Hoog- en laagopgeleid; op- en afstromen. Als het aan de Utrechtse wethouder Dennis de Vries (mbo) ligt zijn die termen, samen met een aantal andere, binnenkort verleden tijd. Met een nieuw ‘mbo-manifest’ willen verschillende partijen inclusiever taalgebruik in het onderwijs stimuleren. Het mbo-manifest is ook aangeboden aan minister Robbert Dijkgraaf (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap).
Er zou op dit moment namelijk een te negatief beeld heersen over het mbo en mbo-studenten. Om dat tegen te gaan, is er een zogenoemd mbo-manifest opgesteld, om termen die bijdragen aan dat stereotype tegen te gaan. De opgestelde richtlijnen zijn een samenwerking van onder andere Utrechtse mbo-scholen, gemeente Utrecht, de landelijke mbo-raad en JOBmbo.
Bewustzijn
De richtlijnen zijn opgesteld om bewustzijn te creëren over het taalgebruik rondom het onderwijs in Nederland. “Als we over ‘lager’ en ‘hoger’ onderwijs hebben, wekt dat het beeld van een soort hiërarchie. Maar het één is helemaal niet beter dan het ander”, aldus wethouder De Vries.
Het Utrechtse manifest is daarbij niet per wet opgenomen. Dat moet gebeuren via het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Op dit moment wordt er nog gewerkt aan andere officiële benamingen van het mbo, hbo en wo. Hoe dan ook worden Utrechtse en landelijke partijen nu al in het manifest opgeroepen om kritisch naar hun taalgebruik te kijken.
Tekst loopt door onder het bericht
Wat ben ik blij met dit mooie en belangrijke mbo-manifest. Het is hoog tijd dat het mbo de erkenning krijgt die het verdient. Daar hoort het afschaffen van termen als hoger en lager onderwijs bij. Ik wil iedereen bedanken die heeft meegewerkt hieraan. #minocw pic.twitter.com/mBuJneXAR0
— Robbert Dijkgraaf (@RHDijkgraaf) November 15, 2023
Impact
Het taalgebruik dat op dit moment wordt gehanteerd zou niet alleen negatief zijn, maar ook impact hebben op mbo-studenten zelf. Dat zegt Johan Spronk, voorzitter van het college van bestuur ROC Midden-Nederland: “Negatief taalgebruik doet echt iets met mbo’ers. Ze ervaren uitsluiting en prestatiedruk, en hebben vaak een negatiever zelfbeeld. Bewustzijn van het effect van je woordkeuze is echt een belangrijke stap op weg naar meer gelijkwaardigheid.”
Los van hoog- en laagopgeleid worden ook de termen ‘mbo en hoger onderwijs’, ‘af- en opstromen’ en ‘opleidingsniveau’ aangepakt in het manifest. Er zou beter gesproken kunnen worden over ‘vervolgonderwijs’, ‘doorstromen’, en ‘onderwijsrichting’.
31 Reacties
ReagerenDus we gaan alle kinderen vanaf de kleuterschool voortaan studenten noemen, en iedereen die in het ziekenhuis werkt heet vanaf nu dokter. Wat een trieste vertoning is deze holle windowdressing. Maak je druk over de kwaliteit van het beroepsonderwijs i.p.v. die leerlingen voor de gek te houden, want die weten echt wel hoe de verhoudingen in de echte wereld liggen!
Semantiek verandert niets aan het feit dat vuilnismannen / vrouwen, buschauffeurs, schoonmakers, winkelpersoneel, bevoorraders, bagagesjouwers, stratenmakers, bouwvakkers, verpleegkundigen op de werkvloer enz. enz. kortom de talloze beroepsgroepen die de maatschappij draaiende houden onderbetaald blijven in verhouding tot hoger opgeleiden.
Daar is de minister al lang mee bezig!!!
Tja, ik geef onmiddellijk toe dat woorden er toe doen. Dus het is goed dat er naar het taalgebruik gekeken wordt, want misschien kan dat beter. Zeker aangezien er momenteel een groot tekort is aan vakmensen.
Van de andere kant wat @baliekluiver zegt, we moeten niet doorslaan met opgeblazen verhullende terminologie omdat de tere ouder- en kinderzieltjes niet meer met verschillen kunnen omgaan.
Symboolnivellatie, daar hebben we behoefte aan inderdaad. Nee, je kunt nog steeds geen woning vinden en de eindjes aan elkaar knopen met een MBO opleiding maar het heet voortaan geen middelbaar onderwijs meer…
Heb al tijden een bloedhekel aan laag- of hoogopgeleid-terminologie . Alsof dat iets zegt over hoe een persoon is, of mate van intelligentie.
Leuk voor studenten, maar in de praktijk gaat het uiteindelijk om je inkomsten.
Mbo technici hebben een hoger startsalaris dan een HBO-er in het sociaal domein.
Een loodgieter zijn inkomen is het viervoudige van een ambulante hulpverlener.
Hoger of lager onderwijs, het zegt niets over levensgeluk.
Als je denkt dat een naamsverandering allerlei problemen als sneeuw voor de zon zal laten verdwijnen, dan ben je duidelijk (te) theoretisch opgeleid.
