Kunnen platweg geníeten en serieus léren in de klassieke muziek eigenlijk wel door één deur, tegelijk dus? Nou en of. De in Utrecht gevestigde(vaste-dirigentloze) Holland Baroque Society bewijst dit keer op keer. Zoals komende vrijdagavond in Muziekcentrum Vredenburg Leeuwenbergh waar de musici van het eigenzinnige ensemble optreden met hun gasten, het Quatuor Mosaïques. Een fabelachtig musicerende tak aan deauthentieke oude muziekboom. Ze brengen een programma waarin – kort door de bocht – het ontstaan van het strijkkwartet centraal staat.

Achteraf gezien – oftewel ‘vanuit historisch standpunt bekeken’ – lijken in de klassieke muziek nieuwe compositievormen zich ooit ‘zomaar’ naar de oppervlakte te hebben gewurmd. Zoals muziek voor twee violen, een altviool en een violoncello waarvan de Oostenrijkse componist Franz-Joseph Haydn wel als de uitvinder wordt geafficheerd, van het genre-strijkkwartet dus. Maar eerste verschijningsvormen van het strijkkwartet dateren al uit de 16^de eeuw! Zelden valt dus iets echt nieuws uit de hemel denk ik dan maar, wat niet wegneemt dat in de tweede helft van de 18^de eeuw het schrijven en uitgeven van muziek voor kleine gezelschappen zonder meer een enorme vlucht nam. Dat was dan wél voor het eerst. De tot maatschappelijke machtsfactor opstomende burgerij wilde, overal in Europa, in de eigen huiskamers ook zijn vertiertjes en pleziertjes,maar op schaal natuurlijk, hebben: ‘kamermuziek’ geboren dus.

In het programma van HBS & Mosaïques komt de ‘geboorte’ van het strijkkwartet uit het barokke orkest – kern ervan – helder aan het licht. Was het wellicht zo dat de piepjonge Wolfgang Amadé Mozart – vergeet dat ‘Amadeus’, het is een plechtig-makende naamkronkel uit de 19^de eeuw;de tijd waarin met zo menig feit uit de oudheid een subjectieve draai werd gemaakt – in Italië op reis als wonderkind-pianovirtuoos een armeluisuitvoering meemaakte, door slechts vier strijkers, van repertoire dat eigenlijk voor een heel orkest was bedoeld, muziek van de oude Arcangelo Corelli bijvoorbeeld? Geen mens die het echt weet. En ook niet of dit Mozart aanzette om zelf eigen repertoire voor strijkinstrumenten in enkelvoudige bezetting te gaan schrijven. Muziek dus waarin vier musici als het ware conversen met elkaar: hét kenmerk van het fenomeen-strijkkwartet.

Het programma van dit aantrekkelijke concert, waarin dus de overgang van de barok naar het classicisme de rode draad is, vertoont de kenmerken van een zegmaar lekker menu: met twee Concerti grossi (grote concerten) van eerder genoemde Corelli waarin een sologroep (strijkkwartet) ‘ouderwets’ een wedstrijd aangaat met het gehele orkest, met delen uit Bach’s representatieve kunstboek voor ‘geleerde muziek’ Die Kunst der Fuge en waarin ook Haydn en Mozart, sowieso vrolijk-ontspannen met een Divertimento als geleerd met zijn prachtige Adagio en Fuga voor strijkorkest, om de hoek komen kijken. Wat ik al schreef: genieten en leren gaan wonderwel samen bij de Holland Baroque Society.

Vrijdag 22 februari 2013, Muziekcentrum Vredenburg Leeuwenbergh, 20 uur: Holland Baroque Society & Quatuor Mosaïques (foto). Werk van Corelli, Bach, Haydn en Mozart (een inleiding op het programma is om 19.30 uur). Kaarten: www.vredenburg.nl