In de serie ‘Utrecht gelooft’ gaat DUIC in gesprek met de geestelijk leiders van de stad. Wie zijn zij, wat doen ze en welke plaats heeft hun religie in Utrecht? In het vierde deel van de serie spreken we met Berry Dwarswaard (45) en Ingeborg van Leusden (43), voorgangers van het Apostolisch Genootschap in Utrecht.

Het gebouw van het Apostolisch Genootschap (AG) in Kanaleneiland doet een beetje denken aan een kerk, maar dan zonder de religieuze symbolen die we van protestantse en katholieke kerken kennen. In de zaal waar op zondag de eredienst wordt gehouden, zie je wel het symbool van het AG afgebeeld: een hand die een fakkel doorgeeft aan een andere hand met op de achtergrond een wereldbol. In de stad Utrecht is dit het enige AG. Berry Dwarswaard en Ingeborg van Leusden zijn de twee voorgangers van deze gemeenschap.

Waarom hebben jullie besloten om voorganger te worden?
Berry: “Dat is geen besluit, maar een vraag die je gesteld wordt door het centraal middelpunt (het bestuur, red.) van het Apostolisch Genootschap. Er wordt gekeken of iemand geschikt is op basis van capaciteiten en levensinstelling. Die traditie is een poos geleden ontstaan. Toen het Apostolisch Genootschap in Nederland nog opgebouwd moest worden, waren er niet veel priesters die voor konden gaan. De apostel in Nederland (voorzitter van het nationaal bestuur van het AG, red.) heeft toen mensen ‘uit de bank’ aangewezen en dat bleek later een unieke factor voor het gemeenschapsleven. Iemand wordt namelijk erkend met de vraag: ‘Wil jij de gemeenschap voor een bepaalde periode voorgaan?’. Dat is nooit meer gestopt.”

Dus er is geen bepaalde opleiding voor nodig om voorganger te worden?
Berry: “Nee. Je kunt na je aanwijzing wel een ontwikkeltraject ingaan. Zo krijg je bijvoorbeeld diverse trainingen aangeboden.”

Uiteindelijk hebben jullie ermee ingestemd.
Berry: “Ja, je stemt het wel af met thuis. Ik ben geboren apostolisch, maar mijn man niet. Hij is wel sympathiserend en komt wel eens mee. Het ‘voorganger zijn’ heeft wel impact op je leven. Je staat gemeenteleden bij op kruispunten van het leven, maar je bent ook bij dopen en huwelijken.”
Ingeborg: “Je weet van tevoren ook niet of je er geschikt voor bent, maar het feit dat iemand je vraagt of je dat voor een bepaalde periode wil doen, geeft wel erkenning en vertrouwen waardoor je kunt zeggen: ‘Ik ga ervoor’. Iedereen kan ook zijn eigen invulling eraan geven – binnen een bepaald takenpakket.”

Apostolischen willen leven in het moment dat ze gegeven is

Wat betekent het Apostolisch Genootschap voor jullie?
Berry: “Iedereen heeft er een heel sterk persoonlijk beeld van. Voor mij is apostolisch leven geïnspireerd worden voor het ontwikkelen van je eigen morele kompas. Het is geënt op christelijke uitgangspunten. De bijbel is niet leidend maar er staan heel veel levensvoorbeelden in, waarvan ook het leven van Jezus een goed voorbeeld is. Apostolisch leven is een leven met waarden als duurzaamheid, compassie, barmhartigheid en vertrouwen.”
Ingeborg: “Wij noemen onszelf religieus-humanistisch. ‘Religieus’ omdat we een verbondenheid voelen met alles en iedereen om ons heen en met dat waar we uit voortgekomen zijn. Humanistisch omdat we die verbondenheid tussen mensen waar moeten maken. Waar jij woont, werkt en leeft is waar het uiteindelijk moet ontstaan.”

(Tekst gaat verder onder foto)

Zouden jullie jezelf dan eerder scharen onder een religie of meer een levensbeschouwing?
Ingeborg en Berry tegelijk: “Een levensbeschouwing.”
Berry: “Dat is ook wel heel helder als je in gesprek bent met ofwel humanisten of christenen. Bij christelijke stromingen is er ook een godsbeeld, dat ik niet herken. Ons godsbeeld is geen verpersoonlijking, maar meer een natuurkrachtgevoel.”

Ingeborg pakt haar voorbereiding erbij. “Dit staat hier heel mooi: ‘Wij geloven dat alles en iedereen dezelfde oorsprong heeft. Dat leidt tot eerbied en verwondering. Je zou het een bron van leven of een bron van zijn kunnen noemen.’ Of dat dan god is, laten we in het midden. We zien iedereen ook als gelijke.”
Berry: “Ik prijs mezelf ook heel gelukkig dat ik apostolisch ben opgevoed. Ik heb mezelf nog nooit minderwaardig gevoeld in de 45 jaar dat ik hier rondloop. Dat is ongelooflijk uniek en schaars in de wereld. We willen met ieder medemens omgaan vanuit gelijkwaardigheid. De grootste zwakte is dat het niet altijd lukt.”
Ingeborg: “In ons geloofsverhaal staat dat je jezelf in alle levensomstandigheden voorneemt een liefdevol mens te zijn, maar omdat je weet dat dat niet altijd lukt staat daarachter: ‘of weer opnieuw te worden’. Het gaat erom dat je jezelf dus ook kan oprichten en niet denkt: ‘Als ik apostolisch ben, moet ik altijd aan dat perfecte plaatje voldoen’. Dat kan niet, want je bent een mens.”
Berry: “Bij ons godsbeeld past dan ook geen straffend iets omdat je een bepaalde route loopt. Nee, dit is jouw levenspad en je maakt er het mooist mogelijk van.”

