tientallen boten door de Utrechtse grachten.

Naar de Canal Pride – Midzomergracht festival? Bekijk hier het programma.

Gekoppelde berichten

1 Reactie

Reageren
  1. christel tgirl

    hai ik kom uit overijssel ik heb een vraag ik ben transgender en is er in utrcht nog een gay discotheek

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).