Verscholen tussen het groen op een oud braakliggend terrein wonen in Hoograven ongeveer vijftien mensen. In caravans, campers en zelfgebouwde huisjes wonen ze gezamenlijk en zorgen ze volledig voor hun eigen voorzieningen. Stadsnomaden worden ze genoemd, en terwijl andere gemeentes in Nederland beleid hebben voor deze manier van wonen is dat in Utrecht nog niet het geval. Pepijn Zwanenberg, raadslid van GroenLinks, ziet hier graag verandering in komen en roept de gemeente op aan het werk te gaan. Een van de stadsnomaden, Timo, leidt ons graag rond en legt uit hoe ze er wonen.
“Je had hier eigenlijk in de zomer moeten komen, dan staat alles in bloei en is het heerlijk groen hier.” Aan het woord is Timo, die al enkele maanden samen met zo’n veertien anderen woont op een stuk braakliggend grond van de gemeente. Althans, het lag braak want sinds de groep op het terrein – waar ooit de Betonmortel Fabriek Utrecht stond – woont, is het er flink veranderd. Er staan plantenbakken, campers, caravans, zelfgebouwde bouwwerken, kunstinstallaties en een glijbaan om een duik te nemen in het Merwedekanaal. Dit is het thuis van de stadsnomaden.
Doe-het-zelf-mentaliteit
Niet iedereen kent waarschijnlijk het begrip stadsnomaden, en er is ook niet een eenduidige uitleg. Vaak gaat het om een groep mensen die graag op een alternatieve manier wil samenwonen. Hoewel ze graag samenwonen, kunnen individuele stadsnomaden verschillende achtergronden en verschillende leeftijden hebben. Ook zijn er verschillen tussen stadsnomaden in de verschillende steden in Nederland. Timo legt uit: “Wat ons hier in Utrecht bindt, is dat we van aanpakken houden. Er is een sterke doe-het-zelf-mentaliteit. We willen niet afhankelijk zijn, maar zorgen voor onszelf en voor elkaar. We willen in een groep samenwonen, maar óók samenleven.”
Tekst gaat verder onder afbeelding
Lopend over het terrein van de stadsnomaden in Hoograven kan al snel een vergelijking gemaakt worden met een camping. Maar is het in de winter niet zwaar om zo te leven? “Zo zwaar of makkelijk als jezelf wil”, lacht Timo. “Ik heb een goed geïsoleerde camper met kachel, stroom krijg ik via zonnepanelen en internet kan ook gewoon draadloos. Water regelen we via grote jerrycans.” Het thuis van de stadsnomaden wijkt ook wel wat af van een camping, want er is op meerdere plekken ook wel gebouwd; kunstzinnige installaties maar ook de ‘woonkamer’.
Timo legt uit: “De woonkamer hebben we gebouwd van resthout, het is de gemeenschappelijke ruimte waar we bijvoorbeeld samenkomen om te eten.” Verderop staat het toiletgebouw, ook zelf gemaakt en niet aangesloten op de riolering. Kan dat? “Ja, het is een zogenoemd composttoilet. We proberen op alle manieren zelfvoorzienend te zijn.”
Er is alleen één ding, het allerbelangrijkste, waardoor die zelfvoorzienendheid in het geding kan komen; dat is ruimte, oftewel grond. Want er zijn via de officiële wegen maar weinig terreinen beschikbaar waar mensen op deze manier kunnen wonen. Het Befu-terrein is dan ook in gebruik genomen door het te kraken. Ondertussen zijn de bewoners wel in overleg met de eigenaar, de gemeente Utrecht. En volgens GroenLinks ligt hier dan nu ook een kans om gezamenlijk een stap te maken.
