Sneller bijstand voor Utrechtse jongeren; vier vragen over het afwijken van de Participatiewet | De Utrechtse Internet Courant Sneller bijstand voor Utrechtse jongeren; vier vragen over het afwijken van de Participatiewet | De Utrechtse Internet Courant

Sneller bijstand voor Utrechtse jongeren; vier vragen over het afwijken van de Participatiewet

Sneller bijstand voor Utrechtse jongeren; vier vragen over het afwijken van de Participatiewet
De gemeente Utrecht blijft afwijken van de Participatiewet om zodoende werkzoekende jongeren beter te kunnen helpen. Daarmee wijkt ze af van landelijk beleid, maar de gemeente wil niet wachten op nieuwe regelgeving vanuit Den Haag die in de maak is. Het is een vervolg op de proef die in december 2021 begon, toen Utrecht de regels voor bijstand voor jongeren tot 27 jaar versoepelde. “Onacceptabel”, zei demissionair staatssecretaris Dennis Wiersma toentertijd over het feit dat gemeente Utrecht de regels niet goed toepaste.

De gemeente Utrecht blijft afwijken van de Participatiewet om zodoende werkzoekende jongeren beter te kunnen helpen. Daarmee wijkt ze af van landelijk beleid, maar de gemeente wil niet wachten op nieuwe regelgeving vanuit Den Haag die in de maak is. Het is een vervolg op de proef die in december 2021 begon, toen Utrecht de regels voor bijstand voor jongeren tot 27 jaar versoepelde. “Onacceptabel”, zei demissionair staatssecretaris Dennis Wiersma toentertijd over het feit dat gemeente Utrecht de regels niet goed toepaste.

Door de proef die in 2021 begon, konden werkzoekenden tot 27 jaar direct aanspraak maken op een bijstandsuitkering, in plaats van eerst vier weken te wachten. Ook mochten ze wat geld bijverdienen naast de uitkering. Deze week verscheen de evaluatie van dit speciale beleid van de gemeente. Wat blijkt? Utrecht is tevreden en gaat door op de ingeslagen weg totdat de Participatiewet in Den Haag wordt gewijzigd.

De verwachting is dat een wetswijziging op zijn vroegst op 1 januari 2025 in werking treedt. Welke wijzigingen dat precies zijn, is nog niet bekend. De gemeente Utrecht blijft tot die tijd lobbyen voor de wijzigingen in het beleid. Deze week: vier vragen over het afwijken van de Participatiewet door gemeente Utrecht om werkzoekende jongeren sneller bijstand toe te kennen.

1. Wat wordt bedoeld met ‘de Participatiewet’?

De Participatiewet gaat over uitkeringen voor mensen vanaf 18 jaar tot de pensioengerechtigde leeftijd. Iedereen die kan werken maar het op de arbeidsmarkt zonder ondersteuning niet redt, valt onder de Participatiewet. Zij krijgen elke maand geld van de gemeente, een uitkering. De bijstandsuitkering valt onder deze wet. Daarom wordt het ook wel een Participatiewet-uitkering of PW-uitkering genoemd.

Voor jongeren onder de 27 jaar gelden strengere regels om de bijstandsuitkering aan te kunnen vragen dan voor volwassenen. Volgens de Participatiewet moeten jongvolwassenen vanaf de aanvraag voor bijstand eerst vier weken zoeken naar een studie of werk, voordat ze recht hebben op de bijstandsuitkering. Na deze zoekperiode kunnen jongvolwassenen definitief een uitkering aanvragen.

Een andere regel is de ‘vrijlatingsregeling’, waarbij je een deel van de inkomsten uit vrijwilligers- of deeltijdwerk mag behouden tot een maximum van 246 euro per maand. Volgens de Participatiewet hebben jongeren onder de 27 jaar hier geen recht op.
Gemeente Utrecht wilde af van bovenstaande regels en begon in december 2021 een proef om jongeren tot 27 jaar sneller bijstand toe te kennen. Hierbij werd de zogenoemde ‘zoektermijn’ voor jongvolwassenen niet meer toegepast en werd de ‘inkomstenvrijlating’ ook toegepast bij deze jongeren in Utrecht. Nu worden de twee maatregelen permanent ingevoerd in de gemeente totdat de Participatiewet wordt gewijzigd.

