In 1923 werd het voormalige ziekenhuis aan de Catharijnesingel in Utrecht aangesloten op het warmtenet. Het Algemeen Ziekenhuis is volgens Eneco het eerste gebouw in Nederland dat op het netwerk werd aangesloten. De kolenkachels die in iedere kamer stonden maakten plaats voor radiatoren en het water dat daar doorheen stroomde werd verwarmd in de kolencentrale die destijds aan de Nicolaas Beetsstraat stond. Inmiddels wordt het water nog grotendeels verwarmd met gas, maar ook dat verandert binnenkort.

Het voormalige ziekenhuis werd precies 100 jaar geleden aangesloten op het warmtenet. Inmiddels lopen de leidingen kriskras door Utrecht en op sommige plekken worden ze momenteel vervangen, zoals op de Haverstraat. Dat is volgens de energieleverancier geen eenvoudige klus. Eneco besloot vanwege het jubileum uitleg te geven over de werkzaamheden en ook wethouder Lot van Hooijdonk was daarbij.

Het warmtenet uit 1923 werd aangelegd door Pegus, een voorganger van Eneco. Met de restwarmte van de energiecentrale aan de Nicolaas Beetsstraat werd water verwarmd, dat vervolgens door de leidingen naar het ziekenhuis werd gepompt. Vanwege deze ontwikkelingen hoefden de medewerkers van het ziekenhuis aan de Catharijnesingel (momenteel een appartementencomplex) zelf niet meer met kolen te stoken.

Gas

De energie aan de Nicolaas Beetsstraat werd echter nog wel met kolen opgewekt. Rond eind jaren 50 vond er volgens Eneco een grote transitie plaats. De kolencentrales werden vervangen door centrales die energie opwekten met gas. Dat zou vier keer schoner zijn. In de loop der tijd werden ook steeds meer gebouwen aangesloten op het warmtenet. In Utrecht worden momenteel ongeveer 25 procent van de huizen en panden verwarmd via het warmtenet en in Nieuwegein (Utrecht en Nieuwegein zijn aangesloten op hetzelfde warmtenet) is dat zo’n 50 procent. Veel andere woningen hebben bijvoorbeeld een cv-ketel waarmee het water door gas wordt verwarmd.

Tekst loopt door onder afbeelding

Zo’n leiding gaat ongeveer 50 jaar mee, al hangt de levensduur van een pijp volgens Gerrit Trouwborst, projectleider bij Eneco, af van verschillende omstandigheden. “Leidingen die onder de grond lopen moeten doorgaans eerder worden vervangen. Dit komt onder meer door het verkeer dat invloed heeft op het netwerk, maar er kan ook graafschade ontstaan. Leidingen die door gebouwen lopen gaan makkelijk 100 jaar mee.”

Haverstraat

Het warmtenet onder de Haverstraat in het historische centrum van Utrecht is ongeveer 70 jaar oud en dat wordt momenteel vervangen. Het gaat om twee leidingen; de een voor koud en de ander voor warm water. Deze lopen onder andere door het dek van de Hamburgerbrug. “Om deze leidingen zit een zwarte substantie”, vertelt Trouwborst. “Dit zorgt niet alleen voor isolatie, maar het vangt ook de trillingen op die worden veroorzaakt door het verkeer.”

Even verderop passeren de leidingen de kelder van stripwinkel Blunder aan de Oudegracht, en vervolgens loopt het netwerk de Haverstraat in. In de kelder vertelt Trouwborst dat Eneco met veel zaken rekening moet houden in dit gebied. “Zoals je ziet lopen hier ook rioolbuizen, waterleidingen en gaskabels. Daarnaast moeten we rekening houden met het erfgoed van de werven en stuitten we onlangs op een spookkelder. Tot slot hebben we te maken met allerlei verschillende eigenaren. Dit alles maakt het een complexe klus.”

Tekst loopt door onder afbeelding

Derde grote transitie

Na de Tweede Wereldoorlog werd de overstap van kolen naar gas gemaakt en momenteel vindt de derde grote transitie plaats; van gas naar fossielvrij. Bij de rioolzuivering in Overvecht komen straks vier grote pompen te staan die warmte halen uit gezuiverd afvalwater. Eind van dit jaar moet dat gereed zijn en dan is het de bedoeling dat het warmtenet van Utrecht duurzaam wordt verwarmd, precies 100 jaar na de aanleg van het eerste netwerk.