Op de Maliesingel, daar waar de huizen plaatsmaken voor de spoorovergang bij de Zonstraat, wordt de huizenrij afgetopt met een boom. De boom staat op een verhoging, die netjes is omkaderd met een betonnen rand. Rondom de boom staan vrolijke bloemrijke planten, zoals koninginnekruid en bosooievaarsbek. Niet alleen in de verhoogde bak, maar ook net daarbuiten. Het is duidelijk dat iemand zich bezighoudt met dit stukje groen. Iemand die hier niet woont, maar zich wel jarenlang heeft bekommerd om de boom, is Ruud Borst. Hij is nu met pensioen, maar was lange tijd groenopzichter Oost van de gemeente Utrecht. Hij noemt de boom ‘een leuk fenomeen’.
“Dit is een echte zaailing” legt hij uit, “want hij staat op een plek waar de gemeente nooit een boom zou planten.” Vervolgens wijst hij naar de overkant van de kruising met de Zonstraat. Daar kun je goed zien hoe de gemeente wel aanplant: de bomen staan netjes in een rij, met regelmatige afstand en een standaard boomspiegel. Daar staat ook een groot exemplaar van dezelfde soort boom, een gewone es. Misschien is dat wel de moederboom, die het gevleugelde zaadje gemaakt heeft waaruit deze zaailing is ontsproten.
Borst kent deze zaailing es al jaren. “Ik denk vanaf ’98. Hij stond altijd al op een klein terpje. Officieel had ik hem moeten weghalen, maar hij stond niet in de weg en vormde geen gevaar. Dat laatste was altijd mijn belangrijkste uitgangspunt bij het wel of niet weghalen van een boom. Eerst proberen een boom veilig te maken en pas als dat niet lukte, haalde ik hem weg. Daarom heb ik deze zaailing ook altijd gedoogd.”
Erfgrens
De gewone es (Fraxinus exelsior)
De gewone es is een echte inheemse boom. Ze groeien graag op een vochtige voedselrijke bodem. Het is een snelgroeiende boom, die wel 40 m hoog kan worden en 250-300 jaar oud. Essenhout is taai en sterk met een mooie vlamtekening en wordt voor vele producten gebruikt: vloeren, meubelen, trappen, gereedschapsstelen en, omdat het buigzaam is, springplanken.
De gemeente Utrecht heeft in het bomenbestand 24.500 essen staan. Helaas woekert er sinds 2017 een besmettelijke en ongeneeslijke schimmelziekte binnen de populatie. Deze ziekte, vals essenvlieskelkje genaamd, komt oorspronkelijk uit Oost-Azië. Van de Utrechtse essen is 82% aangetast. Dode en zwaar aangetaste essen worden uit veiligheid geveld, lichte aangetaste essen worden gesnoeid.
Dan meldt zich een tweede betrokkene bij de es. Paul de Roy is verbonden aan de Nikola Kommuniteit, die tot voor kort was gehuisvest in het hoekpand naast de zaailing. De Roy heeft een verrassing. “Iedereen denkt dat de boom van de gemeente is, maar dat is niet zo.” Hij legt uit dat de erfgrens van het pand net voor de boom langs loopt en daarmee dus op hun grond staat. De gemeente heeft en had dus helemaal niks over deze boom te zeggen. “Het is dus maar goed dat ik hem niet weggehaald heb”, zegt Borst, “anders had ik ruzie met u gekregen.” “Nou niet direct ruzie”, antwoordt De Roy, “maar ik had wel gevraagd: wat komt u hier eigenlijk doen?”
In één klap is de gemeentelijke gedoogstatus van deze spontaan opgekomen boom veranderd in een private boom. De boom zelf zal het niet zo deren. Maar dat deze boom er nog steeds staat, is naar plezier en tevredenheid van beide heren.
Serie
Stedelijk groen bestaat vooral uit aangelegde tuinen, parken, bomen en plantsoenen. Maar de natuur kiest zelf ook plekken uit in de stad waar ze haar eigen oerkracht laat zien. Op de meest onverwachte plekken duiken struiken of bomen op die spontaan zijn ontkiemd.
In een 12-delige serie artikelen in DUIC en een tv-serie bij RTV Utrecht wordt een aantal van de markantste bomen geportretteerd. In het Centraal Museum opent op 11 september de tentoonstelling De Botanische Revolutie, die ook deel uitmaakt van het project.
Ken jij ook een mooie zaailing van een boom? Meld deze dan op www.toevalliggroen.nl.
5 Reacties
ReagerenAll’s well that ends well. En de boom leefde nog lang en gelukkig.
bomen ❤️
Dus een ambtenaar zegt dat hij de boom eigenlijk had moeten weghalen, terwijl hij er uiteindelijk helemaal niet over ging en deze boom dus overduidelijk op private grond staat?
Ik vind dat schokkend om te lezen, dat dus ambtenaren geen kennis hebben over erfgrenzen, het ook niet uitzoeken en dus maar wat aan het doen zijn
Toen ik Privaat en Boom las, dacht ik, dat deze boom als openbaar toilet werd gebruikt. Gelukkig is dat niet het geval. Al lezende ontdekte ik in dit vrolijke en interessante verhaal de biografie van deze Es. Ik hoop, dat de sporen van het Vals Essenvlieskelkje, ofwel Hymenoscyphus fraxineus deze mooie boom nooit zullen vinden.
Schuin tegenover deze boom staat een sfeervol huisje, dat Toevallig Grijs is. Dat kon de gemeente Utrecht, in tegenstelling tot heel veel inwoners, niet bekoren. Gelukkig mag het huisje zijn mooie kleur behouden, want de gemeente heeft zijn hand over zijn stenen hart gestreken. Nu zijn en blijven Toevallig Groen en Toevallig Grijs twee gelukkige buren. Gelukkig !
Grappig verhaal en leuk om foto’s van binnenin de kapel te zien.