Onlangs vond er een kraakactie plaats in de woningen aan de Croeselaan die op de nominatie staan voor sloop, en deels transformatie, om plaats te maken voor het geplande Beurskwartier. Deze woningen stonden toen al leeg, maar waren nog wel beschikbaar voor tijdelijke huisvesting van statushouders en andere urgent te huisvesten groepen. Maar hoe zit dit? Hangt de sloop de woningen al op korte termijn boven het hoofd? En zouden de bewoners niet op tijd vervangende woonruimte krijgen in nieuwbouw aan de overkant van de Croeselaan?

Tekst: Paul Hustinx

Thijs de Bekker, die vaak het woord voerde namens de bewoners van de bedreigde woningen, reageert in eerste instantie geruststellend. Hij en de meeste andere sociale huurders uit het woningrijtje zitten nog steeds in hun woning. Het zijn vooral de bewoners in een ander deel van het woonblok – rechts van ‘De Korenbeurs’, een ouder pand midden in het blok – die al zijn vertrokken. Dit zijn vooral woningeigenaren en private huurders. Het zijn deze woningen die recent zijn gekraakt.

De eigenaren en huurders van deze woningen zijn voor een aantrekkelijk bedrag uitgekocht en/of hun is vervangende woonruimte aangeboden. Een groot deel van hen is daar al op ingegaan en heeft zo een lege woning achtergelaten. Naar schatting van de buurt zijn er op dit moment in dat bouwblok al zo’n twintig woningen op deze manier vrijgekomen. En de krakers hebben zich keurig bij de achterblijvende bewoners gemeld, ook om hen ervan te verzekeren geen overlast te zullen veroorzaken, aldus De Bekker.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Vervangend woonproject ‘Ondaatje’

De nog niet vertrokken veelal sociale huurders moeten nog even wachten op hun vervangende woonruimte. Voor hen staat een geheel nieuw te bouwen woonblok aan de overkant van de Croeselaan in de planning. Dit krijgt de naam ‘Ondaatje’, naar een van de oprichters en leiders van de achttiende- en begin negentiende-eeuwse Utrechtse burgerwacht Pro Patria et Libertate, die destijds ‘tegenwicht bood aan de toenemende macht van het Utrechts stadsbestuur’, zoals een recente website over Slavernij in Utrecht vermeldt. Het project bevindt zich nog in een ‘vroege fase’.

Alle bewoners hebben al wel een individueel gesprek gehad met een architect, waarin ze konden aangeven wat hun toekomstige woonwensen zijn. De betreffende bewoners zijn volgens De Bekker tot nu toe tevreden over deze meedenk-mogelijkheden. De bouw zou over ‘een jaar of twee’ moeten beginnen. Echter, er heeft zich nog geen woningcorporatie gemeld die het geheel wil gaan exploiteren. Dit betekent dat de sloop van de oude woningen ‘voorlopig niet aan de orde’ is, zegt De Bekker.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Nog jarenlang bewoond door statushouders

De statushouders die de al leeggekomen woningen gaan betrekken hebben volgens De Bekker nog een contract gekregen voor vijf tot zeven jaar. Gemeentewoordvoerder Jesse Holweg bevestigt dat het om een contract met een maximum van zeven jaar gaat, dit volgens de normen van de Leegstandswet. Ook noemt hij 2028, over vijf jaar dus, als verwacht jaar van de eerste woningen in het Beurskwartier.

“Achteraf is het heel gek dat mensen zo vroeg uitgekocht moesten worden of hun huurwoning moesten verlaten”, zegt De Bekker. Ook de woningen van nog zittende bewoners zouden volgens hem na hun vertrek dan nog een tijd antikraak worden verhuurd: “Dat is een beetje vreemd.” Hierover heerst niet direct onvrede onder de bewoners, ‘maar het is wel verrassend’.

Veel bewoners zeggen volgens De Bekker nu achteraf dat het vertrek ook over een paar jaar had gekund in plaats van nu direct. Ook de krakers schijnen al te hebben gezegd: ‘Als je wil, kun je wel weer terugkomen’. Maar de gemeente had gesuggereerd dat het allemaal snel moest, zegt De Bekker.

Tekst gaat verder onder afbeelding

De realisatie van het Beurskwartier verloopt ook nog niet op alle punten gestaag. Alleen de bouw van Wonderwoods, met het vele groen in de gevel, verloopt volgens plan. Maar voor de bouw op de parkeerplaats achter de Croeselaanwoningen is de aanbesteding nog niet eens begonnen. Wel zou er al een woningcorporatie interesse hebben getoond, heeft De Bekker vernomen. En de bouw van de Galaxytoren is door onenigheid tussen opdrachtgever en aannemer geheel stil komen te liggen.

