In Het Jaar Van interviewen we verschillende Utrechters waarmee we terugkijken op het afgelopen jaar en bespreken we bijzondere gebeurtenissen of ontwikkelingen. Tot en met de laatste dag van het jaar 2020 verschijnen er dagelijks verhalen in deze rubriek.

We kunnen er natuurlijk niet omheen: 2020 was vooral het jaar van corona. DUIC berichtte op 2 maart over de eerste twee Utrechters die besmet raakten met het virus, maar inmiddels is wel duidelijk dat het daar niet bij bleef. Het begon met regelmatig handen wassen, niezen in je elleboog en geen handen meer schudden, maar het werd een jaar vol maatregelen, met grote gevolgen voor de hele stad. We blikken terug op de impact van de maatregelen voor Utrechters, maar ook op de mooie initiatieven die zorgden voor een gevoel van saamhorigheid.

Nog geen twee weken na het bericht over de eerste Utrechters met corona komt het kabinet met forse maatregelen en eind maart wordt de ‘intelligente lockdown’ een feit. Evenementen en de centrale examens worden afgelast en de cafés en restaurant moeten de deuren sluiten, net als sport- en fitnessclubs, sauna’s en seksclubs. Ook coffeeshops lijken dan nog volledig hun deuren te moeten sluiten, wat zorgt voor lange rijen. Op straat mogen mensen niet met meer dan twee personen samenkomen.

Tekst loopt door onder foto

De druk op de ziekenhuizen wordt in deze eerste maanden van de coronacrisis steeds groter. Reguliere zorg wordt in alle Utrechtse ziekenhuizen afgeschaald, wat betekent dat niet-noodzakelijke behandelingen en operaties worden uitgesteld. Begin april opent het UMC Utrecht het Calamiteitenhospitaal. Naast de extra ic-plekken die daarmee beschikbaar komen, levert Defensie ook personeel dat kan helpen met de zorg voor coronapatiënten.

Tekst loopt door onder foto

Grote impact

De impact is voor verschillende sectoren groot. Scholen schakelen over op online onderwijs en onder meer de horeca en de evenementen- en cultuursector lopen grote schade op. Eind april maakte DUIC een rondgang langs de Utrechtse culturele sector, waaruit bleek dat de schade toen al in de miljoenen liep.

De roep om steun werd groter: uitstel van betalingen, zoals huur en belastingen, is voor veel instellingen geen uitkomst meer als ze na 1 juni ook nog gesloten moeten blijven. Ook de horeca kampt met grote financiële schade. Cafés en restaurants mogen nog wel bezorgen en mensen kunnen ook eten afhalen, maar het geld dat daarmee wordt verdiend, komt voor de meeste bedrijven niet in de buurt van de normale omzet.

Tekst loopt door onder foto

Verschillende bedrijven in Utrecht overleven de coronacrisis dan ook niet. Restaurant De Thai aan de Oudegracht gaat in april failliet als gevolg van de coronamaatregelen. Bedrijfsleider Kelvin zegt dan al tegen DUIC dat er waarschijnlijk nog tal van bedrijven zullen volgen. Ook de exploitant van hotel The Anthony vraagt faillissement aan. Het hotel blijft behouden omdat de eigenaar van het pand met een nieuw team zorg gaat dragen voor het hotel. In oktober vraagt The Vegan Bamboo Bar op het Stationsplein zeven maanden na de opening het faillissement aan. De eigenaren hopen op een later moment ergens anders opnieuw de deuren te openen.

Tekst loopt door onder foto

Maar ook buiten de horeca vallen klappen: Bakker Verhuurservice bestaat al 70 jaar, maar gaat door de coronapandemie in mei failliet. Dankzij een investeerder kan het bedrijf in juli een doorstart maken. In december blijkt dat het Utrechtse bedrijf The VR Room failliet is. Het bedrijf werd in 2017 nog startup van het jaar, maar kan het inkomensverlies door voornamelijk het wegvallen van bedrijfsuitjes niet dragen. Wellicht is een doorstart voor The VR Room nog mogelijk.

Versoepeling

In de zomer kan het kabinet weer even wat lucht geven. Vanaf 1 juni wordt de intelligente lockdown opgeheven. Cafés en restaurants kunnen met de nodige aanpassingen weer de deuren openen en ook evenementen zijn in kleine vorm weer mogelijk. In de Utrechtse binnenstad wordt eind juni het voetgangersgebied tussen 10.00 en 18.00 uur uitgebreid zodat bezoekers zich beter aan de anderhalvemetermaatregel kunnen houden.

Tekst loopt door onder foto

Het opstarten verloopt een beetje moeizaam omdat de verkeersborden die het gebied afbakenen niet altijd worden weggehaald, waardoor straten langer zijn afgesloten dan de bedoeling is. Begin oktober maakt de gemeente bekend dat de uitbreiding van het voetgangersgebied wordt verlengd zolang dat nodig is voor de volksgezondheid.

