In Overvecht worden sinds februari vorig jaar vluchtelingen opgevangen aan de Pahud de Mortangesdreef. Op deze tijdelijke opvanglocatie wonen driehonderd vluchtelingen en dertig Nederlandse jongeren. De jongeren huren niet alleen een kamer, er wordt ook van ze verwacht dat ze bezig zijn met het ontmoeten en helpen van asielzoekers. Ook buurtbewoners zijn er welkom, bijvoorbeeld in de gezamenlijke huiskamer. Radiomaker Misha Koole vroeg zich af hoe dat precies werkt. Hij liep ruim een half jaar rond bij het azc en maakte er een documentaire over voor DOCS, een podcast van NPO Radio 1: Hun opvang, mijn huis.

Waarom wilde je een verhaal maken over dit project?

“Ik maak al langer verhalen over asielzoekers, maar toen ik van dit project hoorde, dacht ik: wat een buitenkans om te onderzoeken hoe het is om als niet-asielzoeker op een azc te wonen. Aanvankelijk vond ik het een raar project, want ik vroeg me af: wat is de noodzaak hiervan terwijl we kampen met een gigantisch tekort aan opvangplekken? Er was ook een moment waarop ik dacht: dit project werkt niet. Dat idee begon na verloop van tijd te kantelen. Dat vind ik interessant: lang genoeg ergens rondlopen om een compleet beeld te krijgen. Daardoor krijg je veel meer context. Het is onze taak als media om te proberen zo genuanceerd mogelijk te zijn. Ik wilde laten merken hoe zoiets nou in de praktijk gaat.”

Ben je tevreden over het eindresultaat?

“In mijn ogen is het gelukt om een verhaal te maken over dit complexe, gepolariseerde onderwerp. Het is een ander geluid, te midden van veel andere verhalen over asielzoekers. Migratie is iets waar we niet omheen kunnen. Door de nieuwe politieke wind die in ons land waait, maar ook uit noodzaak. Een project als Plan Einstein probeert niet alleen de asielopvangcrisis aan te pakken, maar lost in theorie meerdere maatschappelijke problemen op, zoals de wooncrisis. Natuurlijk werkt het in de praktijk heel anders dan het oorspronkelijk bedacht is. Volgens mij heb ik dat goed kunnen laten zien. Als je zo’n project met jongeren verzint, zijn er jongeren die misschien méér geïnteresseerd zijn in het feit dat ze eindelijk een kamer hebben gevonden dan in contact maken met asielzoekers. Aan de andere kant zijn er wel asielzoekers die zeggen: doordat deze jongeren hier zijn en tijd voor ons maken, voelen we ons meer mens.”

Ben jij in die maanden nog verrast?

“Ik was na een paar maanden sceptisch over het project. Dat was zeker nadat ik een paar vergaderingen had bijgewoond. Daarin lag de focus op dat er te veel jongeren waren die niet zichtbaar waren. Ik liet mezelf verleiden om mee te gaan in dat negatieve. Tegelijkertijd was er een kleine club van heel enthousiaste mensen die voor dit project bleven strijden. Ik heb gedacht dat dit project misschien niet werkte, maar dat veranderde toen ik een aantal keer in de gezamenlijke huiskamer kwam. Daar maakte ik van dichtbij mee dat er wezenlijk contact was. Zo was er een kookavond waar een aantal Nederlandse jongeren en een groep asielzoekers van ongeveer dezelfde leeftijd de hele avond grappen aan het maken waren met elkaar.”

Waarom deed dat je van mening veranderen?

“Dat contact was zo luchtig en normaal. Het gaat niet per se om diepgaande ontmoetingen, maar gewoon om natuurlijk contact met elkaar waaruit blijkt dat je elkaar als mensen ziet. En wat doe je als je elkaar als mens ziet? Dan ga je bijvoorbeeld lompe grappen maken met elkaar. Ik realiseerde me dat de waarde van een project als dit niet zozeer zit in diepgaand contact en intense vriendschappen, maar juist in gewoon even met elkaar op een gelijkwaardig niveau zijn.”

Hoe en wanneer was je voor de eerste keer in Utrecht?

“Een van de eerste keren was toen ik op bezoek ging bij mijn zus. Zij woonde in de Poortstraat. Samen met haar toenmalige vriend ging ik dan naar de videotheek. Dan huurden we Men in Black en haalden we raspatat bij de snackbar op de hoek.”

Waar kom je tot rust in Utrecht?

“Ik woon sinds een aantal jaar in de Dichterswijk en ik vind het heel fijn om langs de Kanaalweg te wandelen of hardlopen. Onderweg kan je dan lekker kijken naar de woonboten. Het is ook leuk om het pontje hier in de wijk te nemen, alleen is dat vaak dicht, helaas.”

Waar beleef je de leukste avond in Utrecht?

“Ik heb de laatste tijd dB’s weer opnieuw ontdekt, wat een beetje tragisch is gezien de aanstaande verhuizing. Het zal ongetwijfeld een heel andere soort plek worden. De huidige locatie is voor mij het soort plek dat een stad nodig heeft: een plek met een oude ziel. Verder word ik van een avond in de Galgenwaard met mijn vader erg blij. Samen zitten we een paar keer per jaar op de tribune.”

Wat is je lievelingswinkel in Utrecht?

“Een van die winkels is kringloop De Waarde op de Veilingstraat. Ik ben laatst ook bij Cafca geweest. Dat is ook een fijne plek. Naast koffie en kleding, zijn er soms bijvoorbeeld ook filmvoorstellingen. Zo’n plek herinnert mij eraan dat ik meer op onderzoek uit moet: er zijn genoeg juweeltjes te ontdekken in de stad.”

Utrecht is…

“…een stad die soms wat groter mag dromen. Het vindt zichzelf een klein stadje, maar dat valt heel erg mee.”

Hun opvang, mijn huis is te beluisteren via de site van NPO Radio 1 en via alle podcastplatforms.

Voor de asielopvang is er in Utrecht zo’n tien jaar geleden het project ‘Plan Einstein’ begonnen. Dit plan is ontwikkeld in het voormalige asielzoekerscentrum aan de Einsteindreef. “Dit is een succesvol project dat vluchtelingen, studenten en buurtbewoners dichter bij elkaar brengt”, schreef het college er eerder over.

Zo worden er taallessen gegeven, kunnen mensen hun werkvaardigheden verder ontwikkelen en zijn er workshops in ondernemerschap. Het idee is dat buurtbewoners op een laagdrempelige manier in contact komen met hun nieuwe buren onder het motto ‘samen wonen, samen leren, samen werken’.