Er wordt volop gebouwd in Utrecht en daardoor komen er ook steeds nieuwe straten bij. Al deze straten moeten een naam krijgen. Zo hebben we tegenwoordig een Smakkelaarshoek, een Catharijne Esplanade, een Vlaamse Toren en een Parijsboulevard. In de nabije toekomst krijgt Utrecht ook eindelijk een Stadhuisplein, maar hoe worden deze nieuwe straatnamen eigenlijk gekozen?

Utrecht telt bijna 4.000 straatnamen en al die namen zijn ooit gekozen en vastgelegd. In de Middeleeuwen werd er overigens niet bewust gekomen voor een naam, de straatnamen ontstonden toen eigenlijk vanzelf. “Ze waren gerelateerd aan een huis, aan bewoners of een gebruik van de locatie en veranderden ook weer net zo gemakkelijk”, is te lezen in het Boek 50 jaar straatnaamcommissie dat vorig jaar werd uitgegeven. Burgemeester Jan van Zanen schreef in datzelfde boek: “Dat veranderde toen – met de invoering van de Gemeentewet in 1851 – de straatnaamgeving een verantwoordelijkheid werd van het gemeentebestuur.”

De Straatnamencommissie, die vandaag de dag nog steeds de gemeente advies geeft over straatnamen, bestond in 2017 50 jaar. Voor dit jubileum werd ook bovengenoemd boek uitgegeven. Deze commissie helpt de gemeente bij het kiezen van een onderwerp voor straatnamen bij stadsuitbreiding of het bouwen van nieuwe wijken (een onderwerp voor straatnamen is bijvoorbeeld: vogels, dichters of rivieren). Ook helpt de commissie bij het kiezen van nieuwe straatnamen binnen een aanwezig onderwerp en bij het veranderen of laten vervallen van bestaande (straat)namen.

Straatnamen aandragen

Inwoners, wijkmanagers, projectleiders van nieuwbouwprojecten en anderen zijn welkom om een voorstel te doen voor een nieuwe straatnaam. Mensen die een voorstel doen worden door de commissie uitgenodigd om er meer over te komen te vertellen. De commissie heeft wel een aantal voorwaarden verbonden aan nieuwe namen. Zo moeten straatnamen een onderwerp hebben (zoals vogels of kruiden), mogen straatnamen niet te veel op elkaar lijken (Damplein geeft verwarring met Domplein), een straatnaam moet niet te moeilijk uit te spreken zijn en een eventuele persoon moet van onbesproken gedrag zijn. Zoals het verleden ons al heeft doen leren is dat laatste soms voor discussie vatbaar. Over de J.P. Coenstraat was al eens discussie vanwege het koloniale verleden.

De Correspondent heeft eerder dit jaar de straatnamen van Utrecht geanalyseerd. In het onderzoek is uitgegaan van 3182 straten. De Meern en Haarzuilens vallen ook onder de gemeente Utrecht, maar die heeft de auteur niet meegenomen. Van alle onderzochte straten zijn er 1.461 vernoemd naar mensen. Er blijkt dat slechts een op de zeven naar mensen vernoemde straten de naam draagt van een vrouw. Ook naar de achtergrond van de mensen die op straatnaamborden staan is onderzoek gedaan. De top vier bestaat uit schrijvers, belangrijke religieuze mensen, politici en musici.

Nieuwe straten

De komende jaren krijgt de Straatnamencommissie het nog druk. Er wordt een volledig nieuwe stadswijk gebouw in de Merwedekanaalzone, het Utrecht Science Park groeit verder en Leidsche Rijn is na 20 jaar ook nog niet klaar. Overal komen er nieuwe straten, en daar horen nieuwe straatnamen bij. Zo is de Smakkelaarshoek de plek waar het Smakkelaarsveld overgaat in het Stationsplein.

Ook in de historische binnenstad verandert er nog weleens wat. Want hoewel het gebied tussen het Utrechtse stadhuis, Café de Zaak, Ubica en Oudkerkhof in de volksmond al vaak het Stadhuisplein wordt genoemd, is dit eigenlijk niet terecht. Hier gaat echter verandering in komen. Op initiatief van de gemeenteraad gaat het plein nu ook officieel die naam krijgen. Niet alleen krijgt Utrecht nu een Stadhuisplein, ook krijgt het stadhuis een nieuw adres.