Het is nu eigenlijk maar een gek buurtje, daar in de straten tussen Hoog Catharijne, het spoor, de Nicolaas Beetsstraat en de Catharijnesingel. Er zullen maar weinig mensen zijn die er naartoe gaan om lekker te wandelen of te picknicken met vrienden. Toch komt daar de komende jaren mogelijk verandering in. De gemeente gaat het gebied namelijk omtoveren tot, wat ze zelf noemen, ‘een groene oase tussen de binnenstad en het drukke stationsgebied’. ‘Tuinen van Moreelse’ gaat het heten en de eerste werkzaamheden beginnen volgend jaar.

Het is niet voor het eerst dat er plannen voor gebied Moreelse worden gemaakt. Burgemeester, architect en projectontwikkelaar Moreelse zag in 1664 al potentie in het gebied en kwam met een groots uitbreidingsplan voor de westzijde van de oude stad. Het moest een aantrekkelijke omgeving worden met statusrijke bedrijfsgebouwen, moderne herenhuizen en grote tuinen. Een buurt voor de rijke Utrechters, dus.

Het plan van burgemeester Moreelse werd niet helemaal uitgevoerd zoals hij had bedacht. Tot in de negentiende eeuw bestond de buurt vooral uit tuinderijen, bedrijfjes en kleine lusthoven. Burgemeester van Asch van Wijck en architect Zocher zorgden met de transformatie van de Stadsbuitengracht voor een groenere omgeving en later kwamen ook het Academisch Ziekenhuis, gebouwen van de spoorwegen en de Inktpot naar de buurt.

Het dempen van de singel en de aanleg van wegen zorgden er in de twintigste eeuw voor dat het gebied in kleine stukjes werd opgedeeld en zijn identiteit langzaam verloor. De groene omgeving van Van Asch van Wijck en Zocher was amper meer te herkennen.

Tekst gaat verder onder impressie

Vreemde eend
Het gebied Moreelse is een beetje een vreemde eend in de bijt. Het is bijna 12 hectare groot en heeft slechts 500 inwoners. Zij wonen onder meer in twee kleine appartementengebouwen en een historisch hofje. Er is een basisschool en een kinderopvang, maar verder staat de buurt vooral vol met kantoren. 90 procent van de gebouwen zijn kantoorgebouwen, die werkplekken voor 8.000 mensen herbergen. In de kantoren zitten grote bedrijven, zoals de NS, ProRail, de rechtbank en de Belastingdienst. Als al die werknemers ’s avonds naar huis gaan of in het weekend vrij zijn, is het gebied zo goed als uitgestorven.

De afgelopen jaren is er natuurlijk al een hoop gebeurd in de omgeving van Moreelse en dat is voor de gemeente reden om de buurt zelf nu ook aan te pakken. Nu de singel weer rond is en de Moreelsebrug geplaatst, wordt Moreelse steeds meer een schakelpunt tussen de binnenstad, het stationsgebied en later ook het nieuw te bouwen Beurskwartier. “Met deze verdubbeling van het centrum ligt Moreelse straks letterlijk in het hart van het centrum van Utrecht. De huidige inrichting van het gebied, met geparkeerde auto’s, een rommelige openbare ruimte en dichte gevels, heeft niet de kwaliteit die hierbij past”, vindt de gemeente.

‘Utrechts nieuwe groene visitekaartje’ en ‘een groene oase tussen de binnenstad en het drukke stationsgebied’ zijn omschrijvingen die de gemeente er zelf aan geeft. Dat klinkt natuurlijk prachtig, maar wat houdt het concreet in? De basis voor het hele plan ligt eigenlijk in de geschiedenis: de monumentale gebouwen in de buurt worden belangrijker en het groen moet terugkomen, zodat mensen niet alleen meer passeren maar ook blijven om te wandelen, te picknicken of met vrienden af te spreken.

Tekst gaat verder onder impressie

Drie tuinen
De basis voor het nieuwe Moreelse wordt gevormd door drie verschillende tuinen, de Tuinen van Moreelse. De tuinen komen bij het Moreelsepark, de Inktpot en bij de rechtbank. Voor alle tuinen geldt dat er zoveel mogelijk groen moet komen. Alleen op plekken waar mensen veel bewegen en samenkomen, zoals op de routes, bij een plein of een terras, komen verharde paden. Op plekken zoals in de parken komen gravelpaden die water doorlaten.

