Begraafplaats Sint Barbara, aangelegd in 1875, is de laatste rustplaats van veel Utrechters, bekende en minder bekende. Kunsthandelaar Marcel Gieling komt graag in deze oase van rust met haar enorme verscheidenheid aan graven die, verspreid over ruim een eeuw, een tijdsbeeld laten zien. Hij neemt ons mee naar deze bijzondere plek vlakbij het Wilhelminapark en ontrafelt haar geheimen. Deze keer: de bisschoppelijke grafkelder.

Ik wandel met de directeur van de begraafplaats, Gerard Koning, naar de kapel. Hij heeft mij verteld over een fresco dat zich in de entree van de bisschoppelijke grafkelder bevindt. De grafkelder bevindt zich onder het koor van de kapel. Natuurlijk ben ik nieuwsgierig en wil het fresco graag zien. Op weg ernaartoe vertelt Gerard dat het niet zeker is wie de schilder van het fresco is. Er zijn vermoedens dat het fresco gemaakt is door Charles Eyck, de kunstenaar die ook het mozaïek van monseigneur Van de Wetering maakte, maar niemand weet het zeker, een signatuur ontbreekt.

Als de zware eikenhouten deuren, beslagen met dik ijzeren beslag, kreunend en krakend opengaan, zie ik een prachtig fresco voor me, zo gaaf en modernistisch van stijl en kleur dat hij gisteren geschilderd zou kunnen zijn. Ik durf het fresco te dateren omstreeks 1930. Vanzelfsprekend is de voorstelling een religieuze, maar wat wil je in een bisschoppelijke grafkelder. De centrale figuur is Jezus die uit de dood is opgestaan, de knielende figuren zijn Romeinse soldaten die het wonder geschrokken en vol ongeloof aanzien. Op de linker en rechter wand (op de foto moeilijk zichtbaar) zijn de ‘uitverkorenen’ en de ‘verdoemden’ geschilderd. De Latijnse tekst op het fresco komt uit het Credo, ofwel uit de geloofsbelijdenis: Et resurrexit tertia die secundum scripturas. Vertaald: hij is verrezen de derde dag volgens de schriften.

Toeval of niet, maar een collega van mij, Dirk den Hartog, eigenaar van galerie Mia Joosten in Amsterdam, kent de kleinkinderen van de kunstenaar, Ted en Lies Eyck. Zij hebben een studie gemaakt over het leven en werk van hun grootvader. Niemand anders dan zij kunnen bevestigen of ontkennen dat deze fresco door hun grootvader is geschilderd. Ik stuur foto’s van het fresco naar hen op en al snel volgt een antwoord: het fresco is met honderd procent zekerheid gemaakt door hun grootvader.

In de grafkelder zijn drie bisschoppen begraven, namelijk: A.I. Schaepman, P.M. Snickers en J.H.G. Jansen. Niet iedere bisschop wilde in de kelder worden bijgezet, maar koos voor een teraardebestelling dicht bij de kapel. Die keuze had waarschijnlijk te maken met het feit dat de kelder vanaf de bouw van de kapel werd geteisterd door vochtproblemen. Een laatste rustplaats in een vochtige kelder vond men blijkbaar geen prettig vooruitzicht.

De grafkelder is slechts een week per jaar geopend voor publiek. Dat is tijdens de Week van de Begraafplaats, in deze week zetten alle begraafplaatsen in Nederland hun deuren wijd open voor publiek. Dit jaar wordt de Week van de Begraafplaats gehouden van zaterdag 28 mei tot en met zondag 5 juni. Misschien iets om alvast in uw agenda te noteren. Met de bevestiging van de kleinkinderen dat het fresco door hun grootvader is geschilderd is er daadwerkelijk een van de geheimen van Sint Barbara ontrafeld. Voor een beschrijving van de kunstenaar Charles Eyck verwijs ik naar mijn voorlaatste column.

Wordt vervolgd.

Tekst Marcel Gieling