Met de aanleg van Rondje Stadseiland krijgt Utrecht er een nieuw stadspark bij. Het is echter geen regulier park, waarbij het groen geconcentreerd in één gebied ligt, maar het wordt een verbinding van 12 kilometer groen aan de buitenrand van het gebied dat is ingesloten tussen het Amsterdam-Rijnkanaal en het Merwedekanaal. Rob Hendriks van de gemeente Utrecht zegt dat je het moet zien als groen lint, met allerlei kleine parkjes. Het project is al in 2016 van start gegaan met de herinrichting van de kade langs het Amsterdam-Rijnkanaal in Kanaleneiland. Rond 2030 moeten Utrechters het volledige rondje door dit nieuwe oeverpark kunnen afleggen. 

Rondje Stadseiland is niet alleen leuk voor de bewoners van Utrecht, maar volgens Hendriks ook noodzakelijk. “Niet zozeer nu, maar wel over een paar jaar. De verwachting is namelijk dat er de komende 20 jaar ruim 100.000 nieuwe inwoners in de stad bijkomen. Als je deze groei op een gezonde manier wil organiseren, zullen er naast meer woningen ook meer plekken om te recreëren bij moeten komen.”

Het hele park beslaat straks zo’n 45 hectare, waarvan er ongeveer 38 hectare momenteel al ligt. Het is de kunst om deze gebieden met een groene corridor te verbinden. Op sommige plekken is dat een enorme uitdaging, vanwege bijvoorbeeld bestaande bebouwing. Door deze corridor komt een wandelpad dat zoveel mogelijk langs het water loopt en daarnaast komt een fietspad. Dit fietspad wordt, anders dan op andere plekken in de stad, niet rood maar leemkleurig.

“Hier is best wel een discussie over geweest”, zegt Hendriks. “Het is namelijk een hoofdfietsroute en overal in de stad zijn deze roodkleurig. We hebben hier toch voor een leemkleur gekozen omdat dit beter in het park past. Het is dus een esthetische keuze geweest.” Daarnaast komen in het gehele oeverpark ook dezelfde bankjes en dezelfde lantaarnpalen. Hendriks: “Deze worden lager dan op andere plekken zodat de dieren hierdoor minder gestoord worden door het kunstmatige licht.” Ook verdwijnt de auto zoveel mogelijk uit het Rondje Stadseiland, tenzij het echt niet anders kan. Want, zo stelt Hendriks, als de stad verder wil groeien moet ook de mobiliteit aangepast worden. Tot slot is het uiteindelijk ook de bedoeling dat er verbindingen komen die dwars door de verschillende wijken binnen het park lopen.

Kanaleneiland

De aanleg van Rondje Stadseiland is dus al in 2016 begonnen. Destijds werd de kade langs het Amsterdam-Rijnkanaal in de Utrechtse wijk Kanaleneiland aangepakt. “Er lag een fietspad, een voetpad en een rijstrook die gebruikt kon worden voor de auto’s die vanaf de binnenvaartschepen de kade op werden getakeld. Al deze stroken bij elkaar waren zo’n 9 meter breed. Dat is nu teruggebracht naar één strook van ongeveer 4 meter breed, waar zowel de wandelaars, fietsers als auto’s van de binnenvaartschippers gebruik van maken en dat gaat hartstikke goed”, aldus Hendriks.

Tekst loopt door onder afbeelding

En deze opgave, waarbij steen plaats moet maken voor groen, wordt in het hele Rondje Stadseiland toegepast. In Kanaleneiland lijkt dit misschien makkelijk omdat er langs het kanaal veel ruimte is, maar ook hier moest rekening gehouden worden met een aantal zaken, zoals bijvoorbeeld de veiligheid. Het pad ligt pal naast het water en om te voorkomen dat iemand erin valt, lijkt een hek misschien een voor de hand liggende oplossing. “Maar hier zitten de schippers niet op te wachten, omdat het voor hen dan lastiger wordt het schip vast te leggen aan de kade. Er is uiteindelijk gekozen om een strook met kasseien aan te leggen tussen het pad en de kade, waardoor mensen, die misschien even niet opletten, direct doorhebben dat ze buiten het pad zijn gekomen.”

Groen en rood

Een ander onderdeel van Rondje Stadseiland dat ook al klaar is, is het gebied rondom Strand Oog in Al. Bij bijvoorbeeld de Johan Wagenaarkade en de Wilhelminawerf wordt momenteel gewerkt aan de herinrichting. Dat geldt overigens niet alleen voor het groen, maar ook voor de bebouwing en dit is geen toeval.

“Rood en groen gaan samen op”, aldus Hendriks. “Wanneer er in het gebied van het oeverpark dus woningen worden gebouwd, gebruiken we dat moment om ook direct de omgeving aan te pakken. Dit geeft ons bijvoorbeeld ook de mogelijkheid om de zogenoemde rode lijn, het gedeelte van een gebied waar gebouwd mag worden, verder op te schuiven zodat er meer ruimte komt voor groen. Het streven is om op alle plekken van het park een strook van 30 meter groen te creëren, maar dit is natuurlijk niet overal mogelijk omdat op sommige plekken al bebouwing staat die dichterbij het water ligt.”

Sowetobrug

Dit is bijvoorbeeld het geval in het gebied rond de Sowetobrug. Hier ligt volgens Hendriks veel ‘overbodige verharding’. Straks verdwijnt hier het autoverkeer en wordt de weg, die onder de brug doorloopt, gebruikt door fietsers. Het fietspad dat nu langs de rijweg en het water loopt, wordt een voetpad. Het fietspad dat aan de andere kant van de weg ligt, verdwijnt en maakt plaats voor groen. Even verderop, op de kruising van de Kanaalweg en de Leidseweg staat de gemeente voor een grote opgave.

Tekst loopt door onder afbeelding

“We moeten hier opnieuw naar de verkeerssituatie kijken. Fietsers en voetgangers moeten meer ruimte krijgen omdat dit een drukke plek is, maar de ruimte is beperkt. We zouden misschien de ophaalbrug bij Park Oog in Al iets breder kunnen maken, waardoor er een voetpad naast het fietspad gelegd kan worden. We moeten hier, maar ook op andere plekken, creatieve oplossingen verzinnen. Uiteindelijk is alles haalbaar.”

A12

Al deze bovengenoemde plekken zijn al opnieuw ingericht, of worden in de komende vijf jaar aangepakt. Andere gebieden die deel uit gaan maken van Rondje Stadseiland worden op de iets langere baan geschoven. Dit is bijvoorbeeld het geval van het deel rondom de snelweg A12. Den Haag heeft eerder al het Tracébesluit, waar ook de omstreden verbreding van de A27 bij Amelisweerd deel van uitmaakt, bekendgemaakt, maar dit project bestaat alleen nog maar op papier. Hier is het dus wachten tot het Rijk met een definitief plan komt, zodat de medewerkers van de gemeente daarop kunnen inspringen.

Ter inspiratie voor het Rondje Stadseiland is Hendriks in Lyon gaan kijken. “In deze Franse stad heeft de gemeente de oevers van de Rhône en de Saône vrijgemaakt van doorgaand verkeer en de nadruk gelegd op voetgangers en fietsers, en sport, spel en groen. Toen ik samen met mijn vrouw op vakantie ging, besloten we om Lyon te bezoeken zodat we konden zien hoe de Fransen dit hadden gedaan. Het zou heel mooi zijn als we straks in Utrecht iets vergelijkbaars kunnen aanleggen.”