Tekst loopt door onder foto

De versoepelingen die op 1 juni ingaan, duren niet veel langer dan de zomermaanden. Begin oktober sluit de gemeente Utrecht het Griftpark, Park Lepelenburg en het Wilhelminapark tussen 22.00 en 6.00 uur. Ook supermarkten en avondwinkels in de binnenstad gaan vanaf begin oktober op donderdag, vrijdag en zaterdag om 22.00 uur dicht. Niet veel later volgen ook landelijk weer strengere maatregelen.

Tekst loopt door onder foto

Nieuwe lockdowns

Op 13 oktober kondigt het kabinet de ‘gedeeltelijke lockdown’ aan. Cafés en restaurants moeten, na een drukke laatste avond, opnieuw de deuren sluiten en voelen het water aan de lippen staan. “Opnieuw wordt de horeca de dupe van de nieuwe coronamaatregelen”, zei Erik Derksen, vicevoorzitter van Koninklijke Horeca Nederland Utrecht destijds tegen DUIC. “Dat terwijl de besmettingsgraad in de horeca onder de 5 procent ligt.”

Tekst loopt door onder foto

De gedeeltelijke lockdown blijkt volgens het kabinet niet genoeg om het virus definitief de kop in te drukken. Het aantal besmettingen neemt in december weer fors toe, net als het aantal opnames in ziekenhuizen en verpleeghuizen. Op 15 december wordt de zwaarste lockdown tot nu toe afgekondigd. In ieder geval tot 19 januari zijn, naast de bedrijven die al dicht waren, ook onder meer de musea, theaters, niet-essentiële winkels, kappers en sauna’s gesloten.

Initiatieven

Toch zorgt de coronacrisis ook voor mooie momenten. Toen de maatregelen steeds verder werden aangescherpt, kwamen er steeds meer initiatieven op gang. Fotograaf Krystle Woods portretteert voor haar project Captured At Home bijvoorbeeld Utrechters door hun raam heen, om vast te leggen hoe mensen de lockdownperiode doormaken.

Tekst loopt door onder foto

Utrecht doet ook speurtochten en zoekt de straten af naar beren voor de ramen van huizen in de stad. Maar de ramen doen ook dienst als etalage voor regenbogen, T-shirts met hartjes en de Dick Bruna-poster die DUIC in april in de krant plaatst. De gemeente gaat in de tweede lockdown gewoon verder en verstuurt naar 190.000 Utrechters een Dick Bruna-ansichtkaart. ‘Utrecht, zorg goed voor elkaar’ is dit jaar de boodschap.

Tekst loopt door onder foto

Online ontstaan allerlei nieuwe evenementen om de thuisquarantaine door te komen: online popquizzen, live workouts en zelfs digitale flashmobs. In Ondiep, Zuilen, Kanaleneiland en Overvecht komt de Zomerschool, waar 500 Utrechtse kinderen van 33 verschillende scholen achterstanden inhalen die ze opliepen door het afstandsonderwijs tijdens de coronacrisis.

Maar ook aan de kwetsbaren in de stad wordt gedacht. ACU moest, net als alle horeca, de deuren sluiten voor gasten en besluit in maart om gratis voedsel te gaan uitdelen aan dak- en thuislozen, omdat de plaatsen waar deze mensen normaal hun eten kunnen halen door coronamaatregelen gesloten zijn. Met veertig vrijwilligers weet ACU in een paar maanden tijd 18.000 maaltijden uit te delen.

En ook het initiatief BuurtMaaltijden helpt Utrechters de coronacrisis door. Vrijwilligers, waaronder professionele koks, bereiden maaltijden van ingrediënten die door supermarkten worden gedoneerd. Het eten wordt vervolgens rondgebracht in Overvecht bij mensen die eenzaam zijn, in armoede leven of mensen die door corona niet naar de supermarkt durven.

Verlies

Allemaal initiatieven die voor veel mensen een lichtpuntje zijn in de coronacrisis. Sinds begin december weten we dat er voorlopig niet meer versoepelingen mogelijk zijn. “2020 is voor veel mensen een jaar geworden van rouw, verlies en verdriet. Omdat ze een geliefde aan corona hebben verloren. Omdat ze zelf ziek zijn geweest en nog steeds niet de oude zijn. Omdat ze hun baan kwijt raken of hun bedrijf over de kop zien gaan, bijvoorbeeld in de horeca”, zegt minister-president Rutte tijdens zijn toespraak vanuit het Torentje. “We zien jonge mensen die hun toekomstplannen in de wacht moeten zetten. We zien ouderen die bang zijn om ziek te worden. En we zien stress en eenzaamheid als grote en groeiende problemen door alle generaties heen.”

“Waar het de komende weken op aankomt, is nog meer veerkracht. Het klinkt zo eenvoudig, beperk zoveel mogelijk je contacten, maar wat is het moeilijk. Blijf elkaar daarbij helpen. Blijf ook geduldig naar elkaar en naar de mensen die in de zorg en op andere plekken dag in dag uit zo verschrikkelijk hun best doen voor ons allemaal. […] We komen hier doorheen. Met elkaar. En voor elkaar”, besluit Rutte zijn toespraak.