Veel Utrechters genieten in de zomer van het mooie weer, maar voor dieren is het een seizoen vol uitdagingen. Dierenwelzijnsorganisaties als de dierenambulance en de vogelopvang hebben hun handen vol om de dieren te helpen. Soms komen dieren door de hitte in de problemen, maar dat blijkt niet het grootste probleem.

 “Op dit moment hebben we 184 vogels,” zegt Aileen, assistent-beheerder van de vogelopvang op Rotsoord. “Buiten de zomer zijn het er meestal niet meer dan 40 à 50.” Tijd voor een rustig gesprek heeft Aileen niet: we spreken haar terwijl ze de vogels voert, en op de achtergrond werken ook haar collega’s druk door. Ze doet haar werk met toewijding: ze is vriendelijk en legt alles uitvoerig uit, maar haar focus blijft bij de jonge duifjes die ze met een grote spuit voedt. Hoe ze op de foto staat, lijkt haar weinig te interesseren.

Jonge-dierenseizoen
“De zomer is zo druk, omdat het het ‘jonge-vogelseizoen’ is,” legt Aileen uit. “Het grootste deel van de vogels die we binnenkrijgen, zijn jonge dieren of vogels die tijdens het paren ergens tegenaan vliegen, bijvoorbeeld tegen een boom.” Jonge vogels zijn ook extra werk, doordat ze langer in de opvang blijven om te groeien.

Ook bij de Stichting Dierenambulance Utrecht e.o. betekent de zomer topdrukte, vertelt ambulancemedewerker David. Want het zijn niet alleen jonge vogels die in de problemen komen. Het geldt eigenlijk voor alle dieren met jongen. “Gisteren hebben we drie jonge zwanen opgehaald, omdat de ouders waren verdwenen.” Maar ze zien ook marterachtigen bij de dierenambulance. Dieren die ze in andere seizoenen niet tegenkomen, maar in de zomer kunnen jonge exemplaren in de problemen komen als er iets gebeurt met hun ouders. 

De tekst loopt door onder de foto.

Hitte is een factor

De hitte speelt ook een grote rol. “Toen het twee dagen achter elkaar 37 graden was, kregen we 30 gierzwaluwen binnen. De jongen kropen uit hun nest omdat het onder de dakpannen veel te heet werd”, vertelt Aileen. 

Ook David ziet problemen die door de hitte veroorzaakt zijn. Zo komt de dierenambulance regelmatig oververhitte of uitgeputte dieren tegen, omdat alles meer energie kost. Vooral egels zijn er gevoelig voor: “Die hebben een lage lichaamstemperatuur, waardoor ze minder goed tegen warmte kunnen. Ook vogels kunnen oververhit raken, wat je vaak kunt zien aan vogels die met hun snavel open zitten. Dit is vaak simpel te verhelpen door een bakje water buiten te zetten.” Ook krijgen ze meldingen van mensen die hun hond in de warme auto achterlaten. “Dit kan heel snel schadelijk worden voor een hond, daarom wordt hier vrijwel direct politie op ingeschakeld. Mensen moeten niet onderschatten hoe gevaarlijk dit kan zijn.”

Klimaatverandering

Of het warmere klimaat ook een rol speelt, durft Aileen niet met zekerheid te zeggen. Er worden tegenwoordig sowieso meer vogels binnengebracht dan vroeger, vertelt Aileen. “Vroeger dachten mensen vaker: ‘Het is de natuur.’ Nu zijn mensen alerter, ook omdat we veel aan voorlichting en PR doen.” 

De tekst loopt door onder de foto.

Kerstin Steinhart is manager bij de vogelopvang en loopt al wat langer mee dan Aileen. Zij merkt de klimaatverandering wel degelijk. “Vogels beginnen eerder met broeden en kunnen langer broeden, waardoor een tweede en soms zelfs derde leg mogelijk is. Vooral kleinere vogels, zoals de pimpelmees, doen dat”. Ook ziet ze veel meer uitgedroogde vogels die door droogte onvoldoende water krijgen of moeite hebben hun lichaamstemperatuur te reguleren. 

