“Een zwarte koffie om mee te nemen, alstublieft.” Waar de ene ondernemer nog geen extra bedrag vraagt voor een wegwerpbeker doet de andere ondernemer dat al maanden. Vanaf zaterdag 1 juli is het echter verplicht voor iedereen. Sinds die dag zijn de nieuwe regels van de Rijksoverheid van kracht. Niet alleen voor wegwerpbekers met koffie, ook voor al het andere wegwerpservies voor bijvoorbeeld eten gelden de nieuwe regels. We gingen langs bij verschillende koffiezaken in Utrecht. 

Elke dag gooien we in Nederland 19 miljoen wegwerpbekers en -bakjes weg die plastic bevatten. En dat na eenmalig gebruik. Dit wil de overheid tegengaan en daarom zijn er nieuwe regels bedacht. Om de regels nog een keer samen te vatten; ondernemers mogen alleen nog maar tegen betaling wegwerpbekers en -bakjes met plastic erin aanbieden om mee te nemen. Ook moeten ze een alternatief hebben, zoals herbruikbare bekers en bakjes. Het bedrag dat ondernemers vragen voor wegwerpservies is overigens niet vastgelegd, maar de Rijksoverheid heeft wel richtlijnen opgesteld. Zo zou 25 cent voor een beker passend zijn, 50 cent voor een maaltijd en 5 cent voor voorverpakte groente, fruit, noten of saus. De kosten moeten verplicht op de bon vermeld worden.

Hoe doen ondernemers dit in Utrecht?

We namen de proef op de som en gingen een rondje koffie halen. Een espresso, om mee te nemen, bij Broodnodig aan de Mariaplaats. We betaalden niks extra’s en het bedrag stond dus ook niet op de bon vermeld. De medewerker achter de bar wist ook van niks. Saskia, de dochter van de eigenaar legt aan de telefoon uit dat ze ook niet heel erg staat te springen om de nieuwe regel door te voeren. “Ik ben het er ergens wel mee eens, maar er zijn ook veel grotere onderwerpen die ze eerst kunnen aanpakken. Denk maar aan fast fashion, als ze die industrie aanpakken halen ze veel meer milieuwinst. Bij dit soort onderwerpen lijken ze de grootste boosdoeners nooit aan te pakken.” Ze gaat de regel overigens wel invoeren, maar is nog aan het bedenken hoe. Ze wil namelijk liever niet de prijs verhogen voor klanten. “Wel zijn we bezig met een statiegeldsysteem voor bekers.”

Tekst loopt door onder afbeelding

Heel anders is dat bij Anyday Coffee, in de Zadelstraat. “Voor mij is er niks veranderd, klanten betalen hier al maanden 25 cent extra voor een wegwerpbeker”, vertelt eigenaar Julian. “Ik kom zelf uit Canada en daar is het al veel gebruikelijker om een eigen beker mee te nemen om koffie te halen.” Hij is uitgesproken voorstander van de nieuwe regels. Hij schenkt de koffie veel liever in de herbruikbare bekers van het merk Huskee. Dit zijn circulaire koffiebekers gemaakt van de schillen van koffiebonen. “Dat is ook nog eens goed voor de koffieboeren, want zo kunnen zij ook nog wat verdienen aan het restproduct van de koffiebonenproductie.”

Ondernemers mogen zelf bepalen welk bedrag ze in rekening brengen. Zo zien we bij 30ML dat ze een bedrag van 5 cent per beker rekenen en bij ’t Koffieboontje aan de Oudegracht 20 cent. Bij Møs aan de Kievitstraat rekenen ze 15 cent voor een wegwerpbeker, maar daar krijgen klanten ook nog eens 25 cent korting als ze een eigen beker meenemen. “Zo loopt het verschil dus op tot 40 cent. We verkopen uiteraard ook zelf een herbruikbare beker. Wij vinden het een goede maatregel, wel zo duurzaam. Als je ziet hoeveel beker er anders worden weggegooid.” Bij The Village aan de Voorstraat betaal je 10 cent extra. Eigenaar Lennaert Meijboom vindt de nieuwe regel ook geen probleem. “We hebben gewoon een extra knopje in het kassasysteem toegevoegd. Het was allemaal zo geregeld en prima dat ze dit hebben ingevoerd.” Bij Darras Coffee Roasters aan de Bakkerstraat betalen klanten nog niks extra’s: “Ik ben wel aan het kijken naar statiegeldbekers.” De eigenaar ging ervan uit dat de nieuwe regels pas op 1 januari 2024 van kracht zouden worden.

Tekst loopt door onder afbeelding

Dagmar van Dagger Coffee aan de Zijdebalenstraat vertelt dat ze 15 cent vragen. “We proberen al sinds onze opening zo weinig mogelijk single-use plastic te gebruiken en we bieden daarom leenbekers aan voor 4 euro. Vooral tijdens corona zagen we dat dit veel gebruikt werd. We vinden het goed dat er aan bewustwording gewerkt wordt.” Bij The Rocking Chair aan de Adelaarstraat hangen meerdere bordjes om uitleg te geven over het nieuwe systeem. Daar betalen klanten 15 cent. Ook is er een lijstje met alternatieven: “Zo gebruiken we het WeCup systeem.” Bij dit systeem betalen klanten 1 euro statiegeld voor een beker dat ze weer terugkrijgen als de beker weer ingeleverd wordt. The Rocking Chair is zeker niet de enige die hier gebruik van maakt, meer dan 25 horecazaken in Utrecht zijn al hierbij aangesloten. De bekers kunnen bij iedere zaak ingewisseld worden.

Al met al lijkt het bij de meeste koffiezaakjes allemaal al goed doorgevoerd te zijn. De meeste ondernemers menen dat het een prima regel is, met het oog op duurzaamheid. Tijdens ons rondje koffie liepen we ook af en toe binnen bij eetzaken. Waar de grote ketens als McDonalds en KFC landelijk een systeem hebben doorgevoerd, is dat bij lokale snackbars nog niet allemaal het geval. Bij snackbars halen mensen vaker meer dan één consumptie, elke keer zal er afgerekend moeten worden voor een plastic bakje als dat gebruikt wordt. Bij de FEBO in de binnenstad gaan ze 10 cent rekenen. Enkele zelfstandige snackbars die we spraken kenden de regelgeving, maar gingen er vooralsnog wat soepeler mee om. “We slaan soms 25 cent aan, maar bij grotere bestellingen doen we dat niet voor alles.”