2. De gemeente Utrecht treft sinds 2022 dus twee maatregelen om jongeren sneller bijstand toe te kennen. Een daarvan is het afschaffen van de ‘zoektermijn’. Welke effecten heeft het afschaffen van de zoektermijn op jongeren?

De gemeente Utrecht is het niet eens met de regel om jongeren eerst vier weken te laten zoeken naar een studie of werk, voordat de uitkering definitief kan worden aangevraagd. “Een vier weken zoektermijn betekent dat jongeren langer moeten wachten op de bijstand of dat ze afhaken tijdens de aanvraagprocedure. Laatstgenoemde bijvoorbeeld door het ervaren van een te hoge drempel of onduidelijke aanvraagprocedure. Hierdoor is het mogelijk dat de problemen van jongeren, bijvoorbeeld schulden en psychische problematiek, verergeren of dat ze buiten beeld raken”, zo legt het college uit in de raadsbrief.

De aanpak voor jonge werkzoekenden in Utrecht wordt daarom sinds 2022 gelijkgesteld aan die van volwassenen, waardoor de aanvraag voor de bijstandsuitkering meteen in behandeling wordt genomen. “Dit doen wij om te voorkomen dat kwetsbare jongeren onnodig diep in de schulden of buiten beeld raken”, aldus de gemeente.
De ervaringen van zowel de uitvoerende teams van de gemeente Utrecht als jongeren met het afschaffen van de zoektermijn zijn overwegend positief. De uitvoerende teams geven aan: “Het zorgt voor voorkomen van (grotere) schulden bij jongeren, het verlaagt de stress bij jongeren en zorgt voor een duidelijker proces voor het aanvragen van bijstand.”

3. De andere maatregel die de gemeente Utrecht sinds 2022 treft is het toepassen van de ‘inkomstenvrijlating’. Wat zijn de effecten van het toepassen van de inkomstenvrijlating op jongeren?

De ‘vrijlatingsregeling’, die volgens de Participatiewet alleen mag worden toegepast op mensen die ouder zijn dan 27 jaar, wordt ook gebruikt bij jongvolwassenen in Utrecht. Dit betekent dat deze groep tot maximaal 246 euro van de inkomsten uit vrijwilligers- of deeltijdwerk mag behouden. Deze regeling is in het leven geroepen om mensen te laten ervaren dat werken loont. “Indien er geen inkomstenvrijlating toegepast was, was het onwaarschijnlijk geweest dat een aantal van de jongeren naast de bijstand was gaan werken”, zo is in de evaluatie te lezen.

Het toepassen van de inkomstenvrijlating had volgens de evaluatie en raadsbrief een positief effect op de jongeren. “Het draagt bij aan het doel om jongeren te motiveren om te gaan werken door hen te laten ervaren dat werken loont.”

Een aantal jongeren die in 2022 de inkomstenvrijlating toegekend hebben gekregen, zijn door de gemeente telefonisch geïnterviewd. “De jongeren die naast de bijstand zijn gaan werken geven aan dat dit vanwege noodzaak was: met de extra inkomsten kunnen zij in hun eigen levensonderhoud voorzien of schulden aflossen. Verder geven de jongeren aan dat het werken naast de bijstand ook op andere gebieden, dan enkel op financieel gebied, een bijdrage levert aan hun leven, bijvoorbeeld een gevoel van voldoening of meer sociale contacten.”

