DUIC bestaat deze maand tien jaar. Een jubileum kan natuurlijk niet voorbijgaan zonder een (incomplete) terugblik, maar vooruitkijken is net zo belangrijk. Met de volgende onderwerpen kijken we dan ook niet alleen terug, juist ook vooruit. Want is Hoog Catharijne nu eigenlijk helemaal af? En hoe staat het met de nasleep van de tramaanslag? Van de sloop van de perronkappen op Utrecht Centraal en de fietsfile op de Maliebaan tot de Uithoflijn en het wervengebied.

2011 – Perronkappen Utrecht Centraal

In het eerste jaar dat DUIC bestond, kwam er een einde aan een bouwwerk dat meer dan honderd jaar station Utrecht Centraal sierde. De laatste monumentale perronkappen van het station werden namelijk in 2011 gesloopt. De constructie was het werk van ir. George van Heukelom, die later ook De Inktpot ontwierp.
De perronkappen waren er sinds 1894, maar moesten meer dan een eeuw na de bouw plaatsmaken voor vernieuwing: moderne kappen met zonnecellen. De afbraak begon in 2010 en werd in fases uitgevoerd, tegelijk met de werkzaamheden om het station geschikt te maken voor het groeiend aantal reizigers. In 2010 begon de verbouwing die in december 2016 werd afgerond.

Veel Utrechters protesteerden tegen de sloop. De gemeente besloot daarop dat de kappen niet simpelweg werden weggegooid, maar een herbestemming kregen. Even was daarvoor het Spoorwegmuseum in beeld, maar dat had te weinig ruimte.
Een deel van de kappen verhuisde naar Stichting Stoomtrein Goes-Borsele die op haar terrein een overkapping wilde. De perronkappen van spoor 8 en 9 werden opgeslagen en zijn later gebruikt op het Berlijnplein in de nieuwbouwwijk Leidsche Rijn.

Eigenlijk staat de sloop van de kappen symbool voor thema’s die afgelopen jaren steeds hebben geleefd in Utrecht: verandering en vernieuwing. En ook het protest is niet nieuw. Verandering zorgt altijd ook voor discussie. DUIC schreef afgelopen tien jaar veel over het veranderende Utrecht en ook in deze krant komen we er nog een aantal keer op terug.

2012 – Lonely Planet – toerisme in Utrecht

In de afgelopen tien jaar schreven we zo af en toe ook over onze internationale collega-journalisten. Het gebeurt namelijk regelmatig dat de internationale media over ons stadsie berichten en de grachten, singels en werfkelders roemen. Vaak wordt dan de vergelijking gemaakt met Amsterdam, zoals ook in 2012 door het reismagazine Lonely Planet. ‘Een gracieuze stad’ en ‘ten onrechte zwaar ondergewaardeerd’ waren termen die vielen. Lonely Planet vermoedde dat de aantrekkingskracht van Amsterdam ervoor zorgt dat toeristen Utrecht overslaan.

Met die laatste conclusie zal toen, maar ook zeker nu, niet iedereen het eens zijn geweest. Utrecht heeft toeristen nodig, maar het schuurt ook vaak. Bewoners zien groeiend toerisme vaak als oorzaak van stijgende prijzen en een veranderende stad. Om nog maar te zwijgen over overlast door drukte op straat.

Het blijft dan ook balanceren voor de gemeente Utrecht. Zoeken naar de balans tussen wonen en recreatie. Onlangs nog maakte de gemeente bekend de toeristische verhuur in de stad verder aan banden te leggen, met onder meer een eenmalige registratieplicht voor elke woning die verhuurd wordt aan mensen die niet in Utrecht staan ingeschreven. Je raadt het al: veel Utrechters vinden het een goed idee, maar er klinkt ook gelijk kritiek op de plannen.
Hoe Utrecht ook met toeristen omgaat, in de buitenlandse bladen is en blijft de stad in trek. Lonely Planet kwam een paar jaar na het bezoek in 2012 nog eens terug. De eerdergenoemde aantrekkingskracht van Amsterdam is nergens meer te bekennen. Er zitten eigenlijk alleen maar voordelen aan een bezoekje aan de Domstad: “Utrecht heeft dezelfde charme als haar grote broer, maar het is er minder druk en er zijn minder vrijgezellenfeesten.”

