Sinds 2002 wordt tijdens het jaarlijkse Keti Koti – Sranantongo voor ‘gebroken ketenen’ – in verschillende Nederlandse steden de afschaffing van de slavernij herdacht en gevierd. Ook in Utrecht wordt aandacht besteed aan deze belangrijke dag. “Zie het als nog een dag waarop we samen de vrijheid vieren.”
Waarom het volgens Natalja Macnack – actief bij de Surinaamse stichting Tori Oso in Zuilen – van groot belang is om elk jaar stil te staan bij de afschaffing van de slavernij? Omdat er volgens haar een gebrek aan kennis over dit onderwerp is. “De viering van deze dag speelt een grote rol in het bewustzijn van ons slavernijverleden. Het is belangrijk dat de dag herdacht en gevierd wordt door zowel witte als zwarte mensen; we moeten erbij stilstaan dat we een gezamenlijk verleden hebben. Hoe meer we weten over onze gezamenlijke geschiedenis, hoe meer begrip er is. Begrip voor wat het slavernijverleden inhoudt, maar ook wat er allemaal uit voortvloeit: denk aan zaken als discriminatie en racisme.”
Ver-van-ons-bed-show
Macnack werd geboren in het Utrechtse Oudwijk als dochter van een Javaans-Surinaamse moeder en een Creools-Surinaamse vader. Later verhuisden ze naar Zuilen. “Thuis spraken wij eigenlijk niet heel uitgebreid over het slavernijverleden. Ik merk dat het onderwerp heel lang voor zowel zwarte als witte mensen een ver-van-ons-bed-show is geweest.” Mede daarom zet ze zich vanuit Tori Oso al jarenlang in voor de Surinaamse gemeenschap in Utrecht. Tori Oso, vrij vertaald ‘praathuis’, organiseert allerlei Suriname-gerelateerde evenementen en workshops. Hun doel is om de Surinaamse cultuur zichtbaar te maken in de stad, en de Surinaamse gemeenschap van Utrecht met elkaar te verbinden.
Uit recent onderzoek van Utrecht Monitor blijkt dat van alle 357.719 inwoners die onze stad rijk is, 11.000 een Surinaamse of Antilliaanse achtergrond hebben. Dat is ruim drie procent. Macnack benadrukt: “Maar eigenlijk zijn onze activiteiten en evenementen voor iedereen die geïnteresseerd is in en affiniteit heeft met Suriname. Daarom zijn er in de loop der jaren vele samenwerkingen ontstaan met niet-Surinaamse organisaties om meer achterbannen met elkaar te verbinden.”
Sinds 2000 organiseert Tori Oso de viering van Keti Koti in Utrecht. Dit doen zij samen met Stichting Keti Koti. Er vinden doorgaans op deze dag activiteiten plaats op verschillende locaties: in Trefpunt Oase in Zuilen, Parnassos en het Centraal Museum. De organisatie besloot aanvankelijk om de viering in Utrecht dit jaar over te slaan in verband met het coronavirus, maar wethouder Linda Voortman vroeg hen nadrukkelijk om toch iets te organiseren.
Leroy Lucas, voorzitter van Stichting Keti Koti, houdt zich binnen de Gemeente Utrecht met dit thema bezig. Hij is betrokken bij verschillende comités – denk bijvoorbeeld aan het straatnamencomité. Op de vraag waarom de wethouder tóch aandrong op de viering van Keti Koti, zegt hij resoluut: “Continuïteit. Iets als dodenherdenking of Bevrijdingsdag sla je ook geen jaar over. Die continuïteit vergroot de bewustwording omtrent ons slavernijverleden.”
Volgens Lucas is dat slavernijverleden een kwestie die iedereen aangaat: “Het is niet alleen het verhaal van zwarte mensen, het is het verhaal van iedereen. Utrecht is nou eenmaal een mix: hier wonen wit, zwart, mensen met Turkse en Marokkaanse roots allemaal bij elkaar. Door het verhaal te kennen, begrijpen mensen ook beter waarom Nederland er vandaag de dag zo uitziet. Waarom wonen al die Surinamers en Antillianen hier? Hoe zijn ze hier terecht gekomen? Waarom zijn zij óók Nederlanders?”
