Dit verhaal is tot stand gekomen in samenwerking met de gemeente Utrecht. Utrecht investeert in de kwaliteit en toekomst van de stad om snel en sterk uit de coronacrisis te komen. Mensen die hard zijn geraakt door de crisis krijgen extra hulp. Werkzoekenden krijgen goede begeleiding en scholing. Er is extra steun voor evenementen, sport, cultuur en welzijn en er wordt versneld geïnvesteerd in projecten op bijvoorbeeld het gebied van wonen, verkeer en groen. Dat doet de gemeente Utrecht, samen met het rijk, ondernemers en maatschappelijke organisaties. Lees hoe Utrecht snel en sterk uit de crisis komt.

De zon schijnt weer vaker, de binnenstad wordt drukbezocht en de winkels en horeca doen goede zaken. Toch is er nog wel wat aan de hand in het centrum van Utrecht; de leegstand is sinds de coronacrisis flink toegenomen. Tientallen winkelruimtes staan te versloffen. Daarom ligt er nu een actieplan, met Morgen Mooier Maken gaat Utrecht de binnenstad voorbereiden op herstel na de coronacrisis.

Lopend over de Steenweg in hartje Utrecht begint het steeds meer op te vallen; lege etalages en borden met ‘te huur’. Het is geen fraai gezicht, en er moet wat aan gebeuren. Jeroen Roose-van Leijden is Centrummanager en loopt dagelijks door het gebied. “Voor corona hadden we zo’n 28 leegstaande panden, dit is in coronatijd opgelopen naar 48. Natuurlijk is corona niet de enige oorzaak, maar het heeft wel voor een flinke versnelling gezorgd. Overigens valt het stadsbreed nog wel mee, maar binnen de singels en dan voornamelijk de Lange Elizabethstraat, Bakkerstraat en Steenweg is de leegstand volop aanwezig.”

Hard getroffen

Dat er wat moest gebeuren kwam vorig jaar al naar voren in de gesprekken die Roose- van Leijden had met wethouder Klaas Verschuure. Hij is sinds het uitbreken van de coronapandemie samen met de rest van het college onder meer druk bezig om een breed herstelplan te maken. Verschuure: “In die zoektocht zagen we ook steeds beter de gevolgen voor de binnenstad; de leegstand liep op. Vooral de non food-winkeliers zijn hard getroffen. Daarbij krijgen veel ondernemers nu nog steun, we moeten ons dus ook goed voorbereiden op de gevolgen die komen na de coronacrisis als die steun ophoudt.”

Verschuure kan het belang van een sterke binnenstad niet genoeg benadrukken. “Er zit echt een gevaar in als we als gemeente onze rol hier niet oppakken. De Steenweg, Bakkerstraat en Lange Elizabethstraat, en vele andere straten, zijn onderdeel van zogenoemde binnenstadrondjes; winkelrondjes waar veel bezoekers doorheen lopen. Als dan een hoofdwinkelstraat voor een groot deel wegvalt heeft dat gevolgen voor de omgeving. Als dat stuk gaat is het ook nog eens heel lastig om het te repareren. Want vind maar eens een ondernemer die in een straat wil zitten waar bijna alles leegstaat. Daarbij komt ook nog eens dat retail-, horeca- en cultuurbezoek elkaar nodig hebben en elkaar versterken. Bezoekers komen om te winkelen, doen een hapje en een drankje in de horeca en gaan naar een museum of concert. Die drie-eenheid is belangrijk, en als een van de poten wegvalt heeft dat ook weer gevolgen voor de andere sectoren.”

Gijsbert Wolleswinkel is vastgoedeigenaar in de binnenstad, heeft enkele winkelpanden, en herkent zich in de boodschap van Roose-van Leijden en Verschuure. Hij vult aan: “Er lijkt nu sprake te zijn van disbalans, en daar gaan we wat aan doen. We moeten daar zorgvuldig over nadenken en we moeten ook enige sturing daarin kunnen geven. Als we dat nu niet doen, doet de markt het en de vraag is of we dan de beste oplossing krijgen.”

Place to buy naar place to be

Een voorbeeld van die veranderende binnenstad zijn de winkels van H&M. De modeketen opende een grote locatie in winkelcentrum Hoog Catharijne, sloot al eerder de vestiging voor vrouwen aan de Steenweg en sluit later dit jaar ook de andere locaties aan de Steenweg en Oudegracht. De afgelopen weken was er een expositie van de Hogeschool voor de Kunsten (HKU) in het leegstaande pand van de voormalige kledingwinkel aan de Steenweg. Het is een voorbeeld van wat er nog meer mogelijk is met al die vierkante meters.

De gemeente Utrecht, Centrummanagement Utrecht (CMU) en Vereniging van Commercieel Onroerend goed eigenaren Utrecht Centrum (VCOC) hebben een plan met de titel Morgen Mooier Maken gepresenteerd en een samenwerkingsovereenkomst ondertekend om de problemen in de binnenstad aan te pakken. Eigenlijk moet de identiteit van het centrum verder gaan veranderen. Waar het winkelgebied jaren een plek was waar je heen ging om te winkelen, moet het een plek gaan worden waar je ook wilt verblijven als je niet per se iets moet kopen. In het plan Morgen Mooier Maken staat het in het Engels omschreven als een verandering van place to buy naar place to be. Naast winkels komt er ruimte voor horeca, werk- en ontmoetingsplekken, diensten, ontspanning, groene verblijfsruimten, kunst en cultuur of sport. Ook zien deze partners volop kansen voor wonen boven winkels als een manier nieuw leven in het gebied te krijgen.

De partners organiseren zelf initiatieven én gaan in overleg met marktpartijen, organisaties en bewoners om hen uit te nodigen ook met ideeën te komen die het centrum levendiger en sterker te maken. De gemeente heeft daar een pot geld voor beschikbaar gesteld. Op korte termijn willen de partners met name de levendigheid in die straten terugbrengen waar nu leegstand van winkelpanden het straatbeeld versombert. Hierbij wordt gedacht aan tijdelijke activiteiten in leegstaande panden of in de directe omgeving van deze panden. Initiatieven voor de lange termijn dragen straks bij aan een duurzamer en meer divers aanbod in het centrum.