2012 – Hoogbouw stationsgebied

De hoogte van de Domtoren is voorlopig nog heilig, maar er is afgelopen decennium toch heel wat de hoogte in gegaan. Het stationsgebied bijvoorbeeld. De plannen die in 2012 werden aangekondigd zijn al uitgevoerd, maar we gaan nog even terug naar het moment dat het voor alle Utrechters nieuw was.

De plannen werden groots aangekondigd. Aan de oostzijde van het spoor zou het Noordgebouw komen. De doorgaande route door de Nieuwe Stationsstraat zou verdwijnen en onder de Nieuwe Stationsstraat en het Stationsplein Oost moest een fietsenstalling komen met 12.500 plaatsen. Ook de ontwikkeling van het Jaarbeurspleingebouw stond toen al op het programma.

De fietsenstalling is inmiddels al lang in gebruik genomen, maar de hoogbouwontwikkelingen in het stationsgebied zijn nog niet voorbij. Los van de nieuw te bouwen hoogbouwwijk Beurskwartier, is door de gemeente onlangs nog onderzoek gedaan naar mogelijkheden voor bouwen boven het spoor. Het bleek uitermate complex en kostbaar, maar de gemeente houdt de deur op een kier. De pijlen worden gericht op andere hoogbouwprojecten, zoals Beurskwartier en project Lombokplein, maar op lange termijn wordt gekeken of de ambitie voor bouwen boven het spoor weer kan worden opgepakt.
De bouw van hoge woontorens zou kunnen helpen bij het woningtekort, maar architect Daan Roggeveen vertelde dat het niet gezien moet worden als een soort heilige graal. Er komt zoveel meer bij kijken, onder meer op het gebied van kwaliteit van wonen en openbaar vervoer.

Dat de skyline van Utrecht verandert, staat gezien de hoogbouwplannen wel vast. Waarschijnlijk heeft Utrecht tegen de tijd dat DUIC de volgende jubileumkrant maakt de magische Domtorengrens van 112 meter wel overschreden.

2013 – Huizenprijzen

We kunnen het ons nu nauwelijks nog voorstellen, maar in 2013 daalden de huizenprijzen in Utrecht nog. Dat jaar was de daling in Utrecht het minst van de vier grote steden en het was ook gelijk het laatste jaar dat de prijzen daalden. Vanaf 2014 gingen ze de lucht in.
Een huis in Utrecht kostte acht jaar geleden 231.691 euro. Een stuk meer dan de 85.568 euro die Utrechtse huizenkopers in 1995 nog neerlegden natuurlijk, maar de prijzen gingen rap omhoog. In 2020 betaal je gemiddeld 405.791 euro voor een stekje in de stad.
Het gaat op dit moment misschien wel meer over de huizenmarkt dan ooit. Woningen worden ver boven de vraagprijs verkocht en huurders kunnen met moeite een betaalbare woning vinden. Voor starters is het op deze woningmarkt lastig om een eerste huis te kopen, maar ook de prijzen voor huurwoningen rijzen de pan uit. De gemeente Utrecht neemt maatregelen om de huizenmarkt voor iedereen toegankelijk te houden, maar ook om wijken gemengder te maken: sociale huurwoningen worden verkocht en in ruil daarvoor komen in andere wijken met veel koop- en huurwoningen terug.

Een andere grote factor in de stijgende huizenprijzen is het feit dat veel woningen worden opgekocht door beleggers en investeerders. In 2020 ging ruim een derde van de verkochte woningen in Utrecht naar mensen die er niet zelf gaan wonen. De gemeente maakt zich zorgen over dat fenomeen. Bij nieuwbouw zijn er manieren om dit tegen te gaan, zoals zelfbewoningsplicht en anti-speculatiebeding. Maar de gemeente zegt weinig middelen te hebben om het opkopen van bestaande bouw tegen te gaan.