Gemeentewoordvoerder Holweg zegt dat de eerste woningen zo snel al leeggekomen zijn vanwege aflopende tijdelijke huurcontracten of omdat de bewoners zelf al een alternatief gevonden hadden of om urgente redenen al verhuisd zijn. De sloop van het hele woningrijtje zal volgens hem pas plaatsvinden als de vervangende woningen in Ondaatje zijn opgeleverd en dus echt alle bewoners de gelegenheid hebben gehad te verhuizen, en als ook de eerste woningen in het Beurskwartier gereed zijn.

Wat er met een woning gebeurt na het vertrek van een bewoner hangt volgens de gemeente af van de verwachte duur van de periode tussen dit vertrek en het geplande moment van sloop dan wel transformatie. Zolang dat moment nog een aantal jaar op zich laat wachten, zullen de woningen tijdelijk verhuurd worden, zegt de woordvoerder, maar is het moment van sloop nabij, dan wordt anti-kraakbewoning toegepast. “Uiteindelijk kunnen de woningen pas gesloopt of getransformeerd worden als een aaneengesloten gedeelte van de woningen vrij is van huurders en gebruikers.” Maar de sloop kan dan nog worden uitgesteld in geval van een verlate oplevering van het Beurskwartier.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Niet alles gesloopt, deel getransformeerd

De gemeente wijst er nadrukkelijk op dat niet alle woningen uit het rijtje volledig worden gesloopt. Een deel zal een transformatie ondergaan en in de gevel van de nieuwbouw worden opgenomen. Het gaat om de panden Croeselaan 75 tot en met 85 en Veemarktplein 42, 43 en 44. Hierin komen werkruimtes voor creatieve bedrijven en kunstenaars en in één pand mogelijk een gezondheidscentrum. “De bestaande panden werken straks als ‘podium’ voor de torens die er direct achter komen te staan”, stelt het Stedenbouwkundig Plan, verwijzend naar onder meer het hoogste bouwdeel van 70 tot 90 meter dat in de plannen is verwerkt.

Van de panden Croeselaan 131 tot en met 145, nieuwere panden een eindje verderop, blijven de buitengevels staan als een soort parkwand. Het pand ‘De Korenbeurs’ (nu ‘Uncle Jim’) blijft ook staan en wordt omgebouwd met respect voor het originele ontwerp uit 1928. Het wordt ook net als toen weer een vrijstaand pand, en moet als een soort ‘parkpaviljoen’ gaan functioneren.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Vorderingen bij planvorming Ondaatje

En hoe vordert intussen het project Ondaatje dat aan de overkant van de Croeselaan tussen Rabobank en Asselijnstraat moet verrijzen? Op dit moment zijn de gesprekken tussen toekomstige bewoners en de betrokken architecten zo goed als afgerond, en zijn de bestaande woningen ingemeten. Vervolgens wordt er ‘uitgetekend wat mensen prettig vinden’, zegt De Bekker. Een ontwerp of eerste artist impression van de buitenkant is er nog niet, maar de eerste schetsen hiervoor worden over enkele weken verwacht.

Het precieze moment hangt ook nog af van de laatste inspraakmogelijkheden voor bewoners. Afgesproken is dat minimaal 70 procent akkoord moet gaan met de plannen, zowel in de tussen- als in de eindfase.

Is er toch al iets te zeggen over het ontwerp? Want ooit was het de bedoeling dat de bewoners, omdat ze zo gehecht waren aan hun huidige woningen, woningen in gelijke stijl terug zouden krijgen. Volgens De Bekker vormen de huidige woningen wel het uitgangspunt, maar zal er ook wel het een en ander kunnen gaan veranderen: “We willen ook wel iets met ambitie.” Ook het feit dat veel ouderen nu voor een gelijkvloerse situatie kiezen, kan al voor een andere uitwerking zorgen. Tevens zorgt de andere bezonning op de nieuwe plek ervoor dat de indeling niet zomaar een-op-een kan worden gekopieerd. Ook moeten de woningen aan de modernste eisen voldoen, waardoor bijvoorbeeld de gangen breder moeten worden. Wel gaat de wens van bewoners weer uit naar bakstenen woningen.

Over de bouwhoogte ligt vast dat die aan de aan Dichterswijk grenzende zijde maximaal drie hoog mag zijn en aan de Rabobankzijde maximaal zes hoog. Maar er komen nog werkgroepen die zich met de uitwerking gaan bezighouden. Hoeveel tijd dit gaat vergen, kan De Bekker nog niet zeggen.

Volgens de gemeente is het de bedoeling dat eind dit jaar of anders begin volgend jaar nog de ‘bouwenvelop’ met de volledig uitgewerkte plannen gereed ligt en dat de bouw in 2025 kan starten, waarbij wordt uitgegaan van een bouwduur van twee jaar. Het complex zou dan in 2027 gereed moeten komen. De eerste woningen in het Beurskwartier zouden volgens de voorliggende planning in 2028 moeten worden opgeleverd, maar ‘marktomstandigheden’ kunnen hierop nog van invloed zijn, tekent woordvoerder Holweg hierbij aan.