Inwoners van Utrecht zouden meer te zeggen moeten krijgen over ontwikkelingen in de eigen stad, wijk of straat. Dat zegt althans het college van B&W. Het bekritiseerde participatieproces gaat daarom op de schop. Er ligt een plan, waarbij een kompas richting moet geven aan de vorm van samenwerking tussen gemeente en bewoners.

De gemeente steekt al jaren veel energie in participatie, het betrekken van bewoners bij het maken en uitvoeren van plannen. Alleen, zo concludeerde de Rekenkamer ook al, het is onvoldoende. Het lukte de gemeente niet altijd om verschillende mensen te bereiken, het was ook niet altijd even duidelijk wat er nou precies veranderd is aan een plan na participatie en ervaren bewoners regelmatig participatie als iets dat alleen voor de bühne gebeurt.

Na het onderzoek van de Rekenkamer ging het college van B&W aan de slag om een nieuw plan te maken, dat werd vrijdagochtend gepresenteerd in een werfkelder aan de Nieuwegracht. In het kort komt het erop neer dat bewoners meer zeggenschap moeten krijgen, waardoor Utrechters ook meer eigenaarschap ervaren, en parallel moet het vertrouwen tussen bewoners en gemeente groter worden.

Meer mensen bereiken

Om dat te bereiken moet er meer en beter contact komen tussen de gemeente en bewoners. Ambtenaren moeten letterlijk vaker uit het Stadskantoor komen om in gesprek te gaan. Hierdoor kunnen ook beter verschillende belangen worden afgewogen, omdat er dan ook mensen gesproken worden die de weg naar de gemeente minder goed weten te vinden. Volgens betrokken wethouder Eva Oosters belangrijk, ‘want het vertrouwen in de overheid daalt’.

Kompas

Het middelpunt van het nieuwe plan is een kompas. Niet letterlijk, maar een zogenoemd samenwerkingskompas. Op het kompas moeten ambtenaren aflezen of en hoe er samengewerkt gaat worden met bewoners. Dit kan per project gebeuren, maar ook in verschillende stadia van hetzelfde project. Er zijn vijf manieren van samenwerken, waarbij bewoners volledige zeggenschap kunnen hebben of juist maar een beperkte mate van zeggenschap. Welke manier van samenwerking gekozen wordt, is weer afhankelijk van een beslisboom.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Het doel van participeren is volgens het college niet zozeer om volledig draagvlak te creëren of om consensus te bereiken. Verschillende opvattingen blijven juist altijd bestaan, maar die wil de gemeente meer horen en wegen. In een persverklaring staat dan ook: “De gemeente ziet voor haarzelf een grotere rol in de afweging van verschillende belangen. Omdat niet iedereen mee kan en mee wil doen in een participatietraject, gaat de gemeente in deze situaties vaker kiezen voor ‘peilen’ en minder voor burgerparticipatie.”

“Lokale democratie moet meer zijn dan één keer in de vier jaar naar de stembus gaan. Het is niet makkelijk, er zullen altijd tegenstrijdige belangen zijn en kiezen blijft moeilijk. Het gesprek aan durven gaan en echt luisteren naar de ander, is iets waar niet alleen de gemeente een stap heeft te zetten. Het is iets dat alle Utrechters aangaat”, zegt wethouder Eva Oosters.

Werfgebied

Het nieuwe plan voor participatie werd niet toevallig gepresenteerd in een werfkelder. Wervenmeester Gerrit Heenck is namelijk een van de ambtenaren die vaak de ‘ivoren toren’, zoals hijzelf het Stadskantoor soms noemt, verlaat. Hij onderhoudt contact met bewoners en gebruikers van het wervengebied. Daarvoor is ook een Wervenberaad in het leven geroepen, een groep bewoners uit de binnenstad die weer in contact staat met een grotere groep bewoners. Deze manier van samenwerken zou een goed voorbeeld zijn voor het nieuwe participeren.

Het nieuwe plan moet nog door de gemeenteraad besproken worden. Er kunnen dus nog wijzigingen plaatsvinden.