2014 – Fietsfile Maliebaan

Het meest gelezen artikel op DUIC is geen publicatie met diepgravende journalistiek, maar een kort artikel met bovenal opvallende foto’s van een fietsfile. Het waren deze foto’s die de landelijke media oppikten en daarna de wereld overgingen. De foto’s laten een enorme fietsfile zien op de kruising bij de Maliebaan en de Nachtegaalstraat. De reden voor de fietsfile van enkele honderden meters lang was het besluit van de politie om te gaan controleren of niemand door rood licht reed op de kruising. Getuige de imposante rij van fietsers, die er zonder politiecontrole nooit had gestaan, bleek dat fietsers hier normaal veelvuldig door het rode licht fietsten. Het bericht, en voornamelijk de foto’s, werden internationaal veel bekeken omdat zoiets, een fietsfile, eigenlijk alleen in Nederland kan gebeuren.

Sowieso blijft de fiets, maar ook andere vormen van mobiliteit, de Utrechters veel bezighouden. De wens van de gemeente om de fiets en voetganger zo veel mogelijk voorrang te geven ten nadele van het autovervoer kan ook nog weleens op kritiek rekenen. Maar we kunnen gerust zeggen dat de fiets het meest succesvolle vervoersmiddel is in de stad. Utrecht staat jaarlijks dan ook bovenaan de ranglijsten van wereldfietssteden. Bijkomend gevolg is dat we steeds vaker fietsfiles zien ontstaan. De komende jaren moet Utrecht nog veel meer inwoners krijgen, de drukte op het fietspad gaat dus alleen nog maar toenemen.

Dan nog even terug naar de Maliebaan. In 2014 werd overigens duidelijk dat de verkeerslichten daar ook verkeerd afgesteld stonden, dat verklaarde enigszins waarom veel mensen het rode licht normaal negeerden. Die kruising staat ondertussen ook al jaren op de planning om heringericht te worden, net als de rest van de Maliebaan. Er is al heel lang gesteggel over. De middenbaan moet een wandel- en fietspromenade worden, de ventwegen blijven beschikbaar voor auto’s. Dit jaar moet het definitieve ontwerp klaar zijn.

2014 – TivoliVredenburg

Na vele jaren van praten, plannen en bouwen opende koning Willem-Alexander met een flinke gongslag op 3 juli 2014 TivoliVredenburg. De Grote Zaal van het oude Vredenburg is bewaard gebleven maar daaromheen is een hele nieuwe verticale stad ontstaan. Het muziekpaleis aan de Vredenburgkade heeft de afgelopen jaren een stevige plek ingenomen in de harten van Utrechters. Met in totaal vijf zalen trok het podium in 2015 ruim 760.000 bezoekers tot ruim 1,2 miljoen in 2019. In 2015 won het gebouw ook de Rietveldprijs vanwege de bijzondere architectuur.

Niet alles ging zo succesvol als de vele optredens, zo had het gebouw de nodige mankementen en moest daarvoor meerdere keren de portemonnee getrokken worden. Een van de meest opvallende proberen was een geluidslek tussen de zalen Ronda en Hertz waardoor de twee zalen niet tegelijktijdig maximaal benut konden worden. Er moesten veren in pilaren geplaatst worden om het op te lossen. Ook had TivoliVredenburg te kampen met geldtekort, het draaiende houden van het muziekpaleis bleek toch allemaal wat duurder te zijn dan eerder was ingeschat. Omdat het gebouw eigendom is van de gemeente, moest die dan ook de rekening betalen.

TivoliVredenburg heeft wel laten zien vindingrijk te kunnen zijn tijdens de coronapandemie. De instelling heeft sinds maart 2020 zoveel mogelijk geprobeerd om de deuren open te houden. De speciale Walk The Line-concerten, waarbij kleine bezoekersgroepen door het gebouw langs de verschillende zalen toeren voor verschillende optredens, waren een groot succes.

De Grote Zaal van het gebouw gaat de komende zomer wel wekenlang op slot. Het ventilatiesysteem voldoet namelijk niet aan de coronarichtlijnen. Om een langere sluiting te voorkomen heeft de gemeente geld beschikbaar gesteld voor nieuwe ventilatie. De werkzaamheden moeten voor het nieuwe seizoen, in september, klaar zijn.

