Onderzoekers van het Hubrecht Instituut en het UMC Utrecht zijn er in geslaagd een kweeksysteem te ontwikkelen voor menselijke leverstamcellen én voor stamcellen uit alvleesklierkanker. In twee artikelen, die deze week in het tijdschrift Cell verschijnen, beschrijven zij de ontwikkeling van deze kweeksystemen. Beide organisaties zijn gevestigd op de Uithof.

Tot voor kort leek het onmogelijk om gezond of ziek weefsel van patiënten in een laboratorium te vermeerderen. In 2009 beschreef de onderzoeksgroep van Hans Clevers, hoogleraar moleculaire genetica bij het Hubrecht Instituut/UMC Utrecht, echter een revolutionaire kweekmethode waarmee het mogelijk werd om uit losse stamcellen mini-darmpjes op te kweken. Deze ‘organoïden’ zijn functionele mini-organen die in weefselkweek kunnen groeien.

Nu voegt dezelfde groep daar een kweeksysteem voor leverstamcellen en stamcellen uit alvleesklierkanker aan toe. Gekweekte stamcellen zouden in de toekomst mogelijk een vervanging kunnen worden van donororganen voor transplantatie. Daarnaast bieden ze perspectief voor het onderzoek naar ‘personalized medicine’: het voorschrijven van medicijnen toegesneden op de individuele patiënt.

Gekweekte leverstamcellen

Met de technologie die in Cell beschreven wordt, kan een minieme hoeveelheid leverweefsel afgenomen uit een gezonde of zieke lever langdurig vermeerderd worden in het laboratorium. Het is mogelijk om in 4 maanden tijd uit één enkele leverstamcel het equivalent van een volledige lever op te kweken. Alle analyses laten zien dat dit gekweekte weefsel genetisch niet afwijkt van gezond leverweefsel en bovendien zeer stabiel is.

De gekweekte menselijke ‘mini-levers’ zijn al succesvol getransplanteerd naar muizen met leverschade. Dit is een eerste stap naar het gebruik van dit gekweekte leverweefsel ter vervanging van transplantatie met donorlevers. Deze technologie zou daarmee het wereldwijde tekort aan donorlevers kunnen oplossen.

Hubrecht

Het Hubrecht Instituut is een onderzoeksinstituut van de KNAW en sinds 2008 geaffilieerd met het UMC Utrecht. Het instituut wordt ook wel het Nederlands Instituut voor Ontwikkelingsbiologie (NIOB) genoemd en is naast het UMC gevestigd op de Uithof.