De rechtbank Midden-Nederland. Regelmatig schrijft DUIC over wat er binnen de muren van het gebouw aan het Vrouwe Justitiaplein wordt besproken: geschillen tussen burgers of organisaties moeten worden opgelost, echtscheidingen moeten behandeld worden en als iemand een strafbaar feit heeft gepleegd, moet die daarvoor gestraft worden. En hoewel de meeste lezers van DUIC ongeveer zullen weten hoe het eraan toegaat in een zittingszaal, zullen de meesten niet weten wat er precies achter de schermen gebeurt. Toch krijgt iedere Nederlander gemiddeld wel één keer te maken met de rechtspraak. Patricia Messer, de nieuwe president van de rechtbank Midden-Nederland, vertelt wat er allemaal komt kijken bij het aansturen van een rechtbank.
Patricia Messer is sinds 1 januari 2022 de president van de rechtbank Midden-Nederland. Dat wil zeggen dat zij eindverantwoordelijke is voor het bestuur van de rechtbank. Een belangrijke taak, die ze dan ook niet helemaal in haar eentje vervult. Dat doet ze samen met twee andere bestuursleden, Geert Lycklama en Ids Tijsseling, respectievelijk een rechterlijk en een niet-rechterlijk bestuurslid. De drie verdelen de verschillende portefeuilles.
De president van een rechtbank moet zelf ook altijd rechter zijn. Messer: “Ik ben nu twintig jaar rechter. Als president heb ik af en toe een zitting; het is belangrijk om feeling te houden met het vak, om dat te voelen en te proeven.”
Volgens de president is de rol van rechter ook die van gastvrouw of -heer. Bezoekers van de rechtbank komen binnen door een ‘scanstraat’ en melden zich aan bij de balie. Dan gaan ze naar de zittingszaal en melden ze zich bij de bode. Die laatste kondigt ook het begin van een zitting aan. Dan mogen de aanwezigen van een zitting de zaal in. Voor veel mensen kan dat een spannend moment zijn. “Als rechter heb je dan de taak om alles in goede banen te leiden, maar ook om mensen gerust te stellen.”
Cultuur
Binnen de organisatie is het evengoed de taak van Messer om de sfeer te bewaren. Het gaat voor de rechtbank Midden-Nederland om 900 medewerkers, van wie er 728 in Utrecht werken. “Iedere rechtbank heeft een eigen cultuur en sfeer”, vertelt Messer. Hiervoor was ze werkzaam als president van de rechtbank Oost-Brabant. “Daar merkte je veel van die Brabantse gezelligheid. Hier in Utrecht is de werksfeer zakelijker.” Maar die zakelijke werksfeer, die is in veel gevallen juist goed. Zakelijker of meer van de gezelligheid, de ene cultuur is niet beter dan de ander. Het valt Messer in ieder geval op dat bij beide rechtbanken erg betrokken collega’s werken.
‘Want voor hen doen we het allemaal’
Ze zegt haar persoonlijke inkleuring te willen geven aan haar bestuursperiode hier in Utrecht. “Ik zou willen sturen vanuit de gedachte: ‘Wat zijn onze waarden? Wat zijn de dingen die ons verbinden?’ Dat helpt om focus aan te brengen en het goede gesprek te voeren. In Oost-Brabant heb ik met deze aanpak goede ervaringen opgedaan. Dat wil niet zeggen dat het hier op precies dezelfde manier moet gebeuren. We gaan op zoek naar een aanpak die past bij de rechtbank Midden-Nederland. We moeten hierin ook de rechtzoekenden niet vergeten. Want voor hen doen we het allemaal.”
Missie
Vanuit de Rechtspraak, de overkoepelende organisatie van de rechtbanken in Nederland, is er een nieuwe missie opgesteld. “Die is voor een groot deel wel een leidraad voor het bestuur van de rechtbank”, gaat Messer verder. “De missie is nu activistischer verwoord dan voorheen.” De missie van de Rechtspraak luidt als volgt: ‘De Rechtspraak beschermt rechten en vrijheden, komt op voor de democratische rechtsstaat, zorgt voor een goede toepassing van het recht en voor beslissingen door onafhankelijke, onpartijdige, integere en deskundige rechters.’