2015 – Tour de France

Het was een beetje zeker, bijna zeker en uiteindelijk 100 procent zeker: de start van de Tour de France kwam in 2015 naar Utrecht. De Utrechtse Tourstart bestond uit twee etappes op 4 en 5 juli en trok op de zomerse dagen ruim 1 miljoen mensen naar de stad. Campings en hotels waren massaal volgeboekt. De nacht voor de eerste etappe werden langs het parcours 13.000 hekken geplaatst: Utrecht was klaar voor de komst van het Tourpeloton.

Niet iedereen was overigens blij met de komst van het wielerevenement. In de aanloop naar de Tourstart was er kritiek, onder meer op het Tourvignet dat door de gemeente kort voor het evenement werd ingevoerd. Mensen die in het weekend van de Tour de stad in wilden, moesten daarvoor een vergunning hebben. Er was kritiek op de grootte van het afgezette gebied en de communicatie daarover; het gebied waar het vignet voor nodig was, werd pas laat bekendgemaakt en werd volgens veel bewoners niet duidelijk gecommuniceerd.

Ook waren er twijfels over de kosten van het evenement. Het leverde uiteindelijk een economische impact van 25,3 miljoen euro, maar mensen waren van tevoren onzeker over of de stad er wel geld aan zou verdienen. Project Tour de France viel wel duurder uit dan de 15,4 miljoen die was begroot. Door hittemaatregelen, minder inkomsten uit parkeren en lagere inkomsten vanuit private partners was er een tekort van 386.200 euro.

De gemeente keek na de Tourstart in elk geval terug op ‘een groot feest zonder incidenten en met een buitengewone saamhorigheid’. Iets wat de stad volgend jaar graag wil herhalen. Dan start niet de Tour de France, maar La Vuelta in de Domstad. Omdat de Giro de stad in 2010 – voordat DUIC bestond – al eens aandeed, wordt Utrecht volgend jaar de eerste stad ter wereld die alle drie de grote wielerrondes heeft ontvangen.

2016 – V&D

Na ruim 118 jaar sloot de V&D in Utrecht in 2016 de deuren. Het bedrijf ging eind 2015 failliet en een reddingsplan is niet van de grond gekomen. Het winkelbedrijf werd in 1887 opgericht door Willem Vroom en Anton Dreesmann. Sinds 1898 zat er ook een filiaal in Utrecht, in het pand wat we tegenwoordig kennen als de voormalige plek van de centrale bibliotheek en boekwinkel Broese aan de Oudegracht. Eind jaren 30 van de vorige eeuw opende er een tweede vestiging, aan de Lange Viestraat. Rond 1975 verhuisde V&D naar het nieuwe winkelcentrum Hoog Catharijne. Zowel de locatie aan de Oudegracht als de Lange Viestraat sloten de deuren.

De V&D heeft jarenlang goede zaken gedaan in Hoog Catharijne, maar het concern kwam uiteindelijk in grote problemen. Winst sloeg om in verlies. Het bedrijf had te weinig op onlineverkoop ingezet, het assortiment was te weinig verrassend en investeringen bleven uit. Dit en meer leidde ertoe dat het bedrijf in december 2015 failliet ging. Een doorstart werd nog geprobeerd, maar kwam niet van de grond. Toen de winkel failliet ging, moesten de overgebleven producten nog verkocht worden. Zo ontstonden er rijen van honderden mensen die de hele zaak in Hoog Catharijne leeg wilden kopen. Het werd een chaotische gebeurtenis.

De afgelopen jaren is er een hoop gebeurd in het gebouw. Het pand is volledig gerenoveerd en huisvest tegenwoordig een Jumbo en de Primark. Ook heeft er tijdelijk een locatie van Hudson’s Bay gezeten, maar ook die winkelketen kwam in de financiële problemen en vertrok. Op dit moment ligt het plan klaar om de leegstaande verdiepingen om te bouwen tot kantoorruimte. Het gebouw moet daarvoor weer verbouwd worden. Het gebruik van dit gedeelte van Hoog Catharijne voor winkels komt dan te vervallen.

