Verstopt op een binnenplaats tussen de Westerkade en de Bleekstraat zit sinds 1951 een blokluitspecialist. Begonnen onder de naam Coolsma en in 1990 overgenomen door Aafab. Op de Jeremiestraat maken Otto van Boetzelaer en zijn team elk jaar zo’n 20.000 houten blokfluiten in alle soorten en maten. Wereldwijd is er nog maar een handjevol van dit soort blokfluitbouwers te vinden. Aafab verkoopt de blokfluiten dan ook over de hele wereld.

Hans Coolsma was de oprichter van het Nederlands Blokfluitcentrum in de jaren 50. Tot 1989 had hij ook een winkel op de Oudegracht. Het oude winkelbord hangt nog steeds in het pand op de Jeremiestraat. Vanaf eind jaren 80 werd dat pand de hoofdlocatie en verdween de winkel. De werkplaats heeft daar wel vanaf de oprichting gezeten. Daar worden dus al tientallen jaren blokfluiten van allerlei soorten hout gebouwd, gerepareerd en onderhouden.

Tekst gaat verder onder afbeelding

De showroom vol blokfluiten heeft wel iets weg van Olivanders toverstokkenwinkel uit de eerste Harry Potter-film. Al die verschillende houten fluiten bij elkaar hebben ook wel iets magisch. De showroom staat vol met kleine en grote blokfluiten. Sommige niet groter dan twintig centimeter, andere wel twee meter groot. Van donker en licht hout, sommige zelfs in een vrolijk kleurtje. Ze staan keurig naast elkaar opgesteld of liggen in hun koffertjes opgestapeld in een kast.

Aafab is dus gevestigd op de Jeremiestraat. Je slentert er niet zomaar voorbij. Dat beaamt ook de eigenaar, Otto van Boetzelaer. De mensen die langskomen, zijn vaak professionals. Of af en toe ook toeristen. “Je krijgt soms wel eens een bus Japanners op bezoek”, zegt hij. “Dat zijn echt van die leuke dingen. Zij zijn dan een week in Amsterdam en een van die dagen komen ze kijken in de showroom. Of mensen die uit Italië naar Utrecht komen en ook hier langskomen.”

Blokken perenhout
Vanuit de showroom op de eerste verdieping is de werkplaats beneden goed te zien door de grote ramen. De showroom werd in 2002 geopend door de toenmalige burgemeester Annie Brouwer-Korf. Het is een grote ruimte, waar ook een paar keer per jaar een klein concert wordt gegeven. Zoals tijdens het Festival Oude Muziek.

Tekst gaat verder onder afbeelding

In de werkplaats komen onder andere de blokken peren-, buxus- en palissanderhout binnen. Die blokken worden er omgetoverd tot muziekinstrument. Er wordt gezaagd, geboord, gepoetst en uiteraard ook gestemd. In de grote ruimtes, soms met een laagje stof, staat voor iedere handeling een aparte machine. Onderdeel van het team is ook een aantal muziekdocenten dat zich onder meer bezighoudt met het stemmen van de fluiten. Daarnaast kan je bij hen ook met kapotte blokfluiten terecht; reparaties en onderhoud horen bij de dagelijkse werkzaamheden. Er klinkt dan ook regelmatig gefluit om te testen of het instrument weer goed klinkt. Een passende achtergrondmuziek bij deze plek.

Nieuw-Zeeland
“Je merkt dat het maken van muziek de afgelopen dertig jaar enorm is afgenomen”, zegt Otto. “Vroeger kreeg je op alle scholen nog blokfluitles. Toen Coolsma nog de eigenaar was, verkocht hij bijna al zijn blokfluiten in Nederland. Een muziekschool in Amsterdam bestelde bijvoorbeeld 500 fluiten. Die tijd is echt voorbij. Je moet het nu echt van de wat betere fluiten hebben.” De prijzen voor een blokfluit uit de showroom lopen van een paar tientjes tot een paar duizend euro. En de blokfluiten die Aafab bouwt, worden niet alleen meer in ons eigen land verkocht, maar over de hele wereld.

Tekst gaat verder onder afbeelding

“Als je wereldwijd kijkt, heb je nog maar een paar blokfluitbouwers van dit formaat. In Duitsland en Zwitserland en wij. Yamaha probeert nog wat te doen, maar dat is minimaal. In Nederland zijn wij de enige. Je hebt nog wel wat eenmanszaken die handmatig wat duurdere fluiten maken.” Aafab heeft daardoor in allerlei landen contacten. “Overal waar blokfluit gespeeld wordt, hebben wij contacten. In Nieuw-Zeeland, Australië en Japan bijvoorbeeld. Het leuke is, als je zo’n kleine wereldmarkt hebt, dat je dan iedereen dus ook kent. We hebben heel goed contact met Duitse collega’s. Ik noem ze liever collega’s dan concurrenten.”

“We verkopen aan winkels, groothandels, maar ook aan muzikanten”, zegt Otto. “Daar heb je de showroom natuurlijk voor.” Ook zijn er twee oefenruimtes om de fluiten uit te proberen. Vanwege corona moeten de fluiten daarna wel een paar dagen in quarantaine. De meeste mensen die langskomen zijn gevorderde of professionele spelers, zegt Otto. “En ook heel veel muziekdocenten. Mensen komen hier niet toevallig terecht. De meesten komen hier terecht op advies van hun docent bijvoorbeeld, of van een andere speler.”

Tekst gaat verder onder afbeelding

Blijven ontwikkelen
Voordat hij het bedrijf van Coolsma overnam, importeerde Otto al blokfluiten. Coolsma had niemand die zijn bedrijf wilde overnemen. “Dat hebben wij toen gedaan. Een nieuwe uitdaging.” Otto heeft heel wat kennis over blokfluiten, maar met het spelen heeft hij zelf niet zoveel. “Ik heb het als kind op school geleerd, maar ik was zo’n kind dat met een potlood in het mondstuk ging prikken. Dat mag je niet doen.” Hij begon in de jaren 80 met het importeren van blokfluiten. “Toen heeft mijn vrouw mij wel eens proberen les te geven. We zijn er maar gauw mee opgehouden. We hebben nog steeds een goed huwelijk en ik weet niet hoe het anders geweest was”, grapt hij.

In de werkplaats worden niet alleen veel verschillende soorten blokfluiten gebouwd, maar ook nieuwe soorten ontwikkeld. Of juist oude verbeterd. “Zodat je er wat makkelijker op kan spelen.” Zo maakten ze een knik in de tenorblokfluit, de ‘kniktenor’. Daaropvolgend kwam de ‘comforttenor’: met een geknikte kop en extra kleppen op het midden- en voetstuk. Daardoor kunnen spelers die hun vingers niet zo ver kunnen spreiden de fluit makkelijker bespelen. “Een blokfluit klinkt als een oud instrument”, zegt Otto. “Dat is het ook, maar de ontwikkeling ervan blijft behoorlijk doorgaan.”