Ingeborg van Leusden is getrouwd, moeder van drie kinderen en in het dagelijks leven actief als advocaat in het bouwrecht. Berry Dwarswaard is in het dagelijks leven manager in de medische sector. Hij is getrouwd en vanaf zijn geboorte apostolisch. Sinds 2013 is Berry voorganger in Utrecht en vanaf 2016 doet hij dat samen met Ingeborg.

Is er bij het Apostolisch Genootschap iets na de dood?
Berry: “Over het algemeen zullen veel apostolischen zeggen van niet, maar er bestaat een spectrum van religieus tot heel humanistisch. Ikzelf sluit het niet uit, omdat het geen vraag is voor mij. Ik leef er niet naar. Apostolischen willen leven in het moment dat ze gegeven is.”
Ingeborg: “Ik denk niet dat er iets is na de dood, maar iedereen mag erover denken en het invullen zoals ze zelf willen.”

Wie zijn de leden van jullie gemeenschap?
Ingeborg: “Dat is heel verschillend eigenlijk. Alle generaties zijn aanwezig: van net geboren tot aan in de negentig.”
Berry: “Het zijn nu denk ik wel voor 95 procent mensen die apostolisch opgevoed zijn of in de afgelopen tien tot vijftien jaar partner zijn geworden van iemand uit de apostolische gemeenschap. Het zijn mensen uit de regio, maar niet zozeer uit de stad. De mensen komen uit Maarssen, Houten, IJsselstein, Bilthoven en sommige uit Nieuwegein en Zeist, maar die hebben ook een eigen Apostolisch Genootschap.”

Zijn het veel mensen met een christelijke achtergrond?
Berry: “Ja, die zijn er wel. Dat zijn voornamelijk de mensen die de afgelopen tien jaar zijn ingestroomd.”

‘Van een kind van zes kan je soms meer leren dan van iemand van 45’

Merken jullie ook belangstelling voor het Apostolisch Genootschap van mensen die erbuiten zijn opgegroeid?
Ingeborg: “We zijn heel lang op onszelf geweest met de deuren dicht. Sinds een aantal jaar organiseren we modules praktische levenswijsheid en hebben we bijvoorbeeld spotjes op de radio. Daardoor genereer je wel wat meer naamsbekendheid, waardoor mensen ook makkelijker naar binnen stappen. Al onze bijeenkomsten zijn bovendien vrij toegankelijk.”

(Tekst gaat verder onder foto)

Rabbijn Navah-Tehila, die in het vorige artikel in deze serie geïnterviewd is, vroeg zich af hoe jullie omgaan met vrouwen in deze gemeenschap en in het bijzonder: hoe jullie omgaan met oudere en wijzere vrouwen.
Berry: “Dat vond ik een hele mooie vraag. Het maakt niet uit of je zestien of 84 bent. Er zit veel meer levenservaring bij de 84-jarige, maar het gesprek tussen beide kan heel spannend en bijzonder zijn.”
Ingeborg: “Van een kind van zes kan je soms meer leren dan van iemand van 45. Wij zien iedereen echt als gelijkwaardig. Natuurlijk moet je kinderen niet belasten met moeilijke levensvragen, maar wij zien iedereen als gelijk. Er is geen onderscheid in man, vrouw of geaardheid.”

Eerder zeiden jullie al dat het niet altijd lukt om die gelijkwaardigheid in de praktijk te brengen. Wanneer lukt dat niet?
Ingeborg: “Ik ben nog wel eens snel geïrriteerd. Als ik dan niet goed in mijn vel zit en ik reageer op een bepaalde manier, dan weet ik: ‘Dit wil ik toch zo niet. Dit heb ik toch niet afgesproken.’ Ik wil juist naar de ander kijken en luisteren naar wat die te zeggen heeft. Dat vind ik ook het mooie: dat mijn geloof mij hierin stimuleert. Het zit niet in grote dingen. Durf die eerste hand uit te steken, doe even dat belletje of geef iemand een klopje op de schouder. Het zit ‘m juist daarin waarbij je voor jezelf geluk vindt en een ander gelukkiger maakt. Het is een levensbeschouwing, een way of life.”
Berry: “Als je dit je stijl maakt, dan voel je je snel dankbaar met wat je gegeven is en heb je een veel gelukkiger leven.”

Wat is de grootste uitdaging voor jullie als voorgangers?
Berry: “In deze tijd vind ik het de grootste uitdaging om mensen te verbinden. Op iedereen ligt de druk van tijd. Wanneer maak je nou ruimte om je ziel of jezelf te prikkelen en te stimuleren? Het zit ‘m in die ontmoeting met anderen. Dat kan in het klein of in het groot. Heb je oog voor de ander en wat heb je over voor de ander? We zijn als maatschappij heel erg naar binnen gericht in de afgelopen tien à twintig jaar.”

Wat doen jullie om de mensen te verbinden?
Berry: “We brengen de onderwerpen van deze tijd naar buiten, bijvoorbeeld tijdens de maandelijkse zingesprekken in café Averechts. We willen apostolisch onderschreven thema’s de maatschappij in brengen om van elkaar te kunnen leren. Niet op een manier van: ‘Zo moet het’, maar: ‘Zo leef je samen’. Daar zijn we hard voor aan het werk om die stijl zichtbaar te maken.”
Ingeborg: “Daarnaast moeten we het ook waarmaken. Als je zegt dat je er voor een ander wilt zijn, dat je er dan ook bent. Practice what you preach.”

Welke vraag zouden jullie de volgende geïnterviewde willen stellen?
Berry: “Hoe helpt uw geloof bij het verbinden van mensen met ieder medemens?”