2017 – Hoog Catharijne

Het winkelcentrum Hoog Catharijne opende in 1973 de deuren maar heeft na een jarenlange transitie nieuwe allure gekregen. Nou valt de architectuur misschien niet bij iedereen in de smaak en lijkt de stad altijd een wat moeizame relatie te hebben met het winkelcentrum, het nieuwe winkelpaleis heeft wel een flinke facelift gehad. Het oude winkelcentrum kreeg in de loop van de jaren steeds meer kritiek te verduren vanwege de jaren 70 bouw, de gesloten plinten op straatniveau en de vele donkere gangen en nissen met als absolute dieptepunt de zogenoemde junkentunnel. Deze plek onder Hoog Catharijne was een verzamelplek van menselijk leed.

Het nieuwe Hoog Catharijne dat in 2017 de deuren opende is daarentegen ruim, open en licht. Het gloednieuwe en moderne Hoog Catharijne is voor de liefhebbers een prachtig winkelcentrum met grote flagshipstores en de nodige horecazaken. Veel lokale ondernemers zijn er niet te vinden. Een grote verandering is ook dat Hoog Catharijne losgeknipt is van station Utrecht Centraal. Beide complexen waren ooit aan elkaar verbonden via de bekende patatstraat. Nu ligt het eveneens nieuwe Stationsplein ertussen, met de grootste fietsenstalling ter wereld en het bekende bollendak.

De Stadskamer, geflankeerd door het kleurrijke Poortgebouw, is het grote middenschip van het Hoog Catharijne waar de singel onderdoor loopt. Over dat Poortgebouw is nog wel iets opmerkelijks te vertellen: in 2016 werd massaal alarm geslagen omdat men dacht dat het in aanbouw zijnde gebouw op instorten stond. Toen de hulpdiensten de omgeving hadden afgezet en de aannemer belden, bleek al gauw dat er niks aan de hand was. Het Poortgebouw werd bewust overhellend gebouwd.

Hoog Catharijne is overigens nog steeds niet af. Er is nog altijd werk aan de winkel. De gevels aan de buitenkant worden nog aangepakt en de laatste ‘arm’ – waar de Albert Heijn gevestigd is – moet nog getransformeerd worden. De komende jaren blijft het winkelcentrum vernieuwen.

2017 – Merwedekanaalzone

De Uithoflijn en het wervengebied zijn natuurlijk megaprojecten, maar ook op het gebied van woningen zijn er in Utrecht aardig wat uitdagingen. Een overbelaste huizenmarkt, bijvoorbeeld. De gemeente probeert onder meer met bouwen in de stad om de bevolkingsgroei van Utrecht in goede banen te leiden. Bijvoorbeeld in de Merwedekanaalzone.

De eerste plannen voor het gebied tussen Villa Jongerius en de A12 werden begin 2017 bekend: het moet een energiezuinige, duurzame en groene wijk worden. De Merwedekanaalzone is opgedeeld in drie deelgebieden waar ruimte is voor 10.000 woningen. Het grootste project is de stadswijk Merwede, waar 6.000 huizen komen.
Het bouwproject wordt niet door iedereen met open armen ontvangen. Zo is er vanuit omliggende wijken kritiek op de bruggen die vanwege de wijk gebouwd gaan worden. Inmiddels zijn de bouwwerkzaamheden begonnen en deden ook de eerste huizenprijzen nogal wat stof opwaaien. In 2020 werden de prijzen voor appartementen in de Wilhelminawerf bekend en daar schrokken veel Utrechters van. Ook de gemeente was ‘onaangenaam verrast’, want de ontwikkelaar zou zich niet aan de met de gemeente gemaakte prijsafspraken houden. De ontwikkelaar zelf vindt dat de prijzen die 2016 met de gemeente zijn gecommuniceerd niet bindend zijn. De gemeente neemt nu juridische stappen tegen de ontwikkelaar KondorWessels Projecten.

De eerste huizen zijn nog niet opgeleverd, maar de Merwedekanaalzone is in ieder geval al een veelbesproken onderwerp. De gemeente kreeg inmiddels ook 21 miljoen euro van het Rijk voor de realisatie van het project. “Een stevige steun in de rug”, noemde wethouder Kees Diepeveen de bijdrage.

