In deze rubriek vertellen we het verhaal achter de straatnamen in de stad. Sommige namen zijn voor iedereen bekend, andere juist helemaal niet. Voor alle namen geldt dat ze niet zomaar gekozen zijn. Maar wat is eigenlijk de herkomst van de namen? Dat proberen we te achterhalen. 

De Jacobsgasthuissteeg is een honderdtwintig meter lange straat in de binnenstad van Utrecht. De straat begint aan de Oudegracht met een poortje op nummer 213, die toegang geeft tot de steeg. De Jacobsgasthuissteeg loopt door tot de Springweg. Halverwege de straat is er een verbinding met de Haverstraat en de Zwaansteeg. 

De straat heeft zijn naam te danken aan het Sint-Jacobsgasthuis. Dat was gevestigd op het bovengenoemde huisnummer, op het adres Oudegracht 213. Bij het gasthuis stonden daarnaast tien Godskameren in de steeg. Deze kameren werden ‘om Godswil’ gebouwd als kosteloze woningen voor arme mensen, meestal bejaarden of gezinnen. In de loop der tijd werden de vrijwoningen omgezet in huurwoningen. Het Jacobsgasthuis voorzag pelgrims die onderweg waren naar Santiago de Compostella van onderdak. De verhuur van deze huisjes was een inkomstenbron voor het gasthuis.

Na de reformatie in de zestiende eeuw besloot de raad van Utrecht het gasthuis te verkopen en de gelijknamige broederschap op te heffen. Pas in 1642 werd het in gedeelten aan particulieren verkocht en verbouwd tot woonhuis. In de achttiende eeuw kreeg het een nieuwe voorgevel. Twee eeuwen later werd het met de aangrenzende panden als bedrijfspand ingericht.

In 1972 heeft de gemeente Utrecht deze panden aangekocht. Er werd een plan voor restauratie en verbouwing gemaakt. Echter vlak voor de start van de bouw in 1977 zijn een aantal belangrijke monumentale aspecten van de panden door een brand verloren gegaan. Ter herinnering aan deze verbouwing werd er in 1994 boven het het poortje op nummer 213 een gevelsteen aangebracht die verwijst naar het voormalige Sint-Jacobsgasthuis.

Tekst gaat verder onder de afbeelding.

Rond 1979 vond een stadsvernieuwing plaats in de Jacobsgasthuissteeg en de verbonden Zwaansteeg. Hierbij werden veel panden gesloopt, waaronder alle Godskameren, op een na (nummer 23). In de stadsvernieuwing zijn vervolgens 28 nieuwbouwwoningen gebouwd, verdeeld over beide stegen. 

Volgens de ‘Lijst van beschermde monumenten’ van gemeente Utrecht staan er twee beschermde monumenten in de Jacobsgasthuissteeg. Het pand op nummer 24 is een rijksmonument. Het pand op nummer 13 is een van oorsprong achttiende-eeuws huis dat volledig is herbouwd na de brand in 1977. Dit pand is dan ook een gemeentelijk monument. Het voormalige gasthuis op nummer 213 is ook een rijksmonument, maar hoort officieel niet bij deze straat, maar bij de Oudegracht. 

Volgende week vertellen we het verhaal achter de Voetiusstraat. Kun jij ons meer vertellen over de herkomst van deze straatnaam? Laat het ons dan weten.