Op de daken van Utrecht is nog genoeg ruimte Op de daken van Utrecht is nog genoeg ruimte

Op de daken van Utrecht is nog genoeg ruimte

Op de daken van Utrecht is nog genoeg ruimte
Merel Daniels, een van de initiatiefnemers van Dakdromen, zou het dak van de voormalige bibliotheek graag gebruiken als proeftuin
Wie op zoek is naar ruimte in de stad kan het dak op, want daar liggen nog heel veel ongebruikte vierkante meters. Nou zijn een paar rooftopbars misschien wel welkom in de stad, maar daken kunnen ook bijdragen aan tal van serieuze uitdagingen. “De toekomst van de stad ligt op het dak”, aldus Dakdromen. Dit initiatief wil de komende tijd een pilotdak inrichten om te laten zien hoe die toekomst er dan uit kan zien. Dat het gebruik van daken al flink aan verandering onderhevig is, zien we bij nieuwe bouwprojecten. Het Smakkelaarsveld bijvoorbeeld.

Wie op zoek is naar ruimte in de stad kan het dak op, want daar liggen nog heel veel ongebruikte vierkante meters. Nou zijn een paar rooftopbars misschien wel welkom in de stad, maar daken kunnen ook bijdragen aan tal van serieuze uitdagingen. “De toekomst van de stad ligt op het dak”, aldus Dakdromen. Dit initiatief wil de komende tijd een pilotdak inrichten om te laten zien hoe die toekomst er dan uit kan zien. Dat het gebruik van daken al flink aan verandering onderhevig is, zien we bij nieuwe bouwprojecten. Het Smakkelaarsveld bijvoorbeeld.

Het mag ondertussen bekend zijn: de stad wordt steeds voller, er moet hoognodig iets aan duurzaamheid gedaan worden en Utrecht is ook niet altijd klaar voor hevige regenbuien en extreme hitte. Elke keer speelt ook weer de vraag hoe we die steeds vollere stad willen inrichten. Volgens verschillende partijen kunnen daken daarbij een belangrijke rol spelen. Een stad als Rotterdam is daar al veel verder in, daar hebben ze een meerjarenplan voor multifunctionele daken. In Utrecht zou ook meer moeten gebeuren.

Merel Daniel is een van de initiatiefnemers van Dakdromen, een groep Utrechters die het dak op wil. We ontmoeten haar dan ook op hoogte, op het dak van de voormalige bibliotheek aan de Oudegracht. Om haar heen zijn technische installaties, maar ook vrije – en zo gewilde – vierkante meters. “Utrecht is vol, maar als je vanuit een heel ander perspectief kijkt, dan is dat helemaal niet zo. Er is zo veel ongebruikt potentieel.”

Merel staat daar niet alleen in. Arda Basak van projectontwikkelaar Lingotto houdt zich als projectontwikkelaar al jaren bezig met gebouwen en dus ook met daken. Hij is ook betrokken bij de ontwikkelingen op het Smakkelaarsveld. Dit is nu nog een van de lelijkste plekken van de binnenstad, maar daar gaat verandering inkomen. Er komen meerdere gebouwen met woningen en kantoren, én er zal geen grijs dak te zien zijn. Arda vertelt: “Vroeger was een dak een dak, meer niet, maar er is gelukkig een shift gaande. Nu kijken we hoe we daken beter kunnen benutten. De gemeente Utrecht dringt er tegenwoordig bij ontwikkelaars op aan om daken goed te gebruiken.”

Groene en blauwe daken
Bij het Smakkelaarsveld komen groene daken, blauwe daken, zonnepanelen en tot slot een openbaar toegankelijk dak. Op groene daken wordt beplanting aangebracht, dit kunnen mos en sedum zijn maar ook complete bomen. Dat zorgt voor isolatie, verkoeling en is goed voor de biodiversiteit. Blauwe daken worden gebruikt om bij hevige regenval het water goed op te vangen. Riolen kunnen steeds minder goed extreme buien aan, dus het is handig als daken een soort buffer vormen. Zonnepanelen worden uiteraard gebruikt om op een duurzame manier elektriciteit op te wekken.