2018 – Domtoren

Een hele generatie studenten gaat de Domtoren nooit zien zonder dat die is ingepakt in een imposant netwerk van steigerbuizen. Iedereen snapt dat het icoon van Utrecht behouden moet blijven, en daarvoor grondig gerestaureerd moet worden, maar daarvoor moeten we wel flink wat jaartjes de toren missen. Eind 2018 kwam de historische figuur Willem de Torenwachter abseilend vanaf het gebouw naar beneden om de sleutel over te dragen aan de directeur van bouwbedrijf Nico de Bont. Maar toen stond de lantaarn van de Domtoren, het achtkantige deel van de toren tussen 70 en 95 meter hoog, al ruim een jaar in de steigers. En toen de sleutel werd overhandigd duurde het ook nog meer dan een jaar totdat de restauratie echt van start ging. Al die tijd was nodig om de werkzaamheden voor te breiden en de toren volledig in te pakken met steigers.

Pas in februari 2020 werd de eerste steen van de Domtoren dan ook echt verwijderd voor een opknapbeurt. De toren, die alweer bijna 700 jaar oud is, werd in 1975 voor het laatst gerestaureerd en moet eens in de 50 jaar grondig worden aangepakt. In 1975 was er ook niet genoeg geld om alles weer in perfecte staat te krijgen, dus er is wel wat werk voor de boeg. Als de klus nu geklaard is, eind 2024, moet de toren weer voor 50 jaar er tegenaan kunnen. De Domtoren blijft overigens geopend voor bezoek. Door de restauratie is er zelfs de mogelijkheid ontstaan om met de lift naar boven te gaan en bezoekers kunnen door de aanwezigheid van de steiger hoger dan ooit tevoren.

De komende maanden gaan stukken van de Domtoren verloot en verkocht worden. Stenen die vrijkomen en niet meer gebruikt gaan worden, krijgen zo een tweede leven. Voor veel Utrechters is het de kans om een stuk toren in huis te krijgen. Ook start er een ideeënwedstrijd voor weer een ander deel aan materiaal. Iedereen kan een idee indienen om met het puin en blokken van de Domtoren producten te maken. Voor de beste ideeën is materiaal beschikbaar om zelf of samen met een Utrechtse maker aan de slag te gaan.

2018 – Leidsche Rijn Centrum

Vinex-wijk Leidsche Rijn was jarig in 2018. De nieuwbouwwijk bestond twintig jaar. In oktober 1997 ging de eerste paal de grond van Langerak in en een paar maanden later namen de eerste bewoners hun intrek in de gloednieuwe huizen. De verjaardag van de wijk werd gevierd met koningin Máxima. Honderden toeschouwers zagen hoe de koningin een rondleiding door Leidsche Rijn Centrum kreeg.

Dat nieuwe centrum was vijf maanden daarvoor geopend. Het kernwinkelgebied werd in mei in gebruik genomen. Er moest in de maanden die volgden nog wel verder gebouwd worden om alle 130 winkels, 750 woningen, 10.000 m2 kantoren en de nieuwe bibliotheek te openen. Eigenlijk had het centrum volgens de eerste plannen veel groter moeten worden, maar door de opkomst van internetwinkelen en de crisis werd het aantal winkels minder groot.
Het winkelgebied ligt in de gelijknamige wijk waar nog volop gebouwd wordt. Aan het Berlijnplein komt bijvoorbeeld nog een groot cultuurpaleis waar 45 miljoen euro voor is vrijgemaakt. Ook andere imposante bouwwerken moeten de komende jaren verrijzen in het gebied. Want hoewel veel Utrechters denken dat Leidsche Rijn na twintig jaar bijna af is, is niets minder waar. Rond het centrum komt verdere verdichting van de woongebieden en ook richting Papendorp en Leeuwensteyn worden meer woningen ontwikkeld. Er wordt daar nog massaal gebouwd en plannen gemaakt voor nieuwe woningen. Dan heb je nog Rijnvliet en aan de andere kant Haarzicht waar wordt gebouwd.

In Leidsche Rijn komt ook het hoogste gebouw van de stad te staan. In maart van dit jaar werd het stedenbouwkundige plan gepresenteerd voor MARK. Dit project bestaat uit drie hoge torens waarvan de hoogste maximaal 140 meter hoog wordt. Als dit gebouw in 2025 klaar is, is de Domtoren niet meer het hoogste gebouw van Utrecht.

