Als je echt alles wilt weten over Utrecht, dan zal je de data in moeten duiken. Gelukkig geeft de gemeente steeds meer data vrij via opendata.utrecht.nl én heeft DUIC nu een vrijwillig datateam, de DataDUICers. Zij vertalen in een reeks verhalen Uteregse open data naar normaal Nederlands. In deze eerste aflevering: kerst en bomen!

Terwijl we zingen ‘Oh Denneboom, oh denneboom, wat zijn je takken wonderschoon’’ is de kerstboom die we in huis halen vrijwel altijd een spar. Er is een simpel ezelsbruggetje om dennen en sparren uit elkaar houden. De spar begint met de S van solo. Bij een spar zitten alle naalden helemaal alleen op de tak. De den begint met de D van duo. De den heeft altijd naalden in paren. Overigens, de naaldboom die het beste bij de kerstgedachte past is de lariks. De lariks begint met de L van legio. Daar zitten de naalden namelijk gezellig in groepjes bij elkaar! Maar helaas voor kerst, is de lariks de enige naaldboom die zijn naalden verliest in de winter.

Wat is er mooier dan ‘kerstbomen’ in hun ‘natuurlijke’ habitat te kunnen beleven. Dat kan gewoon heel dicht bij huis. Op onderstaande kaart staan de 690 openbare naaldbomen in Utrecht weergegeven. Verdeeld over 23 soorten. De kerstwandelingen krijgen een doel. Opvallend is dat de meeste naaldbomen aan de oostkant van Utrecht staan en dat Leidsche Rijn, de jongste wijk van Utrecht, er maar bekaaid van afkomt. Wellicht zijn deze prikkelende groenblijvers in de vergetelheid geraakt bij de Utrechtse landschapsarchitecten.

Sowieso vormen de naaldbomen qua aantal maar een splintertje van het totale bomenbestand van de gemeente Utrecht. Ruim 200.000 stuks en 375 verschillende soorten staan er maar liefst in de openbare ruimte van Utrecht. Enkele veel voorkomende bomen zijn de es, de zomereik, de gewone plataan en de schietwilg. Ruim 200.000 bomen is natuurlijk hartstikke veel en toch is Utrecht één van de minst groene steden in Nederland?

Utrechtse bomenkaart

Alle bomen zijn terug te vinden op de bomenkaart van de gemeente Utrecht. Niet alleen de kaart maar ook de achterliggende data zijn gepubliceerd op opendata.utrecht.nl, het open data portaal van de gemeente Utrecht. Het bomenbestand (bomenkaart.csv) kan overigens gewoon in Excel o.i.d. geopend worden. Van iedere boom is een ID-nummer, de Nederlandse naam van de boom, het jaar van aanplant en de locatie van de boom vastgelegd.

In bovenstaande screenshot van het excelsheet zijn de bomen gesorteerd op jaar van aanplant. Een mooie fietsroute langs de tien oudste bomen is geboren. Onderstaande kaart met de bomen en de fietsroute is heel eenvoudig gemaakt in Google Maps. Erg leuk ook om zelf te doen en ‘dummieproof’!

Bomenapps

Juist omdat de achterliggende data beschikbaar is kunnen toepassingen zoals de kaart met kerstbomen en de fietsroute langs de oudjes gemaakt worden. En er kan nog veel meer. 2CoolMonkeys, de open data appbouwer uit Utrecht, heeft bijvoorbeeld de bomenspotter gemaakt. Een leuke mobiele app waarmee je bomen kunt ‘identificeren’ en je bomenkennis kunt testen. Zie je ergens een boom die je mooi vindt voor in je eigen tuin dan weet je in een ‘handomdraai’ welke boom het is. ook handig voor hoveniers die nu nog veelvuldig op pad moeten om bomen voor hun klanten te achterhalen. Zo wordt de openbare ruimte een grote bomenshowroom.

(Landschaps)architecten kunnen de bomen in hun ontwerpprogramma’s inlezen en projectontwikkelaars kunnen voorspellen wat hen te wachten staat als die gewone beuk uit 1928 van de plankaart geveegd is. Ook geeft de data inzicht in de ontwikkeling van het groen in de stad en ten opzichte van de omgeving als ook data van andere gemeenten beschikbaar komen. Dat voedt weer de politiek, milieuorganisaties en andere belanghebbenden. Duik erin en het bloeit!

Bomen NIMBY-proof

Natuurlijk worden er ook bomen gekapt. Omdat ze te oud of ziek zijn, de veiligheid in gevaar brengen, ze niet passen in de zichtlijnen van de architect, er meer parkeerplaatsen moeten komen bij het winkelcentrum en meer. Dat leidt in Utrecht – net als overal elders – tot heftige reacties, discussies, winnaars en verliezers. Je kunt je daarbij laten voeden door ‘de dataset met bomen in Utrecht die in aanmerking komen om te worden gekapt’ (alsof dat een voorrecht is voor een boom :-). De data en de kaart zijn eveneens beschikbaar via opendata.utrecht.nl. Overigens staan daar de te kappen bomen van de Cremerstraat en de Europaweg bijvoorbeeld niet op. Waaruit we concluderen dat deze vellijst niet actueel is en dus niet goed bruikbaar. Een gelijke informatiepositie ten opzichte van de gemeente is in deze en alle andere gevallen randvoorwaardelijk en een stuk gezonder voor de dialoog.

De gemeente heeft overigens nog veel meer data over bomen die nog niet zijn gepubliceerd. Over het onderhoud, de kosten, de fysieke conditie maar ook historische gegevens. Inmiddels is gevraagd aan de gemeente via opendata@utrecht.nl om deze data te publiceren.

Welke data zijn voor jou relevant?

De DataDUICers

Sebastiaan ter Burg – open content producent en open data adviseur
Tom Kunzler – projectleider cultuur en transparantie bij de Open State Foundation
Stephan Okhuijsen – Datagraver zoekt, structureert en analyseert data
Frank Verschoor –  open data gangmaker bij The Green Land