Hoogste rechter: ‘Monumentaal orgel moet voor 2024 terug naar Leeuwenberg’ in Utrecht Hoogste rechter: ‘Monumentaal orgel moet voor 2024 terug naar Leeuwenberg’ in Utrecht

Hoogste rechter: ‘Monumentaal orgel moet voor 2024 terug naar Leeuwenberg’ in Utrecht

Hoogste rechter: ‘Monumentaal orgel moet voor 2024 terug naar Leeuwenberg’ in Utrecht
Het Leeuwenberg Gasthuis in de binnenstad van Utrecht.
De Raad van State heeft besloten dat het bijzondere orgel uit het Leeuwenbergh Gasthuis in Utrecht toch echt tot het Rijksmonument behoort, en dus teruggeplaatst moet worden. Het is de nieuwste ontwikkeling in de discussie die al jaren speelt over het orgel.

De Raad van State heeft besloten dat het bijzondere orgel uit het Leeuwenbergh Gasthuis in Utrecht toch echt tot het Rijksmonument behoort, en dus teruggeplaatst moet worden. Het is de nieuwste ontwikkeling in de discussie die al jaren speelt over het orgel.

Het orgel moet, zoals in de vergunning staat die de gemeente Utrecht heeft afgegeven, voor 2024 teruggeplaatst worden in het gebouw aan het Servaasbolwerk. DUIC schrijft sinds 2019 regelmatig over het orgel, dat komt omdat het muziekinstrument eerst zonder vergunning uit het pand werd gehaald.

Hoe zit het ook alweer?

De voormalige eigenaar van het gebouw, Stichting Gasthuis Leeuwenbergh, liet het bijzondere orgel verwijderen en verkocht kort daarna het pand voor €949.000. De koper van, en daarmee sinds begin 2019 de nieuwe eigenaar, is Stadsherstel Utrecht. Zij vonden een nieuwe huurder die het gebouw zonder orgel wilde gaan gebruiken. Het orgel werd verkocht en ging ondertussen naar de Grote Kerk in Zwolle waar het tijdelijk, een aantal jaren, gebruikt gaat worden. 

Discussie

Er ontstond echter discussie of het orgel wel verwijderd mocht worden zonder vergunning. De voormalige en huidige eigenaar van het gebouw dachten van wel. Zij vinden dat het orgel niet tot het Rijksmonument behoort en dus niet dezelfde bescherming behoort te krijgen.

De gemeente Utrecht en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed meenden dat het orgel beschermd was en dus niet verwijderd had mogen worden zonder vergunning. Om een juridische strijd te voorkomen gingen de partijen in 2019 in overleg en werd besloten om alsnog een vergunning te verlenen. Daar stond wel in dat het orgel voor 2024 moest terugkeren.

De juridische strijd was echter nog niet gestreden. Stichting Gasthuis Leeuwenbergh stapte alsnog naar de rechter en de zaak belandde uiteindelijk bij de hoogste bestuursrechter van Nederland, de Raad van State. Die meent dat de vergunning – met de voorwaarde dat het orgel voor 2024 moet terugkeren – van de gemeente standhoudt. De Raad van State oordeelt namelijk dat het orgel toch echt tot het Rijksmonument Leeuwenbergh behoort, omdat het orgel ook daadwerkelijk beschreven wordt in het register van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Het orgel op archieffoto van Het Utrechs Archief (1978)

Over het orgel en Leeuwenbergh

Het bijzondere orgel is in 1954 gebouwd voor Leeuwenbergh, Nobelprijswinnaar Albert Schweitzer heeft daar toentertijd nog een rol bij gespeeld. Het gebouw zelf is veel ouder. Het pand is in 1567 gebouwd als pesthuis, een plek waar mensen die de pest hadden werden opgevangen, maar werd gebruikt als een regulier gasthuis. Het gebouw heeft de afgelopen eeuwen verschillende functies gehad, waaronder een militaire kazerne, laboratorium, tentoonstellingsruimte en een kerkgebouw.

In 2004 bleek dat de kerkgemeente het gebouw niet meer kon behouden. Het gebouw werd toen eigendom van Stichting Vrienden van Leeuwenbergh, die het liet restaureren waarna het een locatie werd voor concerten en lezingen. Het heeft ook dienst gedaan als vervangende zaal tijdens de verbouwing van Muziekcentrum Vredenburg. Het gebouw is in 2019 dus weer van eigenaar gewisseld waarna de orgeldiscussie begon.