2019 – Tramaanslag

18 maart 2019 was een dag waarop voor veel Utrechters de wereld even stilstond. Rond 10.45 uur stapte de 37-jarige Gökmen T. op het 24 Oktoberplein in het achterste deel van de tram richting Utrecht Centraal. Vrijwel meteen nadat de tram ging rijden, opende hij het vuur op passagiers. Bij de aanslag kwamen vier mensen om het leven.

Gökmen T. wist in eerste instantie te ontkomen in een gekaapte auto. Het terreurdreigingsniveau voor veiligheidsregio Utrecht werd opgeschaald naar 5, het hoogste niveau, en inwoners werden geadviseerd binnen te blijven. Toen duidelijk werd dat het om één dader ging, werd dat advies weer ingetrokken. Na de aanhouding van T. die avond werd het dreigingsniveau in Utrecht weer teruggebracht naar 4.

Nog in dezelfde week was er een indrukwekkende stille tocht voor de slachtoffers van de aanslag. Meer dan 16.000 mensen liepen mee met de tocht van Utrecht Centraal naar het 24 Oktoberplein. Een spandoek met ‘Utreg buigt nooit’ erop toonde de veerkracht van de stad.
De twee publieke herdenkingen van de tramaanslag gingen in 2020 en 2021 beide door corona niet door. In kleine kring legden onder meer de burgemeesters van Utrecht en minister Grapperhaus bloemen bij de herinneringsplek.

In 2021 werden verschillende onderzoeken naar de impact van de tramaanslag en het handelen van de instanties gepubliceerd. Uit een onderzoek van de GGD bleek dat de tramaanslag anderhalf jaar later nog steeds invloed heeft op de gezondheid van de betrokkenen. Zij kampen onder meer met PTSS-gerelateerde klachten.

Ook de Inspectie Justitie en Veiligheid deed onderzoek. Zij concludeerden dat de instanties onvoldoende aandacht hebben gehad voor de problemen van Gökmen T. Daardoor zijn volgens de inspectie de risico’s voor de samenleving niet zo klein mogelijk gemaakt.

2019 – Uithoflijn

Het heeft even geduurd, maar tram 22 oftewel de Uithoflijn ging in december 2019 eindelijk rijden. Er ging een heleboel mis bij de aanleg van de tram. De kostenoverschrijdingen waren flink en eigenlijk hadden reizigers al veel eerder met de tram moeten kunnen reizen. Het project zou 425 miljoen euro kosten en de tram moest in het eerste kwartaal van 2018 gaan rijden. Het bedrag kwam uiteindelijk uit op zo’n 498 miljoen euro en de tram reed dus pas zo’n anderhalf jaar later. In een latere evaluatie kreeg de projectorganisatie ook de nodige kritiek te verduren. Aankomende zomer rijdt er twee maanden lang overigens geen enkele tram op de Uithoflijn. De aanleg van de gecombineerde bus- en trambaan blijkt al vanaf het begin niet goed te zijn gegaan. Het asfalt brokkelt af. De hele boel moet nu gerepareerd gaan worden.

Trams en Utrecht lijken sowieso een wat ongelukkige combinatie. Zo is de Randstedelijke Rekenkamer in mei van dit jaar een onderzoek gestart naar die andere tramlijn in Utrecht, de lijn tussen Utrecht Centraal en Nieuwegein en IJsselstein. In 2016 besloten Provinciale Staten van Utrecht tot de vernieuwing van de SUNIJ-lijn. De vernieuwing bestond onder andere uit groot onderhoud aan de trambaan, het vervangen van de trams en het aanpassen van de haltes aan deze nieuwe trams. De bedoeling was om de werkzaamheden in twaalf weken in de zomer van 2020 uit te voeren. Dat liep anders. Om na afronding van de werkzaamheden te mogen starten met de exploitatie van de vernieuwde tramlijn, is een vergunning nodig. Door fouten bij de provincie bleek dat het maanden langer zou duren om deze vergunning te krijgen.