Utrechtse sporen
Volgens Lucas zijn ook in Utrecht sporen van slavernij te vinden. Om maar een voorbeeld te noemen: in april 1713 werd de Vrede van Utrecht getekend in onze stad, zo vertelt Lucas. Het maakte een einde aan de Spaanse Successieoorlog, maar ook werd bepaald dat Spanje het zogenaamde ‘Asiento de negros’ toewees aan Groot-Brittannië. Dit is het voorrecht om slaven te mogen leveren aan de Spaanse koloniën in Zuid-Amerika. Volgens Lucas komt het thema veel dichterbij dan mensen denken. Vandaar dat het belangrijk is om als stad bij deze dag stil te staan.
Dit jaar wordt Keti Koti, vanwege het coronavirus, gevierd met een online evenement. Vanuit het Centraal Museum zijn er verschillende sprekers aan het woord, en er is muziek. De in Paramaribo geboren zangeres Denise Jannah moedigt in haar verhaal, dat ze vertelt vanuit een van de zalen van het museum, aan de zwarte bladzijde uit onze geschiedenis niet te snel om te slaan. “We hoeven onze ogen niet te sluiten voor de realiteit, hoe rauw die ook is. Het heden is namelijk onlosmakelijk verbonden met ons verleden.”
Ze moedigt aan naar elkaar te blijven luisteren: “Want luisteren leidt tot herkenning, en die herkenning leidt weer tot erkenning.” Ook Macnack moedigt aan met elkaar in dialoog te blijven gaan: “Slavernij is een thema waar niet alleen tijdens Keti Koti, maar het hele jaar door over gepraat moet worden.” Volgens haar blijft het een gevoelig en ongemakkelijk gespreksonderwerp. Toch vindt er ook in de witte gemeenschap steeds meer bewustwording plaats, aldus Macnack. “Maar er is nog veel meer te halen, natuurlijk.”
Lucas zou graag zien dat uiteindelijk alle Utrechters – wit en zwart – stil zullen staan bij deze dag. “Keti Koti Utrecht is een dag voor alle Utrechters. Iedereen zou dit feest mee moeten vieren. Zie het als nóg een dag waarop we vrijheid vieren, naast Bevrijdingdag.” Er is een lange adem en veel geduld nodig, aldus Lucas. “Maar: we’ll get there, dat weet ik zeker.”
23 Reacties
ReagerenWe moeten zeker erkennen dat dit niét de meest mooie momenten uit onze Nederlandse geschiedenis is,en dat moeten wij als land erkennen en benoemen.
Maar het hééft ook weer gezorgd voor een mooi land met haar diverse inwoners, Suriname.
Ik voel mij als Nederlander niet schuldig, maar werken dat er veel leed ligt in het verleden, veroorzaakt door ónze voorouders.
“Want luisteren leidt tot herkenning, en die herkenning leidt weer tot erkenning.”
Inderdaad, en dat zien we de laatste tijd op dit thema ook echt gebeuren, mijzelf incluis.
Daarnaast is deze aanmoediging ook in algemene(re) zin het recept om tot elkaar te komen, en daarmee tot gezamenlijk gedragen oplossingen en veranderingen.
Het zou ook een goede zaak zijn de slavernij deel uit te laten maken van het verplichte onderwijspakket. Wel met correcte historische en wetenschappelijke onderbouwing graag, zoals het bestaan van slavernij in afrika pre- europeanen en de handelsroute van de slaven inclusief de voornaamste handelaren en hun herkomst. Veel Nederlanders, ook uit Suriname en de Antillen kunnen hier nog kennis over op doen.
Ehm, discriminatie en racisme vloeien niet voort uit slavernijverleden.
Discriminatie en racisme is helaas inherent aan Homo sapiens, en daar vloeit weer slavernij uit voort. Kan je heel boos over worden, maar 6.000 jaar aan bekende geschreven geschiedenis van de mensheid staat vol met ellende die mensen elkaar aan kunnen doen omdat de een zich superieur voelt t.o.v. een ander.
Nu eist de gekleurde mens terecht het podium op over het onrecht uit het verleden. Maar tegelijkertijd hebben we moderne slavernij in ons land, en geen haan die er naar kraait.
