Stedelijk groen bestaat vooral uit aangelegde tuinen, parken, bomen en plantsoenen. Maar de natuur kiest zelf ook plekken uit. Op verschillende plekken duiken struiken of bomen op die spontaan zijn ontkiemd. In een 12-delige serie artikelen in DUIC en een tv-serie bij RTV Utrecht wordt een aantal van de markantste bomen geportretteerd.

Aan de Vechtoever, daar waar aan de overkant de huizen plaatsmaken voor weiland, staat een imposante gewone esdoorn. Deze boom heeft alle ruimte gekregen om te groeien, zowel in de hoogte als in de breedte. Hij heeft zes dikke stammen, waaruit de takken al laag bij de grond beginnen. De takken hangen meters breed uit en deinen op de wind. Aan het uiteinde van de takken hangen de trossen met gevleugelde zaden.

“Ze hebben bijna de goede kleur,” zegt Jacolien de Jong, buurvrouw van de boom. “Ik wacht tot ze goudkleurig zijn.” De Jong is beeldend kunstenaar en verzamelt de zaden voor haar kunstwerken. De natuur is haar grote inspiratiebron en deze zaailing in het bijzonder.

De Jong: “Als ik hier onder de boom sta en ik kijk omhoog dan zie ik al die armen die zo reiken. Het is voor mij echt een levend wezen. En dan bedenk ik dat er onder de grond nog een deel van de boom is. Een wortelstelsel zo groot als de kroon. Dat is toch magnifiek.” Ze let op de details van de natuur en geniet elke dag van de boom. “Iedere dag is de boom anders, door het weer en door de seizoenen. Het is fascinerend om de metamorfose te volgen.”

“Het allerleukste dat de boom brengt dat zijn de zaadjes, de helikoptertjes. Die kunnen helemaal transparant worden en dan werpen ze de zaadjes rond. Deze boom kan gewoon een heel bos werpen.” De Jong verwerkt de zaden in haar kunstwerken, ze maakt er portretten van. “Ik vind de zaden een hele mooie metafoor voor wat zich in je hoofd afspeelt. Daar groeien gedachten, daar groeien ideeën.”

Klein boompje
De Jong weet niet hoe oud de boom precies is, maar meer dan 23 jaar. Toen kwam ze hier wonen. Een klein boompje stond toen al aan de waterkant op een stuk braakliggende grond. “Dit boompje was niet aangeplant. Je kunt namelijk goed het verschil zien tussen deze boom en de aangeplante bomen in de wijk, die zijn allemaal recht en netjes onderhouden. Deze zaailing heeft zo kunnen uitgroeien omdat hij juist niet onderhouden werd.”

De Jong ontfermt zich nu over de boom. “Dit is openbare ruimte, de gemeente maait hier het gras. Als een tak zo laag komt dat de maaimachine er niet meer onder door kan, dan snoei ik deze.” Over een tak die laag over het water van de Vecht hangt voegt ze toe: “De bootjes hebben er misschien wel last van, maar die tak mag echt niet weg, daar zit vaak een ijsvogel op.”

Ken jij ook een mooie zaailing van een boom? Meld deze dan op www.toevalliggroen.nl. Alle meldingen komen terecht op de kaart ‘Zaailingen van de stad’. Een selectie van deze bomen zal gedurende de looptijd worden toegevoegd aan de tentoonstelling ‘De botanische revolutie’ die van 11 september 2021 tot 9 januari 2022 in het Centraal Museum is te zien.

Over de gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus)
De gewone esdoorn is een echte pionier. Hij groeit snel en verschijnt vaak spontaan op opengevallen lichte plekken. Jonge esdoorns verdragen schaduw goed, oudere esdoorns houden van een lichte zonnige standplaats. De bomen kunnen tussen de 25 en 40 meter hoog worden, groeien breed en ovaal. De bloemen verschijnen in trossen. Bloeiende esdoorns trekken vooral veel zweefvliegen en bijen aan. De vruchten zijn gevleugelde nootvruchten wanneer deze naar beneden vallen lijken ze op’ helikoptertjes’. De bladeren van een esdoorn zijn vaak handvormig gelobd met een gezaagde tot getande rand. Veel soort specifieke galmijten, galmuggen en galwespen vinden de bladeren aantrekkelijk. Esdoornhout is licht en fijn van structuur. Het hout wordt gebruikt voor meubels, binnenbetimmeringen, parket, fineer en voor vioolbouw.