Tekst gaat verder onder afbeelding

De daken van de nieuwe gebouwen op het Smakkelaarsveld worden allemaal ingevuld.

Bij het Smakkelaarsveld komt tot slot ook nog een publiek toegankelijk dak: “De groene en blauwe daken zijn natuurlijk mooi, maar daar hebben de Utrechters niet direct iets aan. Daarom vonden we het mooi om ook iets toe te voegen waar iedereen wat aan heeft. Er komt dus een dak dat toegankelijk is voor het publiek, met een rooftopbar. Iedereen is daar welkom om langs te gaan. Zo heeft de hele stad er wat aan.”

Volgens Merel gaat het niet alleen om blauwe en groene daken maar juist ook om het toevoegen van kwaliteiten die nu in de verdrukking zijn. “Het is doel is om multifunctionele daken te maken. Die zowel de duurzaamheid als de leefbaarheid van de stad ten goede komen. De platte daken kunnen we gebruiken bij de verdichtingsopgave, zodat we een inclusieve stad kunnen blijven waar plek is voor iedereen.”

De term verdichting wordt steeds vaker gebruikt door partijen die binnenstedelijk willen bouwen. Dus meer woningen in de bestaande stad, in plaats van bouwen in de groene omgeving eromheen. Ook de gemeente Utrecht is voorstander van verdichten. Daardoor wordt het dus wel voller in de stad en moeten we met z’n allen de steeds schaarser wordende ruimte delen. Merel: “En daarom is het nu tijd om naar de potentie van al die platte daken te kijken.”

Ateliers of kleine woningen
Merel durft breed te denken: “Met pionieren moet je natuurlijk altijd kijken wat er allemaal mogelijk is, we moeten durven te dromen. Het dak biedt de kans om dat wat er in een wijk ontbreekt alsnog toe te voegen. Ik zou in de Binnenstad niet direct veel horeca bouwen op daken, want daar hebben we voldoende van. Maar is het niet mogelijk om atelierruimtes te maken, kleine woningen of groene daken om te recreëren en ontmoeten? Door gebruiksfuncties toe te voegen wordt ook het verduurzamen van daken interessanter voor dakeigenaren omdat er inkomsten gegenereerd kunnen worden. Zo maak je de bussinescase voor het duurzaam herontwikkelen van een dak makkelijker rond.”

Tekst gaat verder onder afbeelding

Merel op het dak van de voormalige bibliotheek aan de Oudegracht.

De Utrechtse is niet alleen in haar plannen. Ze heeft een team van gelijkgestemden en organisaties die graag willen meedenken. Dakdromen wil zo snel mogelijk het dak op om te kijken wat er allemaal mogelijk is en waar de begrenzingen liggen.

“Het eerste wat we nu willen doen, is het concreet maken door een pilotdak in te richten. Door te doen krijg je vanzelf boven tafel wat we nog moeten oplossen met elkaar zodat het dakpotentieel benut kan worden. Dat willen we snel doen, want loze ruimte in een stad als Utrecht kunnen we ons eigenlijk niet meer permitteren. Door het goede voorbeeld te geven willen we anderen inspireren om het dak te zien als een kans. Met ons eerste pilotdak willen we kijken welke opties er zijn en wat de problemen zijn die we tegenkomen. Zo is bij veel daken de ontsluiting lastig, want hoe kom je er? En hoe zit het met de constructies? En de juridische status?”

Schommelen
Projectontwikkelaar Arda is in ieder geval enthousiast. De daken van de gebouwen op het Smakkelaarsveld zijn bijzonder, maar het bedrijf waar Arda werkt is bij meer unieke daken betrokken. “Het is dan wel niet in Utrecht, maar de bekende A’DAM Toren hebben we ook herontwikkeld en daar waren we tot voor kort nog eigenaar van. Normaal gesproken verkopen we projecten direct nadat ze klaar zijn, maar dit was ons kindje dus dat willen we eerst even laten opgroeien. Het concept dat we hadden bedacht – enorme menging van functies in 1 gebouw – wilden we eerst waarmaken, en de kinderziektes eruit te halen.” Voor de Utrechters die de toren niet kennen: het was ooit een kantoor van ING maar tegenwoordig vullen diverse restaurants en bars het pand.

