Henke Lever is de oprichter van het Utrechtse theatergezelschap Stadsavonturen. Daarmee organiseert hij onder meer al ruim 25 jaar theaterproducties op basis van het culturele erfgoed van Utrecht, zoals de zogenoemde StoryTrail-stadswandelingen. Dat zijn wandelingen waar de vertellers er iedere keer een theaterstuk van maken. Een historische rondleiding en verteltheatervoorstelling ineen dus. Henke begon daarmee in Utrecht, maar inmiddels staan er allerlei steden op het lijstje. Vanaf 26 februari kunnen mensen elke zondagmiddag op stap met een van de vertellers in Utrecht. We vroegen Henke hoe hij precies te werk gaat en wat zijn lievelingsplek is in Utrecht.

Waarom geven jullie op deze manier stadswandelingen?

“Je houdt erfgoed relevant door het levend te houden. Dat kun je onder meer doen door er aan zoveel mogelijk mensen verhalen over te vertellen. We willen bereiken wat je met je favoriete Netflix-serie hebt. De eerste vijf minuten denk je misschien nog ‘ik geloof er niks van’, maar even later zit je er helemaal in en wil je er meer van zien. In de tussentijd is je bewustzijn uitgeschakeld en vraag je je niet meer af ‘is dat wel zo?’ Als je het op zo’n manier vertelt, alsof je in de schoenen van de hoofdpersoon staat, sta je voor diezelfde dilemma’s en drempels. Je zit helemaal in het verhaal en beleeft het zelf.”

Hoe gaan jullie precies te werk?

“In Utrecht hebben we zes vertellers. Ik ben de oprichter en regisseur, maar samen met een hele ploeg onderzoeken we de historie en creëren we een rode draad. Daarvoor kijken we wie de interessante personen uit de geschiedenis zijn. De Domtoren heeft zichzelf bijvoorbeeld niet gebouwd. Dat deden mensen zoals jij en ik. Zij stonden voor dilemma’s en uitdagingen en verzonnen een zijweg. Ze stonden voor verleiding en verzonnen daar een list op. Dat heeft onze stad gemaakt zoals die is. Dat is waar we het publiek in meenemen. Je hoort sagen en legenden en gaat anders tegen de stad aankijken.”

Wat is er belangrijk voor een goede verteller? 

“Door de jaren heen hebben we in Utrecht tien verschillende scripts gemaakt, maar iedere verteller zet een script ook naar zijn eigen hand. Dat moet ook. Vertellers moeten iets met het verhaal en het onderwerp hebben. Het publiek is niet alleen op zoek naar hoe iets zit, maar is ook benieuwd naar het gevoel van de verteller daarbij. Dat maakt of iemand geloofwaardig is. Een StoryTrail-wandeling is ook interactief. Als je een script beheerst, kan je als verteller als het ware om het verhaal heen lopen en een ander perspectief aannemen. Als iemand uit het publiek dan iets zegt of vraagt, kan je dat integreren in je verhaal. Dat is het heerlijke aan verhalen vertellen. En zeker als er geen vierde wand is: als die theaterzaal er niet is. Je staat samen met die mensen op straat, zoekt uit wat je met elkaar ziet en hoe dat komt. Je zit in die beleving en loopt als het ware tussen de monniken.”

Wat is je lievelingsplek in Utrecht?

“De oude binnenstad. Het is een heerlijke verstilde plek, als je net achter de coulissen van de drukte bent. Het is laag op laag aan mensen die ons hier voor zijn gegaan. Van DOMunder tot boven op de Dom. De binnenstad zit zo vol met menselijkheid, die is hier nog steeds heel erg aanwezig. Hier kun je iedereen aanspreken en niemand reageert daar bot op.”

Wat mist Utrecht?

“Utrecht heeft alles dat je zou willen. Maar de stad moet niet te groot worden, want dan wordt het onleefbaar. In vergelijking met 25 jaar geleden is er nu overal in de stad van alles te doen en heb je overal groeiplekken. Dat maakt de stad bruisend. Iedere stad moet wel altijd die ontwikkelingszone houden: niet alles hoeft aangeharkt te zijn. Zo’n rauw randje mag niet verdwijnen.”

Waar haal je je inspiratie vandaan in Utrecht?

“Uit de oude verhalen uit de stad. Daarvoor duiken we bijvoorbeeld de geschiedenis in. In Het Utrechts Archief, het Volksbuurtmuseum of oude Utrechtse kranten en ook online is natuurlijk van alles te vinden. Maar ook uit de verhalen die je van mensen hoort, zo stuurde iemand laatst een mailtje over haar Utrechtse overgrootmoeder. We recyclen verhalen van honderden en duizenden jaren oud. We gaan op zoek naar de menselijke verhalen uit de stadsgeschiedenis. Zo hangt er bijvoorbeeld een plaquette van waar meneer Röntgen heeft gewoond, maar hoe was die man? Wat bewoog hem, waarom is hij daar gekomen, wat was zijn passie? Dat is wat je van de mensen om je heen wil weten.”

Utrecht is…

“…betoverend.”