Het sociaal ontwikkelbedrijf van de gemeente Utrecht, oftewel Utrechtse Werkbedrijven (UW), heeft in 2023 een tekort opgebouwd dat in de miljoenen loopt. Dit terwijl eerst gesproken werd van een kleine winst. Het verlies komt als verrassing voor de gemeente, die de nodige maatregelen treft om de ‘problematische situatie’ aan te pakken.

UW is partij van de gemeente Utrecht, en helpt inwoners die een afstand tot de arbeidsmarkt hebben. Dit door middel van banen met begeleiding, een aangepaste werkomgeving of een re-integratietraject. Met het initiatief kunnen Utrechters die kunnen en willen werken, maar om wat voor reden niet zelfstandig een baan te vinden, toch aan de slag.

Het initiatief startte in 2023 en zou tegen verwachting in zelfs een kleine winst boeken. Pas in de toekomst zou de onderneming grotere winsten moeten boeken. Dat loopt nu anders dan verwacht doordat er financieel het een en ander niet op orde is.

Financiën

Het is halverwege 2023 en de wind zit in de zeilen voor het UW. Waar eerder een tekort van 3,5 ton wordt verwacht voor het opstarten van het initiatief, wordt er door een grote productievraag zelfs gesproken van een kleine winst aan het einde van het jaar. De contractuele afspraken met bedrijven vallen positief uit waardoor zelfs andere tekorten uit het ondernemingsplan gecompenseerd kunnen worden. UW heeft deze positieve ontwikkeling in de ramingen doorgetrokken, maar heeft tussentijds de contractuele afspraken niet herzien.

Hierdoor werd een ‘abrupte wijziging van de productievraag van een grote klant’ niet meegenomen in het grotere financiële plaatje. In de zomer van 2023 besloot een klant van UW namelijk terug te vallen op de oorspronkelijk gemaakte contractafspraken, in plaats van de vergrote aanvraag die zij eerst hadden.

“Deze ontwikkeling leidt tot een dusdanig groot financieel knelpunt dat UW dit niet zelf kan oplossen”, aldus de gemeente. De directie van UW was op de hoogte, verleende te laat transparantie aan de wethouders en verkeert daardoor nu in zwaar weer. Puntje bij paaltje: een verlies van 2,2 miljoen.

Tekortkomingen

Uit onderzoek dat de gemeente liet uitvoeren, blijkt dat de financiële controle van UW ‘onvoldoende’ is, en er te weinig aandacht is voor de reeds belichte risico’s in de begroting en het ondernemingsplan. Ook het functioneren van het management, en de rol van de raad van de commissarissen (RvC) laat te wensen over. Die laatste partij houdt toezicht op het UW en de algemene gang van zaken, maar trok te laat aan de bel bij de gemeente -iets wat niet onopgemerkt is gegaan.

Al met al lopen een aantal dingen volgens de gemeente niet zoals ze zouden moeten lopen. Het is volgens de gemeente daarentegen wel van belang dat het initiatief blijft bestaan voor kwetsbare Utrechters, en daarom wordt er extra geld toegezegd. Een eigen lening afsluiten kan het UW namelijk niet, omdat zij geen ‘normale’ onderneming zijn, maar een sociale werkvoorziening.

Maatregelen

Om alles in de toekomst in betere banen te leiden, heeft de gemeente een aantal maatregelen getroffen. Zo is er een uitbreiding van de directie van UW, een crisisteam ontwikkeld en zal de RvC en de directie van het UW voortaan maandelijks samenkomen. Ook is de directeur van het UW voor drie maanden geschorst, en is er een nieuwe voorzitter van de RvC aangesteld.

Zo wil de gemeente zorgen dat alles in de toekomst weer op orde is. Over de manier waarop alles is verlopen, zegt de gemeente het zeer te betreuren dat ze ‘op deze manier met de problematische situatie bij UW zijn geconfronteerd.’ De komende tijd wil het college van B&W daarom gebruiken om ‘noodzakelijke vervolgstappen en besluiten’ te nemen, zodat een nieuwe misser zich niet voordoet.