Eerst even heel kort de geschiedenis van het Befu-terrein. In 1957 vestigde zich hier de Betonmortel Fabriek Utrecht. In 2003 kocht de gemeente de grond aan en sindsdien hebben verschillende plannen voor het terrein de revue gepasseerd. Niks kwam van de grond. Een paar jaar geleden werd het plan gemaakt om woningen op het terrein te bouwen, maar omdat het zo dicht langs de snelweg ligt, is dit niet mogelijk zonder een flink geluidsscherm. Dat scherm is weer afhankelijk van de verbreding van de ring Utrecht en daar wordt ook al jaren over gesteggeld. Het schiet dus niet echt op. Daarom heeft de gemeente een paar maanden geleden bedacht om dan maar tijdelijke woningen te bouwen op het Befu-terrein, voor een periode van maximaal tien jaar. Voor tijdelijke woningen gelden namelijk minder strenge regels. Als dit plan doorgaat kan er in 2023 en 2024 gebouwd gaan worden. Dan moeten de stadsnomaden wel wijken.
Tekst gaat verder onder afbeelding
Nieuwe plek
Die laatste ontwikkeling maakt dat zowel de stadsnomaden als GroenLinks denken dat er nu momentum is om beleid te maken voor deze manier van wonen. Raadslid Pepijn Zwanenberg legt uit: “Op allerlei plekken in Nederland leven mensen op deze manier samen. In andere steden is hier dan ook al beleid voor bedacht, zoals in Amsterdam, Nijmegen en Groningen. Het lijkt mij goed om dit ook in Utrecht te gaan doen. Het is een bijzondere woonvorm en dat moeten we als gemeente kunnen faciliteren.”
Bewoner Timo zegt dat de groep stadsnomaden die op het terrein in Hoograven woont blij is met de aandacht. “We wonen graag zo autonoom mogelijk, dus ook binnen onze groep wordt er flink gediscussieerd over hoe je dit soort gemeentelijk beleid vorm zou moeten geven. Maar het is goed dat er over gepraat wordt en uiteindelijk zijn wij ook echt voorstander van een beleid.”
Als voorbeeld noemt Timo de mogelijkheid dat de gemeente een gebruiksovereenkomst aanbiedt voor een stuk braakliggend terrein, waarbij gezamenlijk afspraken gemaakt worden over het gebruik. Als de grond dan weer nodig is, wordt er gezamenlijk weer gekeken naar een nieuwe locatie. Timo: “Want er zijn altijd wel plekken in de stad waar tijdelijk geen invulling voor is, zo heeft iedereen er voordeel van.”
Tekst gaat verder onder afbeelding
In Nijmegen is dit gebeurd en leveren de stadsnomaden ook een maatschappelijke tegenprestatie. In Amsterdam gedoogt de gemeente een groep stadsnomaden en wordt er ook voor voorzieningen gezorgd. In Groningen zoekt de gemeente ook mee naar nieuwe terreinen voor stadsnomaden. Door beleid te maken hoeven de stadsnomaden ook niet meer via het kraken aan een terrein te komen. Timo: “Dat kan dus gedoe schelen voor iedereen.”
GroenLinks heeft via schriftelijke vragen de gemeente opgeroepen om ook met beleid in Utrecht te komen zodat deze woonvorm voor Utrechters kan blijven bestaan. Ook wil raadslid Zwanenberg weten of de gemeente wil meedenken over een nieuwe locatie voor de groep op het Befu-terrein. De gemeente Utrecht heeft een aantal weken om de vragen te beantwoorden. Over het algemeen is dit soort beleid ook niet snel gemaakt en zit de gemeente vast aan de wet- en regelgeving die er al is op het gebied van deze vraagstukken. Het is dus nog even afwachten wat de toekomst brengt voor stadsnomaden in Utrecht.
Wil jij DUIC steunen en een prachtig boek met de beste fotografie en verhalen van Utrecht in 2021 ontvangen? Voor 24,95 euro is DUIC in 2021 te bestellen en daarmee steun je direct onze journalistieke werkzaamheden.