Als het aan de gemeente ligt krijgen we overigens nog meer tramrails in Utrecht. Omdat de stad nog veel meer inwoners gaat krijgen, is er ook een flinke investering in mobiliteit nodig. De gemeente ziet daarom het liefst twee nieuwe tramverbindingen, maar daar moet eerst nog geld voor vrijkomen. Een eerste aanvraag bij het Rijk werd dit jaar afgekeurd en leverde daarmee welgeteld nul euro op.

2020 – FC Utrecht

Honderden supporters van FC Utrecht trotseerden in de eerste minuten van 1 juli de regen om het 50-jarig bestaan van hun club te vieren. Op 1 juli 1970 werd FC Utrecht opgericht, op 1 juli 2020 dus precies 50 jaar geleden. Een grote groep supporters vierde dit heugelijke moment bij het stadion. Om middernacht kwamen zij samen op het parkeerterrein van de Galgenwaard en werden er, in de regen, massaal rode fakkels en vuurwerk afgestoken. Die nacht hing er over de hele parkeerplaats een rode gloed. Supporters van FC Utrecht hingen in de dagen rond de verjaardag van de club op verschillende plekken in de stad spandoeken op. Het eerste doek kwam aan de Catharijnekade te hangen. Het tweede spandoek hing al snel aan de gevel van de Winkel van Sinkel. Er kwam ook een jubileumshirt en een jubileumlogo.

2020 was overigens ook het jaar van de nooit gespeelde bekerfinale. In de uitverkochte Galgenwaard won FC Utrecht de halve finale tegen Ajax. De eindstand: 2-0. Daarmee was de ploeg door naar de KNVB-bekerfinale waar Feyenoord wachtte en de kans op een ticket voor Europees voetbal. Die wedstrijd kwam er nooit, corona gooide roet in het eten.

Dit jaar stond FC Utrecht overigens wel weer in de finale tegen Feyenoord. Niet in bekercompetitie maar in de play-offs voor Europees voetbal. De dagen voor de wedstrijd brak er nog een hoop onrust uit omdat de KNVB besloot om de finale een dag te verplaatsen. Reden was dat de gemeente Rotterdam het niet zag zitten om zowel de bekerfinale als de finale van Eurovisie Songfestival op hetzelfde moment te laten plaatsvinden. FC Utrecht was hier niet blij om en stapte naar de rechtbank, maar dat mocht niet baten. Utrecht verloor uiteindelijk ook de wedstrijd.

2021 – Wervengebied

Halverwege een jaar al gaan terugblikken is wat lastig, maar in 2021 kreeg Utrecht er in elk geval al een megaproject bij: het herstel van het wervengebied. Het is al jaren een hoofdpijndossier. De gemeente gaf tot nu toe 50 miljoen euro uit aan het erfgoed, maar dit jaar werd bekend dat dat nog veel meer wordt: het historische wervengebied moet de komende dertig jaar volledig worden aangepakt en daar is tussen de 450 en 550 miljoen euro voor nodig.

De gemeente begon al in 2013 met de grootschalige werkzaamheden, maar stuitte vaak op problemen. Zo bleek de staat van de werven en muren in slechtere staat dan gedacht en was het geld in 2018 bijna op, terwijl er nog een hoop moest gebeuren. Ook de eigendomsverhoudingen in het gebied zorgen voor vertraging. Begin 2021 werd door een Commissie van Wijzen geconcludeerd dat de gemeente zwaar verkeer moet weren en moet zorgen voor een goede afvoer van regenwater, maar ook haar eigendommen goed moet beheren en onderhouden. De gemeente heeft die plicht volgens de commissie tegenover de particuliere eigenaren van de kelders.

De gemeente kwam na het verschijnen van het rapport met een nieuw plan voor het project. De planning daarvan is opgedeeld in werkzaamheden die de komende drie jaar moeten plaatsvinden en werkzaamheden voor de komende dertig jaar.

De komende drie jaar ligt de focus op herstelwerkzaamheden op acht plekken langs de Oudegracht en twee plekken aan de Kromme Nieuwegracht. Het plan voor de komende dertig jaar is breder dan het eerdere project wal- en kluismuren. Er wordt meer naar de samenhang gekeken: niet alleen wal- en kluismuren, maar alles wat ‘van gevel tot gevel’ van belang is voor het behoud van erfgoed.