Simpelweg omdat het heel normaal gevonden wordt dat mensen zich drie slagen in het rond werken en nog steeds niet kunnen rondkomen (bijvoorbeeld magazijnwerkers en pakketbezorgers), zodat anderen in hun gemak en comfort worden voorzien. Omdat het heel normaal wordt gevonden om Oost-Europeanen shit werk onder shit condities voor shit loon te laten doen en in shit behuizing onder te brengen met alle shit problematiek van dien.
Gisteravond werd dat laatste onderwerp aangesneden op NPO bij Nieuwsuur.
Niet voor de (laag opgeleide financieel afhankelijke) Oost-Europese slachtoffers van corona in slachterijen, maar omdat enkele Nederlandse (goed opgeleide goed betaalde) controleurs het niet zo prettig vonden om onder die corona-hotspot omstandigheden te moeten werken en zich in de steek gelaten voelden door het management. En de verantwoordelijke minister stond erbij, keer er naar, en vond het niet belangrijk want minder eiwit voor koeien heeft meer prioriteit.
Ik vind dat bedroevend wordt daar heel cynisch van. Want waar is nu de empathie voor die achtergestelde, arme en laag opgeleide Oost-Europeanen die geen andere keuze hebben dan om voor ons het vuile werk doen? Heeft een koe echt meer prioriteit dan medemenselijkheid? Het zou eigenlijk een band moeten scheppen met de gekleurde mens die zich achtergesteld voelt in het voornamelijk roomblanke Nederland. Maar kennelijk is de Nederlandse nationaliteit hebben toch net iets waardevoller dan de Oost-Europeese nationaliteit.
Het enige wat wij kunnen doen is zorgen dat de geschiedenis zich niet herhaalt.
Het is fout wat er gebeurt is maar om daar de blanken schuldig voor te houden slaat nergens op.
De eerste slavenhandelaar was donker en ook blanken werden verhandeld als slaaf.
De ashanti waar akwasie van afstamt waren ook slavenhandelaren maar die hoeven geen excuses te maken.
Wij hoeven ook geen excuses te maken omdat wij niet schuldig zijn aan wat er in de geschiedenis heeft plaatsgevonden.
Anders moet de generatie over een paar honderd jaar excuses aan bieden voor mij als ik me ergens schuldig aan maakt.
De woorden excuses en schuldig worden in het hele stuk niet gebruikt. En ik haal ook niet uit het stuk dat dat de bedoeling is. Toch beginnen twee van de drie reacties hier meteen over. Er is dus nog een hele lange weg te gaan. En maak er maar een feestdag van. Net zo iets als Bevrijdingsdag. Opdat wij nooit vergeten…
Ik zie het hele punt van die belangrijk geachte ‘bewustwording’ over het slavernijverleden niet in. Wat is het punt? Helemaal niemand uit die tijd leeft nog: slachtoffer noch dader en waarom nazaten van slachtoffers of daders zich bewust zouden moeten worden van de rol die hun voorouders al dan niet hadden is me al helemaal een raadsel…Niemand is als individu verantwoordelijk voor het gedrag van ander, laat staan van mensen die (in sommige gevallen) al eeuwen niet meer leven.
Het nut van in een slachtofferrol blijven hangen (door zowel nazaten van daders als slachtoffers) zie ik dus al helemaal niet in, noch het nut van maar tot in den treure blijven hameren op het verleden. We leven niet in het verleden. Wat telt is het hier en nu en dan alleen de handelingen die je zelf als individu in het hier en nu uitvoert…
“Denise Jannah moedigt in haar verhaal, dat ze vertelt vanuit een van de zalen van het museum, aan de zwarte bladzijde uit onze geschiedenis niet te snel om te slaan. “We hoeven onze ogen niet te sluiten voor de realiteit, hoe rauw die ook is. Het heden is namelijk onlosmakelijk verbonden met ons verleden.”
Onzin dus in mijn beleving. Individuen KIEZEN ervoor om het verleden in verbinding te houden met het heden (daar komt geen magie bij kijken), waar deze individuen er dus ook voor kunnen KIEZEN om dit niet te doen en dus te focussen op wat relevant is en waar wel invloed op uit geoefend kan worden: het hier en nu….
