Een ‘historisch en bijzonder moment’ werd het genoemd, de allereerste coronavaccinatie in de regio Utrecht. Tessa Rijntalder was erbij op die koude vrijdag 8 januari aan het begin van dit jaar. Het leven van Rijntalder staat sinds de uitbraak van het coronavirus volledig in het teken van haar werk voor de GGD regio Utrecht. Zij en haar collega’s startten dit jaar met een gevoel van euforie; de eerste vaccins waren goedgekeurd en het massaal prikken ging van start. We blikken met Rijntalder terug op 2021. 

We gaan eerst nog even verder terug in de tijd. Rijntalder is gepokt en gemazeld als het op crisissen aankomt. Ze werkt al meer dan een decennia voor de GGD. In rustige tijden leidt ze het team dat toezicht houdt op onder meer kinderopvangen, maar ze had ook altijd de extra functie dat ze aan het roer komt te staan bij grote gebeurtenissen.

Zo werkte ze als crisismanager tijdens de tramaanslag in Utrecht en begeleidde ze voor de GGD ook de zaak Anne Faber. Gebeurtenissen die dus meestal een heel nare aanleiding hebben, maar Rijntalder houdt van het werk. 

Telefoontjes

Als Rijntalder over de werkvloer van de GGD regio Utrecht loopt, maakt ze praatjes met callcenter-medewerkers. De GGD heeft een paar verdiepingen gehuurd in het gebouw van ASR op kantorenpark Rijnsweerd. Hier komen alle telefoontjes binnen van mensen die getest willen worden of een vaccinatieafspraak willen maken. Ook voor het bron- en contactonderzoek wordt veel gebeld.

Het gebouw is het tweede thuis geworden van Rijntalder. “2021 begon met een gevoel van euforie. De coronacrisis was al maanden aan de gang en we hebben heel erg gewacht op het vaccin. Toen het vaccin er was en we konden beginnen met de campagne, waren we erg blij. Het was echt een feestelijk moment. We dachten ook echt dat het dé oplossing was. Wij weten namelijk dat vaccineren heel goed helpt.”

Campagne

De eerste vaccinatie door de GGD in de regio werd op 8 januari gezet, in Houten. Twee dagen daarvoor was overigens de Utrechtse verpleegkundige Joy-Ann Duursma als allereerste in Utrecht gevaccineerd, maar dat gebeurde door zorgpersoneel onderling in het UMC en stond los van de gigantische vaccinatiecampagne die de GGD aan het optuigen was.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Op 2 februari was er weer een allereerste, toen kreeg een 89-jarige Utrechtse de eerste prik in de Jaarbeurs. Daarna volgden vele duizenden mensen. Ondertussen is 84 procent van alle volwassenen in de gemeente volledig gevaccineerd. 

Tempo

Het is een mega-operatie geweest, maar we moeten ook niet vergeten dat de vaccinatiecampagne in Nederland ook begon met kritiek op de trage start. Rijntalder blikt daar ook op terug: “Het tempo van de campagne kwam traag op gang. Er waren gewoonweg niet voldoende vaccins. En heel de wereld probeerde ze te bemachtigen. Daar liepen wij in Nederland ook tegenaan. Als er geen vaccin is, kunnen wij wel heel veel locaties en personeel hebben maar kunnen we alsnog geen vaccinaties zetten. Maar toen we eenmaal bezig waren hebben we ook een flinke inhaalslag gemaakt.”

Rijntalder is overigens mild in haar kritiek op de trage vaccinatiecampagne in Nederland. “Dat is niet echt aan iemand te wijten. Er moest een nieuw vaccin geproduceerd worden, er waren grote opgaves wereldwijd, het was een immense operatie.” Nadat de grootste groep gevaccineerd was werd er begonnen met het aanspreken van selecte groepen waarbinnen de vaccinatiegraad achterbleef.

“We gingen het gesprek aan met de twijfelaars. We richtten informatiepunten op dichtbij de bewoners, in de buurthuizen waar omwonenden al koffie kwamen drinken en in de moskee waar mensen al kwamen bidden. Tot op de dag van vandaag komen er nog steeds mensen voor hun eerste prik. Dat is elke keer weer winst.”

