De huidige eigenaar van het Leeuwenbergh Gasthuis gaat proberen het verwijderde orgel weer terug te krijgen in het Rijksmonument. Dit doet Stadsherstel Utrecht op aandringen van de gemeente. Het bijzondere instrument werd zonder vergunning uit het pand gehaald, iets wat volgens de gemeente niet zomaar mocht. De bouwer en huidige eigenaar van het instrument is daar blij om.
Het orgel in het bijzondere gebouw Leeuwenbergh aan het Servaasbolwerk in Utrecht heeft ondertussen het nodige losgemaakt. Het instrument is het middelpunt van een geschil geworden.
De voormalige eigenaar, Stichting Vrienden van Leeuwenbergh, liet het orgel verwijderen en verkocht kort daarna het pand voor €949.000. Sinds begin 2019 is Stadsherstel Utrecht de nieuwe eigenaar. Zij vonden een nieuwe huurder die het gebouw zonder orgel wilde gebruiken.
Rijksmonument
Het orgel had echter volgens de gemeente Utrecht niet verwijderd mogen worden. Het bijzondere muziekinstrument zou namelijk onderdeel uitmaken van het Rijksmonument en zodoende beschermd zijn.
Ook de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed benadrukt dat het orgel tot het beschermde monument behoorde. De voormalige eigenaar, die het orgel liet verwijderen, is het daar niet mee eens.
Van de huidige eigenaar van het pand, Stadsherstel Utrecht, hoeft het orgel ook niet terug. Maar omdat de gemeente meent dat er onrechtmatig is gehandeld heeft de eigenaar nu alsnog een vergunning aangevraagd voor het tijdelijk verwijderen van het orgel.
Directeur Jos Blom vertelt: “Wij hebben een gebouw zonder orgel gekocht en wij hoeven het instrument niet perse te hebben. Maar we gaan nu toch kijken of we het terug kunnen krijgen. We gaan daarvoor het gesprek aan met de bouwer van de orgel. Die heeft het instrument weer in bezit.”
(Tekst gaat onder foto door)

Flentrop
De bouwer van het instrument is orgelmaker Flentrop. Het bijzondere instrument werd in 1954 gebouwd voor Leeuwenbergh, Nobelprijswinnaar Albert Schweitzer heeft daar toentertijd nog een rol bij gespeeld. De directeur van Flentrop had al jaren contact met de voormalige eigenaar van het gebouw over het gebruik en het onderhoud van het instrument. Hier kwam echter weinig concreets uit.
Erik Winkel, directeur van Flentrop vertelt: “Het instrument in Leeuwenbergh heeft een plekje in ons oeuvre van orgels die we gebouwd hebben. Door verschillende mensen werd er bij ons aan de bel getrokken dat we iets met het instrument moesten doen, anders zou het wellicht niet goed afgelopen met het orgel.”
Volgens Winkel gebeurt het vaker dat orgels uit kerken worden verwijderd of zelfs gesloopt worden. “Dat is niet iets wat we willen. Mooie instrumenten gaan op deze manier verloren, en zo gaat een gedeelte van onze cultuurgeschiedenis verloren.”
Winkel kreeg eind vorig jaar een belletje dat het Utrechtse orgel weggehaald moest worden. “Dit gebeurt helaas ook vaker, al zijn we dan al langer in gesprek om dit soort instrumenten te behouden.”
Zwolle
De kerk in Zwolle, en het orgel, gaan gerestaureerd worden. Daar konden ze de komende jaren wel een orgel gebruiken. Zodoende wist Winkel het voor elkaar te krijgen dat het Utrechtse orgel naar Zwolle kon gaan.
Dat is best bijzonder. Het probleem met dit soort instrumenten is namelijk dat ze heel lastig te herplaatsen zijn. Er zijn meer orgels dan locaties en het probleem speelt landelijk. Ook Flentrop kan ze niet allemaal opslaan. De handelswaarde van de instrumenten is daardoor nihil. Winkel: “Maar ze hebben wel veel cultuurhistorische waarde.”
Hoewel Flentrop medeverantwoordelijk is voor het weghalen van het orgel uit Utrecht, vindt hij het als geen ander heel erg zonde dat het nodig was. “Als er een zaak van wordt gemaakt en daarbij wordt besloten dat het orgel onderdeel is van het Rijksmonument, betekent dit dat andere orgels in andere monumenten ook beschermd worden. Dan krijgt de eigenaar van het gebouw de plicht om het instrument te beschermen. Want nu worden historische orgels soms gewoon weggegooid.”
De firma Flentrop ziet dus graag dat het orgel terugkomt in het Leeuwenbergh Gasthuis. “Nog mooier is het als het ook frequent gebruikt gaat worden. Want daar is het instrument natuurlijk voor bedoeld. De bescherming is echter het belangrijkst, het zou fantastisch zijn als dit soort orgels erfgoed worden.” Winkel gaat dan ook graag het gesprek aan met de huidige eigenaar van het gebouw, Stadsherstel Utrecht, over het terugplaatsen van het instrument.
Gekoppelde berichten