‘De rechtspraak heeft niet een heel divers imago’
“We moeten als bestuur alert zijn op de onafhankelijkheid van rechters. Dat moeten we scherp op het netvlies hebben”, zegt Messer. “De financiële middelen van de rechtbank kunnen krap uitvallen. Onderfinanciering, en dus stelselmatig een tekort aan personen en geld, kan mensen tot donkere keuzes leiden. Een voorbeeld daarvan is de toeslagenaffaire. Die heeft ook wel zijn weerslag gehad op de rechters. Als bestuur moeten we daarom heel serieus gaan kijken naar hoe we kunnen voorkomen dat zoiets nog een keer gebeurt.”
Messer noemt de huidige missie en visie een goede afspiegeling van de samenleving. “De rechtspraak heeft niet een heel divers imago. Over het algemeen denken mensen toch – ik noem het maar even zoals het is – dat we stoffige oude mannen zijn. Maar dat is in werkelijkheid niet zo. Als organisatie bestaan we uit heel diverse typen. Het vergroten van de diversiteit en de inclusiviteit, dat is voor ons een doel op zich.”
Betrokken
Ook kijkt het bestuur naar de meer praktische onderwerpen die aandacht nodig hebben. Een voorbeeld daarvan is dat zaken tijdig afgehandeld worden, laat Messer weten. “Over het algemeen is de tevredenheid van de rechtzoekenden over de rechtbank goed. Mensen zijn tevreden over bijvoorbeeld het contact dat zij hebben met de medewerkers van de rechtbank. Het is belangrijk dat zij zich gehoord voelen. Maar als er dan een ding is dat naar voren komt waarin de rechtbank kan verbeteren, dan is het de duur van het doorlopen van de procedures.”
De doorlooptijden van verschillende procedures kunnen enorm verschillen, van enkele dagen bij een spoedprocedure tot ruim anderhalf jaar bij een ingewikkelde zaak. “We willen helder zijn in de communicatie over de zaken, zodat mensen weten waar ze aan toe zijn. We moeten voorspelbaar worden in de doorlooptijd van de zaken.”
Sneller werken, dat is er niet bij in de rechtspraak. Zaken kunnen niet afgeraffeld worden. Messer: “Het proces moet gewoon gebeuren. We hebben nooit gaten in het rooster. Als er belangrijke zaken bij komen, dan komen die er bovenop in de planning. Dan zie je ook wel hoe betrokken de medewerkers van de rechtbank zijn.”
Wil jij DUIC steunen en een set ansichtkaarten ontvangen met de beste foto’s uit het boek DUIC in 2021? Voor 7,95 euro krijg je twaalf kaarten, van elke maand in 2021 één ansichtkaart. Met de aanschaf van de kaarten heb je niet alleen een herinnering aan 2021 – om op te hangen, te bewaren of te versturen – maar steun je ook de lokale journalistiek in Utrecht.
8 Reacties
ReagerenInderdaad, bij de toeslagen affaire heeft de rechterlijke macht zitten slapen, en heeft hierdoor een enorme deuk opgelopen, mensen hebben weinig vertrouwen in een onafhankelijke kritische rechtspraak.
Ik heb nooit geloofd dat rechters stoffige oude mannen zijn, sterker nog, ik weet al heel lang dat vrouwelijke rechters zelfs in de meerderheid zijn. Dat onze rechters onafhankelijk, onpartijdig en integer zijn geloof ik zonder meer.
Als betrokkene bij een rechtszaak heb ik echter ondervonden dat rechters ook erg naïef en goedgelovig kunnen zijn. De rechtbankverslagen die ik regelmatig lees bevestigen dat beeld helaas maar al te vaak.
In welke wereld leeft die mevrouw. De rechtbank is per definitie afhankelijk. Heel simpel voorbeeldje.
Een burger krijgt een boete voor het plassen tegen een boom. Die boete wordt uitgeschreven door een ambtenaar van de politie. De burger is het niet eens met de boete en besluit in beroep te gaan bij een andere ambtenaar, de politierechter.
De ambtenaar politierechter moet dan uitspraak doen over de boete die zijn collega ambtenaar politieagent heeft uitgeschreven. Die boet is uitgeschreven op basis van een wet die is geschreven door collega ambtenaren die werken op de ministeries in Den Haag. De ambtenaar politierechter neemt zijn collega ambtenaar politieagent in bescherming en zegt dat de boete terecht is.
