Straatnieuws Utrecht heeft half oktober de pitchnight van Awesome Utrecht gewonnen. De avond stond dit keer in het teken van dakloosheid en woningtekort. Het idee van Straatnieuws: maak fietsenhokken toegankelijker voor daklozen zodat ze niet in de bosjes hoeven te slapen. Een ‘schurende oplossing’ om aandacht te vragen voor de vele dak- en thuislozen in Utrecht. Sander van der Meijs is nu twee jaar hoofdredacteur van de daklozenkrant. We vroegen hem waarom Straatnieuws zo belangrijk is en wat zijn lievelingsplek is in Utrecht.

Hoe zijn jullie op het idee gekomen voor deze pitch?

“In de coronatijd was er guerrilla-actie van een locatiemanager van een dagopvang voor niet-rechthebbenden. Die opvang was van 10.00 uur tot 17.00 uur open en daarna moesten de mensen weer weg. Maar ze gingen natuurlijk niet ver weg en bleven in de buurt hangen en sliepen bijvoorbeeld in de bosjes. Dat gaf overlast, los van dat het geen prettig idee is dat mensen in de struiken moeten liggen. Die locatiemanager liet toen een keer expres de poort open. Zo konden de mensen hun intrek nemen in het fietsenhok. Ik ging kijken en koffie uitdelen. Eén van hen zei toen over het fietsenhok: ’It’s wonderful here’. Ja, het fietsenhok was beter dan de bosjes. Droog, beter beschut en de politie kan je niet wegsturen. Maar in Nederland wil je niet oproepen om mensen in een fietsenhok te laten slapen. En daarom doen we het natuurlijk wel: het schuurt. Het is een ‘pijnlijk goed idee’. Eigenlijk kan het niet, maar het is een beter plan dan de bosjes in.”

En wat gaan jullie nu doen?

“We gaan bedrijven en particulieren oproepen om hun fietsenhokken open te stellen. Appartementencomplexen en scholen hebben bijvoorbeeld fietsenhokken. Zo komen mensen in contact met daklozen en kunnen ze van elkaar leren.”

Om welke groep mensen gaat het?

“Er zijn een heleboel mensen die ergens een stuk karton hebben liggen waar ze op slapen. Dat zijn niet-rechthebbenden. Dat wil zeggen: mensen uit Europese landen of zonder verblijfsvergunning. Zij hebben officieel geen recht op opvang en zorg. Het beleid is er alleen op gericht om ze terug te sturen of ze moeten aan het werk. De meeste doen een van de twee, maar er is een kleine kwetsbare groep die ertussen valt en toch hier blijft. Voor gen gebeurt er niks, maar ondertussen zijn ze hier wel. Volgens het Leger des Heils gaat het in Utrecht eerder om honderden dan om tientallen.”

Waarom is Straatnieuws zo belangrijk?

“Je gaat pas Straatnieuws verkopen als je helemaal niks anders meer kunt. Je moet echt een drempel over om bij een supermarkt te gaan staan. Het is geen bedelen: het is werk. Zo zien mensen het ook. Sommige verkopers zijn helemaal geïntegreerd bij een supermarkt en verwerven met een wijk. Dat is fantastisch om te zien. Het is meer dan alleen een krant: de verkopers krijgen bijvoorbeeld ook eten, drinken en geld van voorbijgangers. Ze kunnen ergens blijven staan en maken deel uit van de samenleving, doen nieuwe contacten op en praten met mensen. De krant is een manier om erbij te horen. Het is onderdeel van iemands dag. Anders hebben ze helemaal niks.”

De Utrechtse wethouder Rachel Streefland schreef een brief aan de Tweede Kamer waarin stond dat alle seinen op rood staan en dat het aantal daklozen de laatste tien jaar sterk gestegen zou zijn. Merken jullie dat bij Straatnieuws ook?

“Er komen inderdaad steeds meer mensen in Nederland in de problemen. De doorstroming is heel erg slecht door de huizenmarktcrisis. En dan is er ook nog de inflatie.”          

Hoe ben jij betrokken geraakt bij Straatnieuws?

“Inmiddels ben ik zo’n zeventien jaar betrokken. Ik begon hier ooit als vrijwilliger, omdat ik wat voor mijn stad en de mensen wilde doen. Frank Dries was toen hoofdredacteur, ik checkte de teksten. In corona werd ik werkeloos en kon ik hier in dienst. Het bevalt me heel goed.”

Wat vind je er zo leuk aan?

“Ik kom een heleboel mensen tegen die ik anders niet zou spreken. Iedereen heeft zijn eigen verhaal, issues en problemen, maar het zijn gewoon hele leuke en aardige mensen. In het begin was het even wennen, want tot twee jaar geleden deed ik veel meer op de achtergrond voor het Straatnieuws.”

Welke verhalen zijn je bijgebleven de afgelopen jaren?

“Het verhaal van een oma met MS die twee jaar lang in haar Fiat Panda heeft gewoond. Inmiddels heeft ze een huis. Zij vertelde bijvoorbeeld dat je het beste bij de McDonalds kon parkeren, want daar had je tenminste wifi. Of het verhaal van André en zijn vriendin Joanna en hun verborgen tentenkamp. Het doet pijn als het niet goed met hen gaat. Dat is met alle verkopers zo: je gaat om ze geven.”

Wat is je lievelingsplek in Utrecht?

“Dat is voor mij de sluis bij Oog in Al. Nu staan er hekken die ’s avonds dichtgaan, maar vroeger was dat nog niet zo. Toen wandelde ik daar regelmatig langs en rookte er vooral ’s nachts een sigaretje. Je staat daar midden in de stad, maar toch overal buiten. De sojafabriek werkte toen nog. Dat was een stomend gevaarte en er waren een heleboel duiven. Die sfeer vond ik prachtig. Ik fiets en loop er nog steeds heel graag langs. Ik woon er nu ook in de buurt.”

Wat is jouw mooiste herinnering aan Utrecht?

“Vlak bij de sluis, op de Keulsekade, zit ook de NoiZ (Nachtopvang in Zelfbeheer) van De Tussenvoorziening. Daardoor kwam ik daar regelmatig daklozen tegen die aan wachten waren tot de opvang openging. Onder meer op die plek is mijn Straatnieuws-verhaal begonnen. Daar kwam ik die mensen tegen en raakte met hen in gesprek. Van de daklozen die ik daar ontmoette leerde ik onder andere dat je altijd je paspoort in je onderbroek moet doen in de opvang, omdat die anders werd gejat.”

En waar drink je het lekkerste biertje in Utrecht?

“Bij Kafé België, maar vroeger ging ik ook vaak een Duveltje drinken bij ’t Dorstig Hart. Het was een leuke eigenaar. Nu is het een andere kroeg geworden.”

Utrecht is…

“…voor mij de plek waar ik woon, werk en hardloop. Het is mijn leven van alledag, ik ben ermee vergroeid.”

Ken jij de verhalen achter de Utrechtse horeca uit de 20e eeuw? Arjan den Boer en Ton van den Berg maken samen een boek over de verdwenen horeca uit deze periode en hebben daarbij jouw hulp nodig! Lees hier meer en bestel alvast een boek.