De gemeente wil, in tegenstelling tot op veel andere plekken in de stad, niet alleen gras en bomen, maar veel verschillende soorten beplanting in de tuinen. Zo kunnen ook verschillende dieren, zoals egels, bijen, vlinders, huismussen, gierzwaluwen en dwergvleermuizen, een graantje meepikken. De begane grond van alle gebouwen in de buurt moet de functie van ontmoeten krijgen. Daar komen dus koffiecorners, en lunch-, overleg- en samenwerkplekken. De gebouwen zelf krijgen waar mogelijk groene gevels en groene daken.

Het gebied Moreelse wordt straks dus een stuk levendiger, wat ook de veiligheid ten goede moet komen. Niet alleen de werknemers in de verschillende kantoren, maar ook wandelaars, sportclubjes en toeristen moeten de buurt straks weten te vinden.

Tekst gaat verder onder impressie

Moreelsepark
Het ontwerp voor de tuin bij het Moreelsepark sluit aan op het Zocherplantsoen aan de overkant van het water. Het wordt daardoor één groen wandelgebied. De parkeerplekken, de wegen rond de gebouwen van NS en ProRail en de weg die het park in tweeën splitst gaan verdwijnen. De gemeente hoopt dat de monumentale gebouwen die aan het park staan zo beter tot hun recht zullen komen.

In de tuin komen bankjes, maar ook losse stoelen die bezoekers van het park zelf kunnen verplaatsen. Aan de kant van de Laan van Puntenburg worden ook paden en groen aangelegd, maar dan kleinschaliger. De Laan van Puntenburg moet voor mensen die vanaf Utrecht Centraal komen ‘een spectaculaire groene entree’ tot de Moreelse Tuinen worden.

De aanpak van het Moreelsepark betekent ook dat festival de Parade er in de toekomst waarschijnlijk anders uit komt te zien. De gemeente is met de organisatie van het festival in gesprek over alternatieven voor de Parade ‘binnen en buiten het gebied’.

Tekst gaat verder onder impressie

Inktpottuin
De tweede tuin in het gebied komt bij de Inktpot, een van de meest toonaangevende gebouwen van Utrecht. De Inktpot krijgt van de singel tot aan het spoor een gravelpad en de weg voor de Inktpot verdwijnt. Auto’s kunnen nog parkeren voor de Inktpot, maar de nadruk in deze ‘geheime tuin’ aan de Catharijnesingel komt te liggen op voetgangers.
Park Nieuweroord moet levendiger worden, met plekken om te zitten en wadi’s voor de opvang van water aan de randen van het park. De kinderen van de school in de buurt kunnen spelen in het park en aan het spoor komt een grote pergola met paviljoen. Wat er in dat paviljoen moet gebeuren, ligt nog open. De gemeente denkt bijvoorbeeld aan sportgelegenheden, speelgelegenheid voor de school, een horecagelegenheid of een plek om buiten te werken of te vergaderen.

Rechtbanktuin
De derde tuin uit dit plan komt bij het rechtbankcomplex. Voor beide kanten van het gebouw zijn plannen. De Rechtbanktuin aan de kant van de singel moet door de aanleg van hagen, begroeide hekwerken en groene borders weer onderdeel worden van de oever van de Stadsbuitengracht. Voor de gevel van de grote zittingszaal komt een groene beveiligde constructie, die de bezoekers van de rechtbank privacy geeft.
Het gebied rondom het Vrouwe Justitiaplein komt er ook heel anders uit te zien. Geparkeerde auto’s maken daar plaats voor groen en er komen meer kunstwerken bij, waardoor een beeldentuin ontstaat. De entree van de rechtbank wordt groter, net als de trap. Op het plein komen verder zitplekken, waar mensen kunnen voorbespreken of napraten.

Planning en kosten
De gemeente heeft de plannen voor dit project gemaakt samen met het Rijksvastgoedbedrijf, ProRail, de NS, verzekeringsmaatschappij ASR en pensioenfonds MN. De werkzaamheden beginnen bij de Laan van Puntenburg, tussen de Moreelsebrug en de Inktpot. Daarna is de herinrichting van de Rechtbanktuin aan de beurt. Voor de middellange termijn staan de aanpak van het Moreelsepark en het paviljoen in Park Nieuweroord op de planning en voor de rest van het project is nog geen planning bekend. Het hele project gaat zo’n 17 miljoen euro kosten en begint medio 2022.