26 Reacties
ReagerenIk mis wat informatie over de nomaden. Bijvoorbeeld hun situatie rondom werk en inkomen. Ook ben ik benieuwd of er schoolgaande kinderen zijn en of de leerplichtwet wordt nagekomen.
Op zich prachtig dat je onafhankelijk wilt leven. Ik vraag me alleen af hoe onafhankelijk dat is als je vervolgens bij de gemeente aanklopt om je van alles en nog wat te voorzien. Als je echt onafhankelijk wil zijn leg je met zijn allen geld bij elkaar en koop of huur je een terrein. Je houdt je aan wet-en regelgeving (bouw, brandveiligheid, leerplicht, belastingen etc) maar bepaald zelf verder wat je op je eigen terrein doet.
Deze stadsnomaden willen volgens mij van 2 walletjes eten. Enerzijds moet de overheid zaken voor ze regelen (een terrein, gezondheidszorg, inkomen) maar anderzijds willen ze autonoom zijn. Klinkt mij redelijk hypocriet in de oren.
Mijn God… Het lijkt wel een Bulgaars plattelandsachterstandsgebied na een nucleaire ramp. Hoe kan je in vredesnaam zo willen leven?
Het lijkt allemaal idyllisch totdat het woord ‘kraken’ valt. Typisch Groen Links om beleid op activisme te willen.
Het is ook woonwagen bewoners toe gestaan op relatief veel grond te staan, dus onlogisch om deze groep niet de zelfde rechte te geven.
Uiteraard is buiten de randstad veel meer grond beschikbaar en makkelijk om dit te faciliteren. Maar ook in de randstad hier, is het mogelijk tijdelijke locaties beschikbaar te stellen voordat er woning bouw komt, of daar ongeschikt voor is.Die plekken zijn er zeker.
Maak goed beleid, bv 3 jaar garantie om er te wonen tegen redelijke grond vergoedingen met water e.d aansluitingen.
Ook betreft Tiny House projecten loopt Utrecht zeker achter, begrijpelijk door onze grond schaarste, maar er moet ruimte toch te vinden zijn.
Het % mensen dat alleen wonend is, en behoefte heeft in groeps wonen op een andere manier dan met hoge hypotheek, huur lasten kan voldoen, groeit….
Dus goed voorstel van groen links lijkt me.
Als mensen op deze manier samen willen wonen,moet dat toch mogelijk zijn.
Prachtig! Het achterland van Roemenië is er niets bij! Echt een verrijking voor de stad Utrecht dit.
Ik ben benieuwd of dat houten pand op de tweede foto voldoet aan het bouwbesluit. Zo nee: bulldozeren, vandaag nog. Gelijke monniken, gelijke kappen.
Als je zo nodig wilt afwijken van de maatschappij, dan *koop* je een stuk grond in Oude Pekela ofzo en ga je daar lekker principieel zitten zijn, zonder gebruik te maken van faciliteiten die door andere bekostigd worden.
In veel derdewereldlanden heb je dit ook; dat noemt men dan een favela of krottenwijk. Het verschil is dat onze ‘stadsnomaden’ hier vrijwillig wonen, wat voor mensen in de derde wereld meestal niet het geval is. Dat heeft er ongetwijfeld mee te maken hebben dat de stadsnomaden geen huur, belastingen en nutsbedrijven hoeven te betalen. En dat de buren niet gaan klagen als ze er een teringbende van maken.
Zero tolerence beleid.
Dit kan en mag niet.
Stadsnomaden zijn creatievelingen en doe-het-zelvers. En dat kan enorme voldoening schenken om je leven zo te leiden, een leven waarin je zoveel mogelijk je eigen boontjes dopt. Het betreft hier doorgaans vredelievende mensen die graag zelfvoorzienend en met onderlinge hulp leven in een niet al te aangeharkte omgeving. Ze kunnen extra kleur geven aan een stad en de ‘gewone’ burger kan wat van ze leren qua vindingrijkheid en zelfredzaamheid.
