“Het is 1-0 voor FC Utrecht geworden door: Willeeeeeeeeeem!”, schalt het door het stadion. Het publiek reageert direct als één man: “Janssen!” FC Utrecht komt op voorsprong in het Eredivisieduel tegen NAC Breda. Welkom op de werkplek van de stadionspeaker van FC Utrecht. Ferdi ten Ham (62) bedient al twaalf jaar als vrijwilliger Stadion Galgenwaard van informatie en toelichting.

Op een stoeltje tussen de twee dug-outs zit Ferdi ten Ham met een microfoon in de aanslag en papieren op schoot. En begint het te regenen? Dan komt er een paraplu tevoorschijn. Naast hem de vierde official, een collega en op een aantal meter de trainers van beide partijen. Dichter bij het spel kom je niet. Ten Ham grijnst: “Je maakt heel veel bijzondere dingen mee. Even een praatje met Louis van Gaal of Guus Hiddink, of die Europese wedstrijden tegen Liverpool en Celtic. Dat was allemaal echt gaaf!”

Ten Ham werd gekozen na een soort Idols voor speakers

Sinds 2004/2005 is Ten Ham de stadionspeaker van de club. Halverwege dat seizoen hield Ben Korver ermee op en werd gezocht naar een vervanger. “Mijn zoon, met wie ik een seizoenkaart had, vroeg of dat niet wat voor mij was. Ik wist niet wat ik me erbij moest voorstellen, maar reageerde toch maar op de oproep.” Ten Ham lacht en vertelt dat er een soort Idols voor speakers werd georganiseerd. Met zes anderen stond hij in een nagenoeg leeg stadion.

“Er zaten wat beoordelaars in het midden van het vak en bovenin om te beoordelen op duidelijkheid en toon. Er zit wat vertraging op de lijn, dus hoorde je jezelf terug. Sommige sollicitanten stopten daardoor met praten om naar zichzelf te luisteren, maar ik had het gelukkig snel door.”

De eerste keer

Hij werd gekozen en kon beginnen. Zo eenvoudig was het; er is geen opleiding die een stadionspeaker moet doen. “Als je voor het eerst moet omroepen en het stadion vol zit, denk je wel even: wow”, zegt Ten Ham. “Ik was best zenuwachtig, je weet niet precies wat je kunt verwachten. Ik heb nog wel een keer kunnen meekijken maar toch ben je de eerste keer in je eentje gespannen. Zeg ik niets verkeerd? Kom ik wel duidelijk over? Als het niet klopt, krijg je het gelijk te horen.”

Volgens Ten Ham kun je niet met iedereen rekening houden. “Je wordt wel eens uitgefloten, maar ik krijg vaak positieve reacties. Als ik er een keer niet ben vragen mensen me waar ik was. Dat is natuurlijk wel leuk.” Speakers hebben ook te maken met het verkondigen van lastige boodschappen. Dan is timing belangrijk: “Ik moest een keer omroepen dat er moest worden gestopt met de spreekkoren. Die waren echter allang gestopt. Tsja, dan word je uitgefloten.”

Zijn collega op het stoeltje naast hem heeft direct contact met de afdeling veiligheid van Utrecht in het stadion. Die bepalen wat er gezegd wordt op momenten dat het nodig is. Verder vertrouwt Ten Ham op het script en zichzelf. “Ik geef een beetje mijn eigen draai aan het script. Maar ik kan niet zomaar wat gaan vertellen natuurlijk, zoals: ‘Er zijn nog kaarten over voor mijn pianoshow van morgen! Kom allemaal kijken!’.”

Het is altijd opletten op wat je zegt en hoe je dat doet. Ten Ham: “Ik zei een keer na een verloren wedstrijd dat er tenminste wel hard gewerkt was. Daar was niet iedereen het mee eens. Ook heb ik wel eens een echt foutje gemaakt. Riep ik: ‘Wissel bij Heerenveen’. Geroezemoes vanaf de tribune. Keek ik om me heen, stond Willem II op het veld. Je moet honderd procent gefocust zijn.”

Messi

Ten Ham probeert het vooral gezellig en vrolijk te houden. “Zodat mensen niet denken: ‘Daar heb je hem weer’.” Een speaker, vertelt hij, moet dicht bij de tekst blijven maar kan alsnog enthousiast overkomen. “Dat ben ik op zo’n moment ook echt, maar laatst scoorde PSV zeven keer. Toen kreeg ik die namen van PSV niet enthousiast uit mijn strot”, hij grinnikt. “Gelukkig heb ik daarvoor ‘de neutrale stem’.”

FC Utrechts stadionspeaker staat elke thuiswedstrijd op vrijwillige basis op het veld, maar kwam later ook in dienst bij de club. Als parttime studiecoördinator begeleidt hij spelers in de balans tussen onderwijs en topsport. “Ik praat met leerlingen en zorg dat het mogelijk is dat ze bij bijvoorbeeld internationale toernooien vrij kunnen krijgen. Dat gaat vooral om jongens van dertien jaar en ouder. De jongste FC Utrecht-spelertjes trainen vanaf 17.00 uur en missen dus geen school.” Ten Ham gaat als studiecoördinator zelf ook mee naar toernooien in het buitenland. Tevreden zegt hij: “Ik ben in de gelukkige positie dat dat mag. Ik ben onder meer in Ghana, Suriname, Spanje en Denemarken geweest. Geweldig natuurlijk.”

‘Ik was vroeger zo’n mannetje dat beroemd wilde worden’

Voordat Ten Ham begon als speaker bij Utrecht keek hij al bij andere clubs hoe dat ging. En laatst ging hij met zijn zoon naar een wedstrijd van Borussia Mönchengladbach in Duitsland. “Die man maakte er een hele show van. De doelpuntenmaker wordt drie keer omgeroepen en hij komt zelf ook enorm groot in beeld.” Zou Ten Ham dat zelf ook zo willen doen? “Ik zou het wel durven.” Met een knipoog: “Ik was vroeger wel zo’n mannetje dat beroemd wilde worden, maar je moet anderen niet gaan kopiëren. Hier in Utrecht zouden ze misschien wel zeggen: doe maar gewoon normaal.”

Zijn mooiste herinneringen zijn die aan de Europese wedstrijden van Utrecht, maar ook het WK onder de twintig in 2005. “Daar mocht ik wat wedstrijden van doen. Bij Argentinië liep er een klein mannetje bij, nog niet de grote ster die hij nu is. Lionel Messi! Daar sta je dan dus naast. Geweldig.”

Een kleine twee uur later staat Ten Ham op de middenstip. De spelers komen het veld op om aan de warming-up te beginnen en de supporters druppelen binnen. “Welkommmm!” Opstellingen, mededelingen en gelukwensen. Nog een half uurtje voor de wedstrijd kan beginnen. Dan luisteren er weer ruim 19.000 mensen naar Ten Ham.