Tijd om door te schakelen naar de toekomst. Deze bladzij had in mijn beleving dan ook al lang omgeslagen moeten zijn.
Als ik een tekst lees als ‘zowel witte als zwarte mensen’ haak ik direct af om de volgende redenen:
– witte en zwarte mensen mensen zie je alleen als ze gesminkt zijn, bijvoorbeeld op het toneel; en daar zul je mij niet ontmoeten,
– de kreten ‘lzowel witte als zwarte mensen’ lijken mij voort te komen uit terminologie uit de USA met een sociologisch sausje erover uitgegoten, beide kan ik missen als kiespijn.
Anderen wens ik veel genoegen bij hun viering en/of herdenking.
Ik vind het een moii stukje tekst van je Koel Hoofd. Oprecht. Voor het eerst dat ik het met je eens ben. Dit artikel gaat alleen over Keti Koti. Ook belangrijk. Misschien je reactie als opiniestuk opsturen naar DUIC?
Leuk voor de Utrechters met Surinaamse roots maar ik vind het belangrijker dat er een bewustzijn ontstaat dat er nog steeds zoveel slavenarbeid wordt verricht, daar zou wat mij betreft de aandacht naar moeten gaan.
Er mag op school bijv. onderwezen worden dat goedkope kleding en andere productie uit het buitenland een keerzijde heeft en dat je zonder een mooie opleiding het risico loopt de nieuwe slaaf te worden in deze maatschappij. Er is in NL al een parallelle samenleving waar er geen sprake is van eerlijke behandeling, gelijke rechten, goede beloning, normale werkomstandigheden. En onze overheid kijkt ernaar en doet niets.
Zag op tv een stukje over het feest en de vraag wat er nog moet gebeuren voor de slavernij in het verleden…. Nou ze willen maar 1 ding en dat is een zak geld… Ja doei. De rijkdom van vroeger was compleet verdamp voor 1900.
geldwolven zijn het gewoon (de grootste klagers dan)
Jammer dat dit artikel pas ba keti koti (1 juli) is geplaatst! Had er graag aan mee gedaan. Gelukkig kunnen we het nu online terug zien!:)
Wat een kansloze reactie van cas. Letterlijk niemand vraagt om geld. Kom even onder je steen vandaan en realiseer je dat mensen met een andere huidkleur systematisch worden achtergesteld. Gewoon omdat blanken geleerd hebben te kiezen voor blanken. Dus dan heb je pech als niet blanke. En dat zijn we nu eindelijk aan het bespreken zodat we het veranderen.
@ M
Want mensen die landgenoot zijn mogen niet terugblikken op hun eigen roots en een herinnering/ viering hebben?
@ Cas “ze” willen geld?!?!?! Inderdaad, racistischer en discriminerender had ik het bijna niet kunnen opschrijven. Je zal het vast niet zo bedoeld hebben, of toch eigenlijk stiekem wel?
@ JJ, erkenning…. officieel pardon… voor iets waar niemand meer enige verantwoording aan heeft. Het is alom bekend dat het is gebeurd. Vanuit de kant die heeft geleden mag ook weleens acceptatie en vergeving komen. Je kan wel altijd boos over vroeger blijven maar daar kom je niks verder mee.
Herdenk het verleden, maar focus je op het nu.
Zo is het Pee…
Je kan ook blijven hangen in het verleden.Ondertussen gaan wij Nederlanders naar Spanje, Italië, Scandinavië etc. Terwijl die volkeren hier hebben huis gehouden, en dan heb ik het niet eens over de Duitsers. Vragen wij excuses aan die landen? Kom op…het is jammer dat het gebeurd is maar lopen wij nog met het juk vh verleden? Daarom vraag ik me af wat voor last Surinamers in Nederland er nog van hebben. En dat een partij als Denk of Nida ons durft te betichten is helemaal vd gekke. De Noord Afrikanen waren de grootste slavenhandelaren, meer dan 1.250.000 blanke Christenen zijn verhandeld. Ik wil graag excuses van Azarkan!
@Vak K, het wordt nog veel erger als je in de geschiedenis duikt.