De vragen die JdV hier stelt over werk en inkomen zijn totaal niet relevant, zelfs lichtelijk insinuerend. Dat hoef je toch ook niet te willen weten van mensen uit jouw straat of buurt? Als mensen zelfvoorzienend, ‘off grid’ willen leven moeten zij dat vooral zelf weten. En of hun kinderen al dan niet naar school gaan, gaat ons evenmin wat aan, dat is een zaak, mocht dit al spelen – van de leerplichtambtenaar.
De woonwagencultuur wordt gefaciliteerd. Waarom zou er dan voor stadsnomaden geen plek mogen zijn in onze overgeorganiseerde maatschappij?
Dat Scherpschutter het allemaal niet ziet zitten snap ik vanuit het gezichtspunt van deze handelaar in onroerend goed. Aan een kampeerbus of een zelfgebouwd huisje valt door de vastgoedbranche niets te verdienen. De stadsnomaden hebben hem niet van node.
@Tinyhouse. Dat zijn appel en peren. Dit zijn activisten die een stuk grond opeisen want anders gaan ze kraken. Gaat GL ook met woonwagenbewoners om de tafel om beleid en faciliteiten te regelen in hun voordeel? Dacht het niet terwijl woonwagenbewoners vanuit de cultuur of vanuit noodgedwongen omstandigheden op deze manier leven.
@ Scherpschutter, geweldige reactie. Ik heb 10 minuten dubbel gelegen 🙂
Inhoudelijk: lastige kwestie. Natuurlijk zijn er braakliggende terreinen en is het ‘fijn’ om daar zolang ze braak liggen iets nuttigs mee te doen. Maarrrrrr;
– wie komt dan in aanmerking voor een plek, is er een wachtlijstsysteem?
– wat betaalt men voor een plekje want voor niets gaat de zon op
– wat doet men met hun afval(water) en uitwerpselen?
– ruimen ze alle bouwwerken ook weer op aan het einde?
– mag je er ook staan met een reguliere camper of moet het zelf geknutseld zijn?
– wie checkt brandveiligheid
– etc etc etc
@Hans
Is marketeer worden niets voor je Hans?
Zelden zag ik iemand een mensonterend leven op een troosteloze vuilnisbelt zonder riolering zo bloemrijk beschilderen als jij daar deed. Chapeau chapeau!
Heel even overwoog ik daar om zelf ook maar een tweedehands met modder besmeurd zeil te kopen en naar dit Walhalla te vertrekken. Het is dat de jacuzzi klaar staat en ik net een mooie single malt inschonk, want anders…LOL
@hans
Midden in een van de grootste steden in het land gratis wonen, ja dat zou mij ook wel voldoening geven ja. Gezien de huidige huizenprijzen, is ook de grond prijs in de zelfde categorie. Dus gewoon lukkraak ergens mijn “huis” neerplempen en dat kraken noemen, is wel weer typisch
Apart beleid maken voor 16 burgers? Waar is GroenLinks nu mee bezig? Met 360.000 inwoners zijn dat 22.500 beleidsplannen. Logisch dat onder GroenLinks de gemeentelijke belastingen de pan uit zullen rijzen.
En blijkbaar kan dit GL raadslid niet aan de slimste mens van Nederland deelnemen. Hij weet namelijk niet dat de deze personen gelijk worden behandeld als Roma, Sinti en Travelers. Daar bestaan al tig jaren beleidsplannen voor.
Voldoen stadsnomaden aan de eisen?, zo nee, gelijk behandelen als Roma, Sinti en Travelers. Uitzonderingen worden niet gemaakt.
Ik heb hier al vaak mijn gal gespuid over NIMBY gedrag van welvarende Utrechters. Deze burgers zijn geen haar beter.
Gewoon de APV handhaven.
Dit zou prioriteit nummer één moeten zijn voor de gemeente Utrecht.
Voor de bewoners van dit terrein: beproef je geluk eens in het buitengebied van Alaska. Alle ruimte, schone lucht en ook geen luxe zoals stromend water, electriciteit en toiletten.