4. Ziet de gemeente een stijging in het aantal bijstandsaanvragen in 2022 ten opzichte van het jaar ervoor?

In 2022 hebben circa 1150 jongeren bijstand aangevraagd ten opzichte van circa 1000 jongeren in 2021. Dit is een stijging van ongeveer 15 procent. Echter zijn er minder aanvragen toegekend in 2022. Van deze aanvragen is in 2022 57 procent toegekend en 37 procent afgewezen. Van circa 45 bijstandsaanvragen uit 2022 moest het besluit nog worden genomen op het moment van ophalen van de cijfers uit de systemen, zo staat in de evaluatie. In 2021 is 66 procent toegekend en 33 procent afgewezen.

“Het afschaffen van de zoektermijn en het toepassen van de inkomstenvrijlating heeft niet geleid tot ongewenste effecten voor de gemeente Utrecht. Het heeft namelijk geen aanzuigende werking gehad van jongeren met een relatief korte afstand tot de arbeidsmarkt op de bijstand. In 2022 is geen grotere groep jongeren ingestroomd in de bijstand met een relatief korte afstand tot de arbeidsmarkt ten opzichte van 2021”, zo schrijft het college in de raadsbrief. “Ook is er in 2022 geen snellere uitstroom van jongeren uit de bijstand geweest ten opzichte van 2021.”

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wil de balans in de Participatiewet herstellen door de mens centraal te stellen en uit te gaan van vertrouwen. Gemeente Utrecht: “Deze evaluatie laat zien dat de wetgever dit vertrouwen ook echt kan geven aan jongeren tot 27 jaar. Uit de evaluatie blijkt namelijk dat de overgrote groep jongeren alleen bijstand aanvraagt als dat écht nodig is. Deze jongeren hebben geen intentie om hier misbruik van te maken of langer dan nodig is gebruik te maken van de bijstand. Zij willen zelf zo snel mogelijk aan het werk”, zo is in de evaluatie te lezen.

8 Reacties

Reageren
  1. Baliekluiver

    De gemeente Utrecht laat trots weten dat ze ‘afwijkt’ van de Participatiewet. Dat lijkt me goed nieuws voor ijs- broodjes en bloemenverkopers met een aflopende standplaatsovereenkomst!

  2. WJM

    Zéker! goed nieuws voor standplaats ondernemers!!
    Beter ten hele gekeerd, dan ten halve…………!
    Niet meten met twee maten college van burgemeester en wethouders!
    En gemeenteraad ú bent er toch voor álle inwoners…….?

  3. Dennis

    Wat een gekkigheid. Is wel gemeenschapsgeld waar het hier over gaat.
    Er is werk genoeg op alle niveaus in de regio.
    Bedrijven en winkels sluiten op bepaalde tijden hun deuren wegens personeelstekort.
    Uitzondering daar gelaten voor mensen met psychische en/of lichamelijke problemen, die moeten uiteraard geholpen worden.
    Maar luiheid zou nooit en te nimmer gestimuleerd moeten worden!

  4. Nina

    Er zijn kanalen voor om de wet van onderaf te laten aanpassen. Er is blijkbaar een goede reden voor. Maar een wethouder die zich letterlijk niet aan de wet houdt? Ongehoord.

    De gemeente schoffeert hiermee de democratie doordat zij ongelijke behandeling van Nederlanders creëert.

  5. Don

    15 procent meer bijstand aanvragen is dat ook niet het percentage waarmee de gemeentelijke belastingen verhoogd zijn ? En dat terwijl iedereen om personeel schreeuwt.

  6. Katja

    Geld zat ? Dan gelijk WOZ verlagen.

  7. Cor

    Er zijn geen nadelige gevolgen…Zijn er wel concrete voordelige gevolgen? Wat zijn die dan? Welke effecten zijn er bereikt die deze afwijking zouden rechtvaardigen? Geeft de gemeente daar cijfers bij in plaats van alleen vage kwalificaties als “het zorg voor voorkomen van grotere schulden”? Dat zou ik nou interessant vinden om te lezen.

    @Don: klok en klepel, iets?

  8. Geenstijl@Utrecht

    De stad Utrecht is goed in uitzonderingen wanneer het de wethouders uitkomt,genoeg munitie voor de advocatuur.

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).