Halverwege de Amsterdamsestraatweg, aan de westelijke kant, vind je de terreinen waar de Demka in de vorige eeuw was gevestigd. De Demka was een staalgieterij, die in het jaar 1914 vanuit Groningen naar Zuilen verhuisde. In dezelfde periode vestigde ook Werkspoor zich aan het Merwedekanaal. De producent van spoorrijtuigen en staalconstructies was meteen een grote afnemer van de Demka.
Na de Tweede Wereldoorlog ging het minder in de staalindustrie. Het is smerig en gevaarlijk werk, bovendien groeit de rest van het aanbod op de arbeidsmarkt. In de Demka komen steeds meer gastarbeiders uit het Middellandse Zeegebied. Na verloop van tijd komt het bedrijf in handen van Hoogovens, dat na een aantal reorganisaties de tent in Utrecht sluit.
Aan het eind van de twintigste eeuw verandert het industrieterrein in een terrein voor bedrijven. Dan krijgen de straten ook hun namen; verwijzingen naar de voormalige staalgieterij. Ze spreken redelijk voor zich, zoals de Demkaweg en de Bramerijweg (in een bramerij worden de scherpe of slordige randen van het gegoten metaal afgewerkt, red.) En toen was er de Martin-ovenweg. Wie is Martin Oven?
Speciale oven
Daar ontstond de verwarring. Martin Oven is geen persoon. De weg is vernoemd naar de Siemens-Martinoven. Een speciale oven voor het maken van staal uit ruwijzer, wat kan worden gedaan volgens het Siemens-Martinproces. Dit proces is vernoemd naar de uitvinders Carl Wilhelm Siemens en Pierre-Émile Martin.
Even verderop lag ook al een Siemensstraat. Waarschijnlijk wilde men verwarring voorkomen en werd de naam van de uitvinder daarom weggelaten uit de nieuwe straatnaam. Maar ook dan had het Martinovenweg moeten zijn. Waarom er voor het koppelteken is gekozen, is niet helemaal duidelijk. In oude en nieuwere naslagwerken wordt afwisselend Martin-ovenweg en Martin Ovenweg gebruikt, op de straatnaambordjes staat tegenwoordig alleen de eerste variant.
13 Reacties
ReagerenDat koppelteken staat er omdat er anders staat: martinoven, martienóven. En da’s niks. Dus vandaar.
Zou mooi zijn als we op elk straatnaambord een QR code kunnen aanbrengen. Dan kunnen ze ook meteen naar binnen bij een restaurant zodra dat weer mag.
@Sjaak
Nu staat er Martín-óven. Is dat wel correct?
Volgens mij heet het ding een Martinóven, met alleen.een klemtoon op de o.
Onbeklemtoonde korte klanken schrijven we kort. Papier, banaan, vreselijk. Het is ook niet paa-pier, baa-naan, vree-see-lijk.
De enige manier waarop /Siemensmartinoovun/ geschreven kan worden, is Siemens-Martinoven. En het koppelteken komt dan weer door de twee naamgevers, Siemens en Martin.
Martinoven dus gewoon toch? Net als alkoven en kalkoven (al-koven en kalk-oven): een wéétwoord.
Martin-oven is prima te verdedigen. Een koppelteken mag je namelijk gebruiken als je verwarring verwacht. De leidraad bij het Groene Boekje zegt: “Als een samenstelling moeilijk te lezen of te begrijpen is, kunnen we de structuur verduidelijken met een koppelteken. Zo schrijven we tweedekansonderwijs volgens de regel aaneen, maar we kunnen ook schrijven tweedekans-onderwijs als we verwachten dat de lezer de samenstelling niet meteen doorziet.” (https://woordenlijst.org/leidraad/6/2). Wat @Sjaak zegt dus 😉
Mooi die gerelateerde buurt namen.
Graag zou ik ook een een wijk willen zien met Utrechtse film namen :
Sylvia Kristel boulevard
Rijk de Gooierlaan
Jos Stelling plantsoen. ..
Etc, er zijn genoeg film legendes uit Utrecht die een ere plaats verdienen.
Misschien kan dan ook De Walk of Fame daar een meer monumentale plek in krijgen..
@ Paul
Ereplaats. Een woord.
@Paul en @ W. : Rijk de Gooyerlaan
@ Katja en @ Paul
Sylvia Kristelboulevard
Jos Stellingplantsoen
Prima, zo doen !
@Sjaak @Frits
Van jouw verhaal klopt weinig Frits.
1. er staat geen Martín-óven, er staat Mártin-oven. Door het koppelteken verschuift de klemtoon in Martin immers niet naar de tweede lettergreep.
2. Als je Martinoven schrijft gebeurt er hetzelfde als bij marinade, martinello, evident, namelijk dat de “i” lang wordt. En dat is hij nooit in Martin .
Conclusie is dat het koppelteken correct is.
En: Martin is een Fransman. Je spreekt de naam dus eigenlijk uit als: Martèng. Een van de vele tongbrekers in Zuilen. Maar de Siemens-Martinoven is natuurlijk vernederlandst tot Siemensmartın-oven, met een stomme i.
Iedereen werkend bij Demka noemde het de Siemens-Martin oven. Erg heet om het ingevoerde metaal te smelten. Een paar oudere mannen keken af en toe door de gluur deuren (erg heet dus) en bepaalden hoeveel magnesium of andere toevoegsels nodig waren. Ze namen een “sample” voor het laboratorium die dat dan bevestigde. Zulke staal specialisten vindt je nu niet meer. Dan was er ook de electro oven die als die in werking kwam het licht van heel Zuilen even dimde. Zoveel Watt werd er gebruikt. De SM oven heeft nog een verhaal. In de oorlog werd iemand gezocht door de Duitsers en ie persoon besloot in een net gegoten staal partij te springen. Die batch is toen ergens in de grond gegoten. Er moet veel meer detail hierover bekend zijn bij sommigen!