De gemeente Utrecht gaat dit jaar nog meer inzetten op een natuurlijke bestrijding van de eikenprocessierups. Zo wordt op een aantal locaties het groen aangepast om natuurlijke vijanden van de rups aan te trekken en wordt er geen gebruik meer gemaakt van het bestrijdingsmiddel Xen Tari.

Voor de zomer van 2020 werd, net als in 2019, weer een grote plaag van de eikenprocessierups verwacht. Die bleef echter uit. In Utrecht halveerde vorig jaar het aantal meldingen van eikenprocessierupsnesten ten opzichte van een jaar eerder. Mogelijk kwam dit door het weer en de jaarlijkse schommelingen in de populatieomvang van de rupsen.

Bestrijdingsmiddelen

Afgelopen voorjaar kwamen ook de nadelen van Xen Tari steeds sterker naar voren. Dit gold in mindere mate ook voor het gebruik van zogenoemde nematoden (aaltjes). Deze bestrijdingsmiddelen zijn namelijk ook schadelijk voor andere dieren, zoals rupsen van andere vlindersoorten.

De gemeente is vanwege die bevindingen vorig jaar al meer in gaan zetten op een natuurlijke bestrijding van de eikenprocessierups en is minder gebruik gaan maken van Xen Tari. “Dit hebben we gedaan door op de locaties waar eiken staan de omstandigheden voor de natuurlijke vijanden te verbeteren, zodat deze populaties kunnen groeien”, is te lezen in een brief aan de gemeenteraad.

Mezen

Koolmezen en pimpelmezen zijn een natuurlijke vijand van de eikenprocessierups. In 2019 is daarom al begonnen met een proef om vogelhuisjes op te hangen op verschillende plekken in de stad. In het eerste jaar werd ongeveer de helft van deze huisjes gebruikt door mezen.

In 2020 is dit gestegen. Zo werd 85 procent van de vogelhuisjes aan de Zandlaan gebruikt door de vogels en op de Brailledreef was dit 65 procent. “Op de Zandlaan was in 2020 sprake van een fors lagere plaagdruk met minder, maar ook kleinere nesten dan in 2019.”

Extra huisjes

Bij begraafplaats Daelwijck, een aantal sportlocaties en bij de landgoederen zijn vorig jaar in totaal 245 vogelhuisjes opgehangen. Deze kasten zijn een keer gecontroleerd en daaruit is gebleken dat 50 tot 68 procent wordt gebruikt door mezen.

“Het plaatsen van mezenkasten op deze locaties heeft daarmee geleid tot een toename van het aantal natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups.”

Meldingen

Soms moesten de nesten van de rups worden weggezogen. Dit werd gedaan na een melding of wanneer de gemeente zelf een eikenprocessierupsnest aantrof. “De methode is effectief, maar zeer arbeidsintensief en soms moest het wegzuigen herhaald worden. […] In 2020 hebben we ruim 700 meldingen van bewoners ontvangen. In 2019 waren dat er nog 1.200.”

De gehele bestrijding van de eikenprocessierups kostte de gemeente vorig jaar 160.000 euro. Dat is aanzienlijk minder dan de 280.000 die was begroot.

Plan van aanpak 2021

Dit jaar gaat de gemeente op vier locaties waar de plaagdruk groot is het groen opnieuw inrichten. Hierdoor moeten de gebieden aantrekkelijker worden voor natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups. Zo wordt het maaibeleid aangepast, komen er op een locatie bepaalde struiken en op een andere plek wordt het gras omgevormd tot bloemrijk hooiland.

Tot slot stopt de gemeente dit jaar ook met het gebruik van Xen Tari. Het aantal locaties waar nematoden worden ingezet neemt af van twaalf naar acht.

De verwachting is dat de bestrijding dit jaar duurder uitpakt dan in 2020. “Maar in welke mate is moeilijk in te schatten. Hoewel de plaagdruk verwachting voor dit jaar hetzelfde is als voor 2020 zullen we door het stoppen met Xen Tari vaker reactief moeten gaan bestrijden (wegzuigen nesten) en dat is arbeidsintensief”, aldus de gemeente Utrecht.