Uur in de rij

Dat klinkt allemaal mooi, maar er gingen toch ook regelmatig dingen mis? We kennen de beelden nog van mensen die een uur in de rij moesten staan voor een prik. Rijntalder: “Dat is zeker voorgekomen. Maar het was zo bijzonder dat, als zo iets gebeurde, het direct de media haalde. Eigenlijk ging het bijna altijd soepel en gesmeerd, maar soms was het inderdaad te druk. Dat vinden we natuurlijk vervelend.”

‘Als je hier rondloopt weet je dat er dag en nacht keihard gewerkt word’

Rijntalder legt verder uit: “De GGD regio Utrecht heeft 1,3 miljoen inwoners. Natuurlijk is het jammer om kritiek te ervaren op onze organisatie. Als je hier rondloopt weet je dat er dag en nacht keihard gewerkt wordt om de onmogelijke taak uit te voeren die we constant toebedeeld krijgen, en waar we elke keer weer een invulling aan geven. Maar de kritiek zorgt er ook voor dat we elke dag weer de motivatie hebben om het nog beter te doen en de organisatie steeds te blijven verbeteren.”

Het afgelopen jaar is het overigens niet alleen bij kritiek gebleven. De polarisatie lijkt soms alleen maar toe te nemen in de maatschappij. Medewerkers van de GGD hebben regelmatig te maken met verbaal geweld. Rijntalder: “Ik kan gelukkig vertellen dat ik persoonlijk nooit te maken heb gehad met heel vervelende berichten gericht aan mij als persoon. Maar er zijn mensen die er wel mee te maken krijgen, dat is verschrikkelijk. Medewerkers worden aan de telefoon uitgescholden en op de test- en vaccinatielocaties krijgen ze zelfs te maken met fysieke bedreigingen en geweld. Dat zijn vreselijke situaties. Wij zijn er juist voor om iedereen te helpen. Laat iedereen dan ook in zijn waarde.”

Crisisbedrijf

Weer even terug naar het verloop van het jaar. De ene keer moeten er duizenden testen per dag worden afgenomen, dan is er weer bijna geen inwoner die klachten heeft. Hoe lastig is het om als organisatie daarmee om te gaan?

Rijntalder legt kort uit: “Het is hier niet elke dag crisis, maar we zijn wel een crisisbedrijf. We moeten dus heel snel kunnen schakelen en op- en af- kunnen schalen. We hebben verschillende groepen personeel, die we kunnen inzetten als het nodig is. Dat is natuurlijk een uitdaging, maar het gaat ons best goed af. Natuurlijk is het nu met de boostercampagne die opgestart wordt wel alle zeilen bijzetten.”

Want als de politiek iets besluit, zoals de versnelde boostercampagne, dan moet de GGD dat uitvoeren. Zijn ze daarmee slechts een speelbal van de politiek? Zo wil Rijntalder het niet noemen: “We zijn een uitvoerend orgaan, dat zeker. Maar we hebben ook begrip voor alle keuzes die er gemaakt moeten worden. Corona was een nieuw virus dat op ons afkwam. En we hebben dus meerdere keren te maken gehad met nieuwe varianten. Als we dan terugblikken, dan kan het zo zijn dat niet elke beslissing achteraf de juiste is geweest. Maar het is makkelijk om daar achteraf over te oordelen, op het moment dat keuzes worden gemaakt zijn het weloverwogen besluiten geweest.”

Horizon

Het jaar begon met euforie, maar wat is nu eigenlijk die stip op de horizon? Rijntalder legt uit dat dit inderdaad nu lastiger ligt. “We hebben geen glazen bol waarmee we de toekomst kunnen voorspellen. We gaan nu keihard inzetten op het boosteren, zo veel mogelijk mensen zo snel mogelijk gevaccineerd krijgen. We willen iedereen in onze regio zo goed mogelijk helpen.”