Utrecht heeft al de hoogste kerktoren, het drukste station en straks ook de grootste warmtepomp van Nederland. Bij de rioolwaterzuiveringsinstallatie in Overvecht staan momenteel al twee enorme pompen en daar komen er voor het eind van de maand nog twee bij. De installatie kan straks ongeveer twintigduizend huishoudens verwarmen.

Eerlijkheidshalve moet gezegd worden dat Utrecht pas de grootste warmtepomp heeft wanneer de vier installaties worden gecombineerd. Het gaat om pompen die per stuk 4 meter breed, 4 meter hoog en 16 meter lang zijn en die ieder 60 ton wegen. “Samen vormen zij de grootste warmtepomp van Nederland”, aldus Rianne de Voogt, woordvoerder van Eneco, het bedrijf dat verantwoordelijk is voor de bouw. De warmtepompen zijn speciaal voor Utrecht ontworpen en worden in het Deense Aarhus gebouwd. De installaties worden vervolgens in twee delen over de weg naar Utrecht vervoerd. Dit ‘exceptioneel transport’ moet een route van bijna 800 kilometer afleggen die drie landen doorkruist.

Twee warmtepompen staan al in een speciaal daarvoor gebouwde loods op het terrein van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden in Overvecht. De overige twee moeten deze maand arriveren, maar de precieze data veranderen nog weleens. “Je kunt je voorstellen dat er voor zo’n rit allerlei vergunningen nodig zijn”, vertelt De Voogt. “Een keer eerder hadden we al het papierwerk op orde en toen raakte de vrachtwagen, die een deel van een van de warmtepompen zou vervoeren, vooraf betrokken bij een ongeval. Daardoor kon dat transport niet doorgaan en moesten we alles opnieuw regelen.”

65 miljoen liter water

De rioolwaterzuiveringsinstallatie in Overvecht is volgens Eneco de op een na grootste van het land en zuivert per dag zo’n 65 miljoen liter water. Het warme water dat uit deze installatie komt, dat bijvoorbeeld even daarvoor door inwoners is gebruikt om te douchen of om de vaat schoon te maken, wordt eruit gevist. De temperatuur is dan nog te laag om bijvoorbeeld een huis te verwarmen of om ervoor te zorgen dat er warm water uit de kraan komt en daar komt de warmtepomp om de hoek kijken. Deze installaties verhogen de temperatuur naar zo’n 85 graden Celsius en vervolgens wordt het water het warmtenet ingepompt. De energie die de pompen gebruiken, wordt opgewekt door windmolens op zee.

Tekst loopt door onder afbeelding

De locatie waar de waterpomp komt, heeft volgens Eneco een aantal grote voordelen. Het eerste pluspunt is dat er genoeg ruimte is op deze plek. “Er is een flinke ‘gymzaal’ nodig voor de vier waterpompen en die kunnen we hier makkelijk kwijt. Daarnaast zitten we midden in de stad, vlakbij de centrale aan de Esmoreitdreef waar we kunnen intakken op het waternet. Omdat we het water van de rioolwaterzuiveringsinstallatie gebruiken, dat een hogere temperatuur heeft dan bijvoorbeeld oppervlaktewater, hebben we minder energie nodig om het verwarmen.” Tot slot noemt De Voogt de samenwerking met Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden als een pluspunt van de plek in Overvecht.

Ziekenhuis

Het warmtenet in Nederland bestaat honderd jaar. In 1923 werd het voormalige ziekenhuis aan de Catharijnesingel in Utrecht aangesloten op het net. Het Algemeen Ziekenhuis was daarmee het eerste gebouw in het land dat op het netwerk werd aangesloten. De kolenkachels die in iedere kamer stonden, maakten plaats voor radiatoren en het water dat daar doorheen stroomde werd verwarmd in de kolencentrale die destijds aan de Nicolaas Beetsstraat stond. Inmiddels wordt het water nog grotendeels verwarmd met gas, maar ook dat verandert binnenkort. Zo is de nieuwe warmtepomp in Utrecht, waarvan de verwachting is dat die eind van dit jaar in gebruik wordt genomen, voor Eneco weer een stap in de ambitie om in 2035 zonder aardgas, en dus klimaatneutraal, energie te leveren.