Ook Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed benadrukt monumentale waarde orgel Leeuwenbergh
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed benadrukt dat het orgel, dat zonder vergunning verwijderd is…

Gemeente Utrecht: ‘Orgel had niet verwijderd mogen worden uit Rijksmonument Leeuwenbergh Gasthuis’
Het speciaal voor het Rijksmonument Leeuwenbergh gebouwde orgel had niet verwijderd mogen worden. Daar was…

Leeuwenbergh Gasthuis wordt centrum voor kamermuziek; bijzonder orgel niet meer nodig
Het bijzondere Leeuwenbergh Gasthuis wordt een centrum voor kamermuziek. Het monumentale gebouw is begin dit…
4 Reacties
ReagerenWederom elite gezeur
Het werd niet gebruikt is nuttig en gewenst op andere locatie dus dat is ren goede oplossing
Terugplaatsen is alleen maar voor het oog en wordt dan niet gebruikt en zal dan langzaam verrotten
Moeilijk hoor. Je kunt er van alles bij bedenken.
Respect voor monumenten is heel belangrijk, ook als dat niet zo goed uitkomt bij het huidige gebruik van een monument. Het gaat om een waardevol orgel, ook al zou het op de markt geen cent meer opbrengen.
Een een orgel in een concertzaal is geweldig. Ik kan me de grote zaal van het Concertgebouw niet voorstellen zonder, ook al wordt het daar ook niet vaak gebruikt. Een orgel in de voorhal van een zaal, wordt al gauw een sta-in-de-weg. Ik herinner me de files na afloop van een concert toen Tivoli de Leeuwenbergh in gebruik had. Verder is monumentaal gezien dit orgel een recente toevoeging.
Alles overziend zou ik het orgel daar terug willen hebben. Wellicht op een iets handiger plaats. De nieuwe exploitant zou er concerten mee kunnen geven.
Laten we vooral blij zijn dat er iemand de Leeuwenbergh weer een muziekbestemming wil geven, met of zonder orgel!
een orgel hoort bespeeld te worden, dus als je het terugplaatst geeft dan 1 x per maand concerten minimaal en bij het niet gebruiken van het gebouw het orgel ter beschikking stellen van studenten en amateur organisten die er op kunnen studeren, dan doe je nog iets goeds met je eigen cultuur. Beter is nog het gebouw weer een kerk te maken. nadat het een pesthuis is geweest en brandweerkazerne is dit toch het beste ervoor. geen moskee natuurlijk, daar zijn er al veel te vee lvan in ons te kleine land.
Helemaal eens met Wim ( 15/06/2019
Lekker ergens anders goed gebruikt worden
Past totaal niet meer in het beeld van de prachtige inrichting nu . Echt achterhaald zo’n orgel hier terug plaatsen