“En op het dak hebben we verschillende functies toegevoegd zoals een terras en een skydeck. Maar ook iets heel bijzonder; een gigantische schommel. Bezoekers kunnen op het dak schommelen en uitkijken over de stad.” Zowel Arda als Merel zeggen dat het gebruik van daken in andere landen al veel verder is. Merel: “In Nederland zijn we natuurlijk erg gebonden aan regels terwijl andere landen daar losser mee omgaan, daar kunnen ze makkelijker iets bijbouwen op het dak.”

Arda voegt daaraan toe: “Van oudsher bouwen we in Nederland voornamelijk monofunctioneel, gewoon vaste bouwblokken voor alleen wonen of alleen werken. Dat is wat beleggers en investeerders graag in hun portefeuille willen; een zo zuiver mogelijk ‘product’, zonder gedoe. Het mengen van functies zijn we nog niet echt gewend, maar met de verdichtingsopgave komt daar langzaam verandering in.”

Tekst gaat verder onder afbeelding

De schommel op de A’DAM Toren. Foto: Martijn Kort

Het dak op
Zo uniek als de A’DAM Toren hoeft niet elk dak in onze stad te worden, maar ook de gemeente Utrecht ziet dat daken iets te bieden hebben. Wel lijkt het daarbij vooral om duurzaamheid en klimaatbestendigheid te gaan. Zo stelt de gemeente honderdduizenden euro’s beschikbaar aan bewoners die een groen dak willen aanleggen. Bewoners kunnen een aanvraag doen om wat geld te krijgen zodat het aanleggen van het dak betaalbaarder wordt. Dit is erg populair, de gemeente heeft de pot al een paar keer moeten bijvullen omdat het beschikbare geld op was. De gemeente vindt daarnaast zonnepanelen ook belangrijk. Het doel is om in 2025 op 20 procent van de daken zonnepanelen te hebben, vorig jaar lagen die op 13 procent van de daken.

Terwijl Merel op het dak van de voormalige bibliotheek staat, vertelt ze dat ze hoopt dat de gemeente (eigenaar van het complex) een van de panden beschikbaar stelt om te kijken wat er op het dak allemaal mogelijk is. “Nu is het moment om met elkaar de problemen die op het maaiveld zijn ontstaan op te lossen. Op het dak ligt de kans om de stad van de toekomst te bouwen met andere waarden dan die op het maaiveld. Juist daarom is het belangrijk dat de gemeente meedoet en regie neemt over de toekomst van de stad.”

Tekst gaat verder onder afbeelding

Op het dak van de IKEA-garage wordt gevoetbald. Foto: Marieke Scholman

Welke bijzondere daken hebben we al in de stad?
Ook in Utrecht zijn er al een paar bijzondere daken te vinden. Zo is de voetbalclub Faja Lobi gehuisvest op het dak van de garage van de Ikea. De Dafne Schippersbrug, een grote fietsbrug over het Amsterdam-Rijnkanaal, is verwerkt in het dak van een basisschool. Hoewel Utrecht niet veel horeca op daken heeft, is er zeker wel wat te vinden. Zo is de bovenkant van de Watertoren op Rotsoord omgebouwd tot restaurant. Dat parkeergarages vaak leeg zijn op de bovenste verdieping was ook duidelijk op het Utrecht Science Park, daar heeft meerdere jaren het dakterras De Daktuin gezeten op een van de garages. Op het gebouw het Noorderlicht aan de Oudenoord hebben de bewoners weer gezamenlijk een groot dakterras. Bij de bioscoop in Leidsche Rijn Centrum kunnen bezoekers films kijken op het dak. En ook het benoemen waard: de honderden groene daken van de bushaltes in Utrecht.

11 Reacties

Reageren
  1. jannemariet

    Als je kijkt vanaf de Dom zie je dat er een gigantisch potentieel is aan de daken van onze stad om zonnepanelen op te leggen en een binnenstads stroomnetwerk op te bouwen. Geef de eigenaren een verlaging van WOZ of iets dergelijks als ze hun dak voor stroomopwekking beschikbaar stellen.

