Herkomst straatnamen in Utrecht: waar komt de naam Neude vandaan? Herkomst straatnamen in Utrecht: waar komt de naam Neude vandaan?

Herkomst straatnamen in Utrecht: waar komt de naam Neude vandaan?

Herkomst straatnamen in Utrecht: waar komt de naam Neude vandaan?
“Het Utrechtse plein Neude dankt zijn nationale roem waarschijnlijk vooral aan het Monopoly-spel”, schreef taalpublicist Riemer Reinsma in 1999 in het tijdschrift Onze Taal. Maar menig Utrechter zal daar wel anders over denken. Terrassen, markten en festivals; de Neude in het Utrechtse centrum is een plek waar het bruist en leeft.

“Het Utrechtse plein Neude dankt zijn nationale roem waarschijnlijk vooral aan het Monopoly-spel”, schreef taalpublicist Riemer Reinsma in 1999 in het tijdschrift Onze Taal. Maar menig Utrechter zal daar wel anders over denken. Terrassen, markten en festivals; de Neude in het Utrechtse centrum is een plek waar het bruist en leeft.

In de loop der jaren heeft het plein tal van functies gehad. Maar de naam ‘Neude’, die is altijd in gebruik gebleven. Hoe komt de Neude eigenlijk aan die naam? En waarom zeggen sommige mensen ‘de Neude’ en andere mensen ‘het Neude’?

Gaan we terug in de tijd, dan zie je dat de spelling van de naam steeds verandert. In de zestiende eeuw werd er vaak gesproken over de Nue, Nuede of gewoon Neude. Eerder, rond de vijftiende eeuw, had men het over de Noey.

Een nog oudere spelling zou Noide zijn. De oudste spelling van ‘Neude’ komt waarschijnlijk uit 855 en niet uit Utrecht, maar uit de omgeving van Rhenen. Daar wordt gesproken over ‘Hnodi’, wat volgens het Woordenboek der Nederlandsche Taal ‘moeras’ betekent. Op de plaats waar nu de Neude is gelegen, vond je lang geleden waarschijnlijk een drassig, moerasachtig land.

Handel

Dit drassige stuk land bleek gunstig te liggen op de handelsroute tussen het oosten en westen van Nederland en dicht bij de waterwegen van de Oudegracht. Het zou daarom uitgroeien tot een plein met verharde straten, waar markten en belangrijke gebeurtenissen plaatsvonden.

Door de tijd heen heeft het plein dan ook vele functies gehad. Zo werden in de middeleeuwen executies voor de ogen van het publiek uitgevoerd. Men verzamelde de lichamen van slachtoffers van veldslagen op het plein en er werden belangrijke politieke toespraken gehouden.

Het en de

Vandaag de dag horen we veelal dezelfde discussie. Is het nou het of de Neude? Laura van Eerten, gitariste in de Utrechtse band The Mrs én taalkundige bij het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, zocht het speciaal voor DUIC eerder al voor eens en voor altijd uit.

“Het klinkt logischer om ‘het’ te gebruiken, maar het is ‘de’, want Neude is een vrouwelijk woord, ‘het’ is onzijdig. Doordat men niet meer weet wat het woord Neude betekent, wordt het lidwoord op gevoel gebruikt. Wellicht wordt er gedacht aan het plein, wordt dat het Neudeplein en dus het Neude.”

Gekoppelde berichten

6 Reacties

Reageren
  1. Rob H.

    Een moeras. Geen bos. Dus niet volgooien met bomen.

  2. Fred

    Als inwoner van Utrecht kende ik de Neude natuurlijk al jaren. Tijdens geschiedenisles pikte ik op dat op dit plein door prins Maurits de waardgelders werden afgedankt (op 31 juli 1618). Geen idee waarom ik dat nooit ben vergeten, misschien door de foto van het mooie schilderij in het geschiedenisboek.

  3. Thom

    Wel typisch dat de historicus Maarten van Rossum in zijn YouTube over verkeersontwikkeling in Utrecht het consequent over ‘het Neude’ spreekt. Gelukkig hoeft hij geen deelnemer te zijn van ‘De Slimste Mens’

  4. Jeanet

    Neuweg in Hilversum

  5. Massegast

    @Thom — Maarten van Rossum komt niet uit Utrecht en heeft – de Neude – niet met de paplepel meegekregen

  6. UTRECHTSE JANTJE

    Ja dat klopt @ Massegast , en voor mij zal het altijd de Neude blijven !

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).