Zelfvoorzienend leven op een stukje grond dat jouw bezit is, is natuurlijk prima. Mooi zelfs. Maar parasiteren op de samenleving en het eigendom van een ander bezitten moeten we als samenleving nooit toestaan.
Fascinerend, hoe fanatiek mensen van achter een PC in de Vinex, met een betegelde voor en achtertuin en twee auto’s voor de deur, die meestal stil staan, eisen dat diegenen die niet in dat sjabloon willen leven, toch gaan doen. Vinexfundementalisme.
@RobH: Fascinerend hoe mensen, die leven op kosten van de samenleving, parasiterend en al van mening zijn dat de overheid vooral voor hen moet zorgen en dat anderen, ook bewoners van een vinexwijk, daar de rekening maar voor moeten betalen. Jezelf buiten de samenleving projecteren maar in de realiteit misbruik maken van de mogelijkheden die diezelfde samenleving je biedt.
Leven op een permanente vuilnisbelt en met wat gewauwel een duur stukje gemeentegrond in nota bene Utrecht bezetten, zo ongeveer de duurste gemeente van Nederland.
Geen huur voor de grond betalen, zich niet houden aan milieuregels, brandgevaar etc. etc. … . Ontruimen die zooi.
Opvallend dat krakers nooit in oost Groningen of achterhoek ofzo kraken maar altijd in de meest populaire gemeentes in de randstad.
Geef mij de ruimte en ik ga met mijn caravan lekker weer rondtrekken zoals onze voorouders deden,die werkten op het land en in de fabriek, zomers en s’winters.
Maar o nee dit hebben ze ons verboden en onmogelijk gemaakt,tiny house mensen moeten zich niet vergelijken met woonwagenbewoners.
Aan een aantal reacties te zien is het weer trappen naar de minderbedeelden.
Ik zelf wens de avonturiers uit het artikel al het beste en ik hoop dat hun avontuur een mooie levensles gaat opleveren!
Het falen in de afgelopen decennia om betaalbare woningen te gaan creeren maakt dat we nu te maken krijgen met alternatieve woonvormen.
De andere kant is dat we anders te maken krijgen met rellen anno jaren 60-70.
Ik lees hier veel negatieve reacties maar weet dat dit achteraf de grootste jankerds zullen zijn wanneer het hele zooitje rondom wonen compleet vast gaat lopen waarbij 1 tot 2 miljoen mensen met bakstenen gaat lopen gooien.
@Realist Jawel hoor, GroenLinks heeft ook met een aantal andere partijen vragen gesteld over woonwagen standplaatsen en gepleit voor uitbreiding daarvan. Het ene sluit het andere dus niet uit.
@Toine Goossens Ik wist niet dat ik had aangegeven mee te willen doen aan De Slimste Mens. Maar verder verschillen we dus van mening. Moet kunnen, lijkt mij.
@Pepijn,
Laten we eens het gesprek aangaan over het gelijk behandelen van gelijke gevallen. Een van de meest fundamentele beginselen van onze rechts samenleving.
Stuurvrouwtje aan wal ziet dit toch ‘gewoon’ als kraken. Niet een gebouw, maar een terrein.
Gedogen prima, de diversiteit en creativiteit die er vaak te vinden is, is een aanwinst voor het leefklimaat.
Maar beleid?
Nee.
Waarom deze groep voortrekken tov andere woning(plek)zoekers?
En ja, dat vind ik ook tav woonwagenbewoners en Tiny House liefhebbers.
‘Cultuur’ gebonden woonplekken buiten de vrije markt om toewijzen is m.i. niet te verdedigen in deze woningcrisis.
Stadsnomaden zijn nu op 4 feb 2023 neergestreken op groenstrook achter Tuincentrum Steck( voormalig tuincentrum Overvecht).
Grote bende met boomhutten en allerlei bouwsels!!!