In deze rubriek vertellen we het verhaal achter de straatnamen in de stad. Sommige namen zijn voor iedereen bekend, andere juist helemaal niet. Voor alle namen geldt dat ze niet zomaar gekozen zijn. Maar wat is eigenlijk de herkomst van de namen? Dat zoeken we uit.
Tussen de Herodotuslaan ene de Louis Davidslaan in de buurt Rijnsweerd in Utrecht ligt de Xenophonlaan. Zijstraten zijn de Liviuslaan en de Caesarlaan. De Xenophonlaan telt drie adressen. In Rijnsweerd zijn veel straten met bekende namen te vinden, maar wie is eigenlijk Xenophon.
Xenophon was een Grieks geschiedkundige en filosoof. Hij werd geboren in het jaar 430 voor Christus in de Griekse stad Athene. Hij zou uit een goed nest komen en was bevriend met onder meer de filosoof Socrates. Over zijn jongere jaren in de stad is verder erg weinig bekend, maar dat verandert zodra hij ouder wordt.
Xenophon gaat het huurlingenleger in om te vechten voor de Perzische prins Cyrus de Jongere. Cyrus voert de opstand tegen zijn broer, dan de Perzische koning Artaxerxes II. Maar winnen doen ze niet, en de huurlingen keren onder leiding van Xenophon terug naar huis. De opstand was al met al uitgelopen op een jarenlange tocht. Zo’n 5.000 van de 13.000 soldaten zou dan ook nooit meer terugkeren naar Athene.
Anabasis
Van de omzwervingen tijdens en na de opstand tegen koning Artaxerxes II schrijft Xenophon een verslag van zeven boeken. Het heet: Anabasis. Anabasis vertaalt zich uit het Oudgrieks naar ‘tocht van de kustlijn naar het binnenland’, maar het verhaal wordt ook wel de Tocht van Tienduizend genoemd, vrij naar het aantal soldaten dat in deze tocht meeliep.
Het autobiografische verhaal groeide uit tot een invloedrijk werk voor volgende generaties auteurs – volgens de Encyclopedia Britannica was Anabasis een van de oudste, of een van de oudst bewaard gebleven autobiografische werken. Een beroemde passage gaat over het moment dat de huurlingen op hun retour bij de Zwarte Zee aankomen.
De zee!
Het viel Xenophon op dat er iets aan de hand was. Hij besteeg zijn paard en snelde te hulp, en al snel hoort hij soldaten roepen: ‘De zee! De zee!’. Allen renden erheen, ook de achterhoede-soldaten, de lastdieren en de paarden. Toen allen waren aangekomen op de top, omhelsden ze elkaar en de generaals en de kapiteins, huilend van vreugde.
Gekoppelde berichten
Straatnamen in Utrecht: waar komt de naam Billitonkade vandaan?
Aan de Billitonkade in de Utrechtse wijk Lombok zijn 120 adressen te vinden. De huizen…
Straatnamen in Utrecht: waar komt de naam Justus van Effenstraat vandaan?
De Justus van Effenstraat in Utrecht is te vinden in de buurt Hoogh Boulandt. In…
Straatnamen in Utrecht: waar komt de naam Wapatovliet vandaan?
Een van de jongere straten van Utrecht is de Wapatovliet. De wattes? Deze straat in…
Straatnamen in Utrecht: waar komt de naam Lange Viestraat vandaan?
De Lange Viestraat is te vinden in het centrum van Utrecht. De straat is zo’n…
9 Reacties
ReagerenHet klasseverschil is in de naamgeving van straten vastgelegd. Rijke mensen wonen in de Xenophonlaan, Koningslaan, Stadhouderslaan, Prof Fuchslaan of Maliebaan. De lagere klassen zijn te vinden in de Geraniumstraat, Begoniastraat, Doornstraat of Krijtstraat. Zo heb ik het altijd beleefd.
niet te verwarren met de xenofooblaan 😉
Xenophon was de eerste Griekse schrijver die je lang geleden op een gymnasium te lezen kreeg. Een oersaai verhaal over een eindeloze veldtocht. “Van daar trokken ze verder, 4 stadhmen (dagreizen, stukken van ca. 28 km) en 3 parasangen (ca 5 km)”. En dat ging maar door…
Later werd het met Homerus een stuk leuker.
@Massegast, dan moet Kanaleneiland wel vol met rijke mensen zitten. Allemaal straatnamen met bijvoorbeeld Amerikaanse presidenten en ontdekkingsreizigers.
@ Massegast: Zeg dat maar niet tegen de portiekwoningen aan de Van Heuven Goedhardlaan en dure appartementen aan de Zeedijk…
@Mario en Victor — In de jaren 60 werd Kanaleneiland gebouwd. Men begon toen al nattigheid te voelen bij de naamgeving. De bewoners van de Begoniastraat etc. gingen verhuizen naar de Eisenhowerlaan etc. Men ging er qua woning en straatnaam op ‘vooruit’. De sociale mobiliteit ging ‘up’. Veel kinderen stroomden door naar een vorm van middelbaar onderwijs. De banen werden minder zwaar en vuil. Plus beter betaald. Sociale mobiliteit is nu een bijna opgedroogd verschijnsel. De ironie wil verder dat de meeste van de huidige bewoners van Kanaleneiland-Noord niet tot de grootste fans van Amerikaanse presidenten en generaals behoren.
@Kees Truijens
Niet zo verwonderlijk, in Anabasis liepen ze weg van de zee zo de bloedhete onherbergzame woestenij in…met af en toe als ‘hoogtepunt van de maand’ een knokpartij, en dat een paar jaar lang want ze moesten ook weer terug…lopen.
Velen hebben die reis dan ook niet overleefd.
Moraal van dat verhaal: niet gaan knokken in het midden-oosten, als de locals je niet vermoorden dan doet de zon het wel.
de trend voor straatnamen van niewbouwwijken als leidsche rijn is toch wel dat de goedkope woningen de naam van een goedkoop onuitroeibaar kruidensoort hebben, en de dure woningen een zeldzaam plantjesnaam waar je nog nooit bij had stilgestaan, het liefst met drie lettergrepen of meer. Dus Delano en Gino wonen op de rucolastraat en Maan en vlinder op de Goudbladhoentjeslaan
Misschien is het een leuk idee om straten ook naar nummers van bands te vernoemen, de Bomberlaan, de Overkilldreef, een Killed by death steeg.
Tsja, Motorhead he ………