  2. Karla

    Heel goed idee om de daken beter te benutten, en dan graag voor groen en blauw en andere dingen waar iedereen profijt van kan hebben.
    Ik was laatst bij een bedrijf op Lage Weide, op een hoge verdieping, en daar zag ik ook nog heeeeeeeel veel daken voor zonnepanelen.
    Dakterrassen zijn natuurlijk leuk voor de gebruikers, maar leveren ook vaak veel geluidsoverlast op voor omwonenden.

  3. Alwin

    Dat is kaassie voor de echte Utrechse dakhoas!

  4. Nina

    Straks is het op straat in Utrecht heel donker, als we van alle huizen flats maken.

  5. Ron

    Goed idee! En doe gelijk iets aan die vele honderden leegstaande etages in de binnenstad. Met name in het winkelgebied staan erg veel panden waar altijd de gordijnen dicht zijn of bovenverdiepingen ramen vol reclame zijn geplakt. Hier is vaak de trap vanaf de straat naar boven toe gesloopt, om zo 1 meter extra etalage te kunnen maken. Vaak heb je achter binnen nog wel een spiltrap en zit er op de 1e verdieping een koffiehoek en toilet voor het eigen personeel, maar de rest van die panden staat vaak helemaal leeg. Dit geldt voor vrijwel alle panden aan de oude gracht tussen het Oude Postkantoor en de het gemeentehuis, let er maar eens op. Leeg, vele honderden etages hartje stad! En dat met tienduizenden mensen die graag een huis zouden willen huren in Utrecht.

  6. HArry

    Duidelijk dat deze dame geen kennis of deskundigheid heeft over bouwkundige of constructieve beperkingen, brandweereisen, duurzaamheids en welstandseisen, bestemmingsplannen, historisch stadsgezicht, ontelbare binnenstadsvisies en structuurplannen.

    Kijk ook eens verder dan de stad. Er staan zoveel bomen waar een mooie boomhut in kan. Er is echt zoveel mogelijk.

    Dream on….

  7. Hetty

    Van dagdroom via dakdroom naar een droom van een dak, wat een geweldig initiatief. Op daken zouden ook imkers bijenkasten kunnen zetten, en dan natuurlijk ook zorgen voor een bloemrijke omgeving. In Parijs doen ze dat al. Meer informatie over imkeren en bijen is te vinden op http://www.deschokkerbij.nl

  8. Riemer Bouwmeester

    Mijn eigen dak, beschermd stadsgezicht, voor zover mogelijk, volgeplempt met zonnepanelen. Ze, 12 stuks, staan alle kanten heen, zijn vanaf de straat niet zichtbaar. Resultaat: we produceren 500kw meer dan we gebruiken. Helaas nog geen accu om na zonsondergang je eigen energie te gebruiken.

  9. Karla

    Dit is leuk! Kunnen we dat doen? https://www.trouw.nl/duurzaamheid-natuur/boven-op-het-beurscomplex-in-parijs-verschijnt-de-grootste-dakboerderij-van-europa~b87f770f/

  10. Koel Hoofd

    Ik had plannen voor zonnepanelen op mijn dak.
    En toen bouwden de buren een extra verdieping op hun huis.
    Kon ik mijn zonnecel plannen vaarwel zeggen want nu krijgen ze veel te weinig zon…
    En ik was niet de enige in de buurt die met dat probleem te maken kreeg!

    Het dakterras, ook trending topic in mijn wijk.
    Wat gebeurt er standaard?:
    Er wordt een dakterras op gebouwd, dan zijn er een paar feestjes wat veel boze buren geeft (hele straten hebben ineens last van een bbq feestje die voorheen enkel de directe buren trof), en het dakterras wordt niet meer gebruikt.
    Maar de huizen worden er wel heel snel op verkocht….

    Dus stap 1 is toch echt die ongebreidelde dakgroei in oude wijken aan banden leggen, dan blijft er veel dakruimte over voor zinnige dakdromen.

  11. Gregor

    Ik roep al jaren dat Utrecht een fatsoenlijke sjieke rooftop bar verdient! Die Neude flat was daar perfect voor geweest. Maar er liggen nog genoeg andere kansen om Utrecht wat meer diversiteit te geven in haar uitgaansmogelijkheden.

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).