Gekoppelde berichten

9 Reacties

Reageren
  1. Ton Hooft

    DUIC heeft duidelijk hart voor cultuur, goed dat jullie hierover schrijven.

  2. Len

    Wat maken mensen het zichzelf en elkaar toch altijd zo moeilijk met al dat afgekaderde gedoe. De wereld op zijn smalst. Dat ding staat toch gewoon mooi in Zwolle en wordt bovendien gebruikt.

  3. Hans

    Goed besluit!
    Fijn,want dit orgel wordt daar nu gemist.
    Het is heel goed voor de muziekcultuur van onze stad!

  4. John

    Een juridische strijd met alleen maar losers ! Al die regeltjes gaan voorbij aan de echte werkelijkheid. Na het vertrek van de kerkgemeenschappen in 2004 is het orgel nauwelijks meer bespeeld. Ik kan het weten, ik woon ernaast.
    Het is toch geweldig dat de nieuwe eigenaar Stadsherstel Utrecht een nieuwe huurder (Gavriel Lipkind) heeft weten te contracteren, die flink heeft geïnvesteerd in het gebouw en er een zeer innovatieve muziek lab van heeft weten te maken. Zie daar maar een orgel in te passen zonder alles weer af te breken.
    Dat orgel doet nu goede dienst. Laat het toch fijn bespeeld worden in Zwolle en daarna in andere kerken.
    Wie heeft er toch nu echt belang bij de terugkeer van dat orgel , anders dan gelijk te krijgen dat het behoort tot het beschreven erfgoed van de Leeuwenbergh ?

  5. Toine Goossens

    Een orgel uit 1954 dat een rijkmonument is omdat het beschreven is in het dossier van een gebouw dat zelf een monument is? Gekker moet het niet worden.

    Er bestaat een levendige handel in orgels. Die worden van her naar der gesleept. Dus zijn zij volgens het spraakgebruik niet nagelvast aan het onroerend goed verbonden. Vergelijk het met een machinepark in een fabrieksgebouw.

    Ook al is het orgel het orgel beschreven, het dateert uit 1954, is dus een latere, niet nagelvaste, toevoeging. Dat zal toch uit die beschrijving volgen.

    Het zal nooit meer bespeeld worden. Toch terug. Vreemde gang van zaken.

  6. Anne Marie ten Berge

    @ John, jij bent er toentertijd bij geweest: de hoofdingang hoorde óók bij het beschreven erfgoed van het Leeuwenbergh pand en óók bij beschermd stadsgezicht. Maar de gemeente Utrecht gaf een vergunning af om de toegang modern te verbouwen uiteraard met de smoes dat mindervaliden recht hadden op entree. En daar was niemand op tegen. Maar bezwaarschriften en andere zienswijzen werden toentertijd niet behandeld. Waarom niet? De burgemeester wordt nog steeds niet democratisch gekozen en is nog steeds voorzitter van de gemeenteraad. En dat weten de rechters ook wel. De zaak van onbehoorlijk bestuur dat ik voor de bestuursrechter bracht werd niet behandeld. Hoezo onafhankelijke rechtspraak?

  7. Erwin

    @anna marie: serieus, haal je nou de gemeente en burgemeester door elkaar?!?!

  8. Willem

    “ Maar bezwaarschriften en andere zienswijzen werden toentertijd niet behandeld. Waarom niet? De burgemeester wordt nog steeds niet democratisch gekozen en is nog steeds voorzitter van de gemeenteraad. En dat weten de rechters ook wel. ”
    Wauw!! Een dubbel complot. De burgemeester blokkeert zienswijzen (yeah right), en de rechtspraak volgt blindelings de burgmeester en is niet onafhankelijk. Ik mis Soros en Bill Gates nog in dit verhaal.

  9. Rob H.

    @Anne Marie ten Berge 5/11/2021 – 7:16 ” @ John, jij bent er toentertijd bij geweest: de hoofdingang hoorde óók bij het beschreven erfgoed van het Leeuwenbergh pand en óók bij beschermd stadsgezicht. Maar de gemeente Utrecht gaf een vergunning af om de toegang modern te verbouwen uiteraard met de smoes dat mindervaliden recht hadden op entree. ”

    Minder validen zijn tweederangs mensen? Wat een in- en intrieste reactie.

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).