De burger meent echter nog steeds dat de boete onterecht is en gaat in hoger beroep. Opnieuw volgt een rechtsgang waarbij een ambtenaar van het OM de ambtenaar van de rechtbank gaat overtuigen dat de ambtenaar van de politie de wet van ambtenaren in Den Haag goed heeft toegepast.
Gemene deler van al die ambtenaren. Ze zijn allen (in)direct afhankelijk van de centen van dezelfde overheid die zowel hun werkgever als hun salaris betaald.
En dat noemt mevrouw dan onafhankelijk. Dan heb ik nieuws, de rechtbank en al haar medewerkers zijn totaal afhankelijk van het systeem. En dat zien burgers terug in de uitspraken van rechtbank ambtenaren die collega ambtenaren volledig in bescherming nemen. Het toeslagen schandaal is daar een mooi voorbeeld van.
Het zijn bepaalt het bewustzijn. Verreweg de meesten in de rechterlijke macht komen uit éénzelfde sociale laag, waar redelijkheid en controle gewoon zijn. Het is heel moeilijk om je in iets anders in te leven of voor te stellen. Die redelijkheid en controle zijn er in andere delen van de maatschappij echter niet. In de kern is dat voor rechters niet te begrijpen. @Lombokker noemt dat naïef en goedgelovig. Ik bedoel hetzelfde.
Persoonlijk heb ik niet de gedachte dat de rechterlijke macht uit stoffige oude mannen bestaat. Ik denk altijd aan wereldvreemde theedrinkende D66’ers die altijd wel een verzachtende omstandigheid kunnen vinden om verkrachters, moordenaars en pedofielen met een paar uurtjes schoffelen weer los te laten in de maatschappij. Types die het geven van de 24e kans eigenlijk heel normaal vinden zeg maar.
“De missie is nu activistischer verwoord dan voorheen.”
Opmerkelijke woordkeuze, activitischer verwoorde missie.
Vrouwe justitia is blind en heeft haar handen al vol (balans, zwaard)…
@Massegast
Is ook wel weer te verklaren: waar je wiegt staat.
Zonder dollen, als je een omgeving waar de rechtelijke macht merkbaar en voelbaar is, zoals bijvoorbeeld in k-eiland of o-vecht, dan ligt het niet echt voor de hand om later zelf op die zetel te gaan zitten en ‘merkbaar’ te worden in je roots.
Maar er zijn er nog die mensen die gewoon rechter worden omdat de rechtspraak ze interessert, ongeacht waar hun wieg stond. Die rechters zijn er ook en die zijn niet naief of goedgelovig.
Rechtspraak gaat over menselijk gedrag in al haar vormen waar grenzen aan worden gesteld zodat gevoelens van onrecht niet ontaarden in agressie en geweld. Homo sapiens is namelijk een nogal …prikkelbare soort wat dankzij het genetisch opportunisme hele rare dingen kunnen doen..
Maar wetgeving is weer een reactie van de maatschappij op die rare dingen.
Bijvoorbeeld dat foei-gesprek vond men eerst een goed idee en -tig jaar later vind men het een te lichte berisping. Het gaat wel om een minderjarige met onvolgroeide hersentjes, dat is wat we tot 2000 nog een kind noemde maar tegenwoordig een jongere en dat blijven ze dan totdat ze 29 zijn.
Wat wel heel kwalijk is dat er zo is bezuinigd op justitie terwijl onze maatschappij steeds verder verjuridiseert en de overheid mensen mishandelt.
@Koel Hoofd
Als u graag wilt weten wat rechtbanken, rechters, griffiers, OvJ’s en advocaten zijn, doen en vertegenwoordigen (niet wat u denkt) dan raad ik u aan om eens een boek te lezen genaamd ‘Hintergrundwissen’ van Hans Meier. U kunt het overal gratis downloaden.
@Geenstijl@Utrecht.nl Het ligt anders: Een affaire, een schandaal komt niet bij de rechter. Een misdrijf wel. Maar als je als daders de verslagen van de bijeenkomsten(2012-2022) van de Ministeriële commissie tegen de toeslagenfraude, waar Mark Rutte steeds de voorzitter van is geweest, niet aan de procureur-generaal van het parket bij Hoge Raad wil overdragen, dan kom je er mee weg.
Ook hier geldt: grijsgedraaide mannen of domme blondjes, hun schoorsteen moet ook roken van onze belastingcenten. Het is lood om oud ijzer in hun rechtstaat.