Iedereen heeft wel een mening over deze vogel, de stadsduif. Het dier komt over de hele wereld voor. Ook in Utrecht is de duif een vaak geziene gast. De Utrechtse stadsduiven zijn hier overigens niet echt te gast, ze zien de stad als hun huis. Ze leven voornamelijk van het eten dat inwoners weggooien. Het imago van de duif is niet altijd even best, ze worden ook wel vliegende ratten genoemd. Niet echt terecht, zegt Vivian Goerlich. Zij is gedragsbioloog bij de Universiteit Utrecht en doet onderzoek naar de duif.

Duiven hebben overigens niet alleen een slecht imago. Veel mensen zien de duif ook als het symbool voor de vrede. Als je gaat kijken in de geschiedenisboeken komen duiven – met meer of minder belangrijke symboliek – ook voor vanaf zeker enkele duizenden jaren voor onze jaartelling.

En natuurlijk zijn er nog postduiven, die ook bijvoorbeeld in de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol hebben gespeeld. In dit verhaal hebben we het echter niet over postduiven of vleesduiven (ja, ze worden ook opgegeten), maar over de stadsduif.

Rotsduif

De stadsduif is een afstammeling van de rotsduif, die door mensen tam werd gemaakt. Deze huisduiven zijn later weer verwilderd en werden zo stadsduiven. De stadsduif komt bijna over de hele wereld voor. Een bijzondere vogel dus, zo denkt ook Vivian Goerlich.

Tekst loopt door onder afbeelding

Haar fascinatie voor het diertje ontstond tijdens haar promotieonderzoek. Ze liet toen zien dat de sekse van de nakomelingen bepaald wordt door de moederduif. Hormonen, gewicht en andere omstandigheden hebben hier allemaal invloed op. Zo krijgen duiven die in het voorjaar eieren leggen vaker zonen dan dochters. Na haar promotieonderzoek bleef ze zich interesseren in duiven.

Vivian vertelt: “Er bestaan verschillende meningen over duiven. Want ze kunnen ook overlast veroorzaken. Maar die overlast is vooral heel lokaal.” Dan is er nog de gedachte dat duiven ziektes verspreiden. “Natuurlijk kunnen duiven ook ziektes dragen, maar dat kunnen alle wilde dieren. Wees gewoon voorzichtig en vermijd aanraking met de ontlasting van de vogels. Dat is gewoon normaal natuurlijk, gebruik je gezonde verstand.”

Frietjes

De vogels zijn te zien in station Utrecht Centraal, soms glippen ze door de deuren bij Hoog Catharijne, verzamelen ze zich bij het Moskeeplein in Lombok of struinen ze door de binnenstad. Op veel plekken zijn ook maatregelen te nemen om ze te weren. Pinnen en netten om te zorgen dat de duiven wegblijven, bijvoorbeeld.

Toch zijn de duiven nog vaak te zien. De hele tijd op zoek naar eten, vaak eten dat Utrechters als afval hebben weggegooid. Vivian: “Eigenlijk best nuttige diertjes dus, dat ze ons afval opruimen. Overigens is dat helemaal niet hun lievelingseten, afval en frietjes hebben niet de voorkeur.

Afval

Het natuurlijke voedsel bestaat uit zaden, granen en peulvruchten. Maar in de stad pakken ze bijna alles wat ze kunnen krijgen.” Dat duiven afval eten, veel in de stad te zien zijn en op sommige plekken ook echt voor overlast zorgen, maakt wel dat ze door sommige mensen gezien worden als plaagdieren.

Tekst loopt door onder afbeelding

Vivian: “Plaagdieren is ook maar een naam die mensen aan een bepaald dier geven, net zoals huisdier of proefdier. Uiteindelijk hebben ook duiven gewoon een intrinsieke waarde. Ze zijn erg fascinerend. Duiven kunnen trouwens ook iets bijzonders, ze maken een soort melk aan in de bek en geven dit aan de jongen.”

Aantal

Maar hoeveel duiven zijn er eigenlijk in Utrecht? Dat is dus niet precies bekend. Er is afgelopen jaren weleens incidenteel onderzoek gedaan naar duivenpopulaties, maar er is geen data beschikbaar over langere termijn. Het is dus moeilijk te zeggen of het aantal afneemt of toeneemt.

Deze vraag, samen met het betwiste imago van de stadsduif, is nu onderwerp van onderzoek van Vivian. Ze gaat al het speurwerk niet alleen doen. Goerlich heeft samen met Wouter Schaake, docent Biologie bij de Utrechtse school Academie Tien, en met het Universiteitsmuseum Utrecht een citizen science project voor leerlingen opgezet.

Tellen

Tijdens dat programma van zo’n drie uur worden de leerlingen zelf onderzoekers. Ze gaan aan de slag met het opstellen van een onderzoeksvraag over duiven en gaan deze proberen te beantwoorden door duiven te tellen en te turven welke kleurvarianten er voorkomen.

De uitkomsten van de duiventellingen helpen Goerlich inzicht te krijgen in de verspreiding en aantallen van stadsduiven door heel het land. “Hoe meer tellingen, hoe beter. Voor ons is dit een lange termijn project en het helpt ons enorm als we tellingen vanuit het hele land en verspreid over verschillende maanden ontvangen.”