In de Amerikaanse burgeroorlog had het afschaffen van de slavernij in het zuiden een hoofdrol. Daar zijn een hoop witte Amerikanen voor gestorven om dat voor elkaar te krijgen. Een bedankje voor hun offer zou wel leuk zijn? Maar nee, de blanke krijgt de schuld van alles wat er daarna mis is gegaan in de USA.
Het wordt nog erger, in 1682 schrijft Willam Penn een pamflet om Europeanen te verleiden om zijn land Pennsylvania te ontginnen. In 1776 wordt zij ideologie gejat door de (rijke en goed opgeleiden slavenhoudende)Founding Fathers omdat ze niet met een betere ideologie konden komen om geen belasting aan de koning van Engeland te betalen. In 1789 wordt die ideologie overgenomen door de Fransen die er hun eigen franse slag aan geven en de slogan égalité, fraternité, liberté er aan hangen, en vervolgens al hun aristocratische bestuurders onder de guillotine leggen. Dat leidt weer tot een slavenopstand in Haiti in 1791 (de atlantic oversteken kost nu eenmaal een paar maanden op een zeiilship) waar de huidige zwarte antiracisme broederschap claimt als het begin van de afschaffing van de slavernij.
Nu ff terug naar 1682, William Penn. Die man was hartstikke wit, een puritein (elke vorm van frivoliteit en vermaak was uit den boze), een activistische Quaker guru (schoppen tegen de gevestigde religie), een indianen vriend, EN de grootste prive grondbezitter uit zijn tijd. Hij was de founding father van het neoliberaal democratisch meritocratisch kapitalisme wat we nu in het westen aanhangen. Dus wie is er nou begonnen met het slavernij te weren en af te keuren: een witte oude man en niet haitiaanse slaven want die werden pas een eeuw later wakker.
@JJ
En dan zeker een baksteen door mijn ruit krijgen van afzenders met een andere visie? Nee bedankt.
@ Cas
Keti Koti is een herrineringsfeest. Ik weet het verder niet hoor. Ook een belangrijk deel van onze geschiedenis. Prima om aandacht aan te besteden.
@ Er is door Nederland zeker excuses geeist aan Duitslsnd voor WO 2 en die zijn er ook gekomen. Ook al heeft het moderne Duitsland/ de BRD weinig te maken met zijn nazistische voorganger. Sterker nog, er zijn genoeg Nederlanders die nog steeds een enorme hekel aan “de moffen” hebben. Ratio en emotie he? Maar volgens jouw gedachtengang kunnen we dan ook maar meteen stoppen met WO 2 herdenkingen. Bijna alle direct betrokkenen zijn inmiddels dood. En Stalin heeft voor en na WO 2 toch waarschijnlijk erger huis gehouden dan Adolf H. …..dus…
@Vak K
Om een groot denker (toevallig van kleur) te quoten:
“Racism is not dead, but it is on life support — kept alive by politicians, race hustlers and people who get a sense of superiority by denouncing others as ‘racists'”
-Thomas Sowell-
@ Hans B, lees je wel goed voordat je schrijft… lijkt er niet op of je begrijpt het gewoon niet.
@ Koel Hoofd. Helemaal eens met je betoog over uitbuiting van Oost-Europese arbeiders.
Maar even een kleine kanttekening. Er is een verschil tussen slavernij en economische uitbuiting. In het geval van slavernij worden mensen hun status als mens ontnomen en worden ze gereduceerd tot handelswaar (of oorlogsbuit in andere culturen) en beschouwd als niet veel meer als vee, juridisch en moreel.
Ik wil je whataboutisme niet omkeren. Ook economische uitbuiting verdient onze aandacht. Zoals ook in de textielindustrie in India en Bangladesh (de combinatie van uitbuiting en een kastesysteem komt meer in de buurt van slavernij). Of Chinese heropvoedingskampen (dwangarbeid + politieke onderdrukking + etnische en religieuze onderdrukking).
Waar mensen vrijwillig banen accepteren rn weigeren bestaat geen economische uitbuiting. Uitbuiting ontstaat alwaar werkgevers gedwongen worden meer te betalen dan een werknemer waard is.