Bij de dierenambulance leidt klimaatverandering in de zomer niet tot meer meldingen, vertelt David. Ze merken de effecten juist in andere seizoenen. Doordat het langer warm weer is, raakt de natuur ontregeld. “Met kerst hadden we bijvoorbeeld jonge gansjes die net geboren waren.”

Katten als probleemveroorzaker

Katten zijn in de zomer zowel probleemveroorzaker als slachtoffer. Ze halen jonge vogels uit hun nest, vertelt Aileen. Ze roept mensen dan ook op om hun katten van april tot en met augustus binnen te houden. Maar in de praktijk ziet David juist meer katten buiten in de zomer. Ze moeten in de warme maanden dan ook vaker uitrukken voor katten die zijn aangereden.

Waar David in de zomer ook extra druk mee is, zijn de zwerfkatten. De katten krijgen in de zomer kittens. Deze zijn in de eerste twaalf weken goed socialiseerbaar; “Je wilt ze dus zo snel mogelijk vangen”. Hierbij maken David en zijn collega’s van de situatie gebruik om ook de volwassen dieren te vangen: “Je kunt ze lokken met de kittens.”

Meer vermiste huisdieren
Ook het aantal vermiste katten stijgt sterk in de zomer. Uit cijfers van PetRadar blijkt dat het aantal vermissingen van huisdieren in de zomer drie keer zo hoog ligt als in de winter. In Utrecht komt maar liefst 37 procent van alle meldingen binnen in de zomermaanden.

Tijdens drukke evenementen in de stad raken veel dieren in paniek door harde geluiden of de drukte. David Olthaar, oprichter van PetRadar: “We krijgen dan veel meldingen van dieren die zijn weggelopen. Het is belangrijk dat baasjes hierop voorbereid zijn.”

Ook worden huisdieren in de zomer vaker bij een oppas of pension ondergebracht, of meegenomen naar parken of terrassen. Daarbij blijven ramen en deuren vaker open voor verkoeling, wat het risico vergroot dat nieuwsgierige katten of honden ontsnappen.

“In Utrecht zien we elk jaar een duidelijke piek in vermissingen zodra de zomervakantie begint”, aldus David van PetRadar. “Vooral in wijken als Leidsche Rijn en Overvecht, waar veel gezinnen wonen en mensen vaker op reis gaan, stijgt het aantal meldingen.”

Help mee
Aileen deelt nog een aantal tips om vogels deze zomer te helpen. “Creëer schaduwplekken in je tuin. Dus liever geen tegels, maar bomen en struiken. En zet een bakje water buiten. Daar maak je vogels echt blij mee. Er is wel water in de stad, maar dat is vaak diep en er zijn veel steile wanden, waardoor vogels erin kunnen verdrinken.” Ook voeren kan helpen. “Maar liever geen granen: die zijn vaak te groot of te grof en kunnen blijven steken in de keel van jonge vogels. Wormpjes zijn bijvoorbeeld wél heel geschikt.”

De tekst loopt door onder de foto.

David noemt ook meteen de tip om een bakje water buiten te zetten. “En zorg dat je huisdier toegang heeft tot water”, zegt hij. Daarnaast moeten hondenbezitters op de warmste dagen voorzichtig zijn met het uitlaten van hun hond. De poten kunnen namelijk verbranden op het asfalt dat door de zon is opgewarmd. 

Aileen vertelt ook dat het belangrijk is dat mensen hun afval opruimen. “Vogels raken verstrikt in visdraad of haar, of blijven haken in vishaken. Ooievaars eten elastiekjes, omdat ze die voor wormen aanzien.”  

Tot slot roept David mensen op goed om zich heen te kijken wat dieren doen: “We hebben maar weinig capaciteit en zijn dus afhankelijk van omstanders voor meldingen. Als een dier te water is geraakt, kan elke minuut uitmaken.”