Salaris gelijktrekken. Dat zou een effectieve maatregel zijn. Praatjes vullen geen gaatjes.
Klinkt een beetje betuttelend, maar opzich prima om het mbo niet “laag” te noemen.
Er staat verder dat de suggestie wordt gewekt dat er een hiërarchie zou zijn, maar dat is natuurlijk ook gewoon zo. Om te beginnen is er een significant verschil in salaris over het algemeen. Daarnaast worden het land, de instituties, de top van machtige bedrijven allemaal bestuurd door hoger opgeleiden. Die realiteit verander je hiermee niet denk ik.
Verder ben ik er een voorstander van om het hbo sowieso niet langer als “hoog” te bestempelen, aangezien dat tegenwoordig in veel opzichten gewoon de middenmoot is. Misschien iets van praktisch, vaktechnisch en theoretisch opgeleiden.
Bestuur van Utrecht geloogd in een maakbare samenleving.
Verbod op kampvu, reclame voor alcohol, zelf.een boom of struik planten.en nu dus taalgebruik sturen.
Voorbode van nieuwe totalitaire samenleving waarin de hoogopgeleide culturele elite bepaald.
Gelukkig is dit vooralsnog allemaal luchtfietserij, maar toch de toon wordt gezet. Dit allen om ons te laten wennen aan de toekomstige realiteit.
Wat een verkwanseling van tijd/geld. Ga je alsjeblieft druk maken over zaken die er toe doen.
@Yoshua: levensgeluk is gelukkig niet alleen afhankelijk van je inkomen. Integendeel, wanneer een inkomen voldoende is om prettig van te leven, zijn tal van factoren veel belangrijker, in je werk maar ook daarbuiten. Helaas leven we inmiddels ook in Nederland in een situatie dat veel mensen te weinig inkomsten hebben om van te leven, laat staan prettig te leven. Ik vind de uitdrukkingen praktisch of theoretisch opgeleid zo gek nog niet, al zijn er veel theoretisch opgeleiden die ook praktisch werk doen. Daarom hou ik me aanbevolen voor betere termen.
Leren is een talent. Met je handen iets kunnen maken is ook een talent.
We hebben iedereen nodig. Denkers èn doeners.
Jammer genoeg start iedereen op school verkeerd, omdat alleen het leertalent als belangrijkste wordt gezien.
Presteer je onder qua leertalent krijg je een minderwaardigheidscomplex en presteer je boven qua leertalent, ga je denken dat je beter bent dan anderen.
Dit moet echt anders.
En de watjes cultuur gaat door bij Links. Maak de nieuwe generaties niet zo soft, tegenslagen horen bij het leven. Maak er mannen en vrouwen van….erger me rot aan de nieuwe generaties, kunnen nergens meer tegen,trekken de racisme kaart, overal commentaar op….man,man….pffff
Ik snap het praktische probleem niet.
Ik (hoger opgeleid), kan, binnen mijn vakgebied, talloze rollen vervullen, en heb al deze rollen ook daadwerkelijk vervuld, voor langere periodes. Management, hands-ons, alles.
Ik (hoger opgeleid), kan werkelijk waar niks met zo ongeveer alles wat een bouwmarkt te bieden heeft. Hele grote vlakken in dezelfde kleur texen, daar ligt de grens ongeveer. Zelfs sloopwerk kun je (uit ervaring) goed of slecht doen.
Dus voor dat soort dingen bel ik mensen.
Die iets kunnen wat ik niet kan.
Ik gebruik dan geen zoektermen of criteria als “hoger opgeleid”. Ik heb een loodgieter nodig, geen “hoog opgeleide loodgieter”. Of stucadoor, of schilder.
Die mensen kunnen iets wat ik niet kan.
En dan huur je iemand in die het wel kan.
Misschien is het een vaardigheid die iedereen kan leren, maar je *moet het wel leren*. En ik heb het nooit gedaan, noch heb ik er enige interesse in.
Dus dan betaal je daar voor.
Mijn bijdrage is zorgen dat koffie / water /thee is, en, als wij dan toch kroketjes voor lunch frituren, dat er genoeg voor hun zijn.
Hoog / laagopgeleid is nog nooit bij opgekomen als een interessant iets.
En gezien de prijzen die loodgieters rekenen interesseert het hun ook niet zo gek veel 😉
De PvdA heeft die sociale ongelijkheid met hun zwakzinnige onderwijsvernieuwingen jaren negentig vorige eeuw, helemaal zelf geschapen.
Ook met de EU waar de sociaal democraten van oudsher de grootste fractie zijn.
Simpel voorbeeld, een HBO/WO diploma is overal geldig, een MBO diploma alleen in Nederland. Hoezo gelijke kansen voor iedereen? Die sociaal democraten laten het MBO al twintig jaar in de kou staan.
Plofkip Frenske kraaide laatst zelfs vol overtuiging dat de arbeider van vroeger niet meer bestaat…
Op dat punt scoort deze wethouder beter, maar niet met zijn probleemoplossend vermogen want diens woorden zijn slechts letters op papier, en papier is heel geduldig…
Het probleem is dat het woord “hoger” mensen het gevoel geeft dat iets beter of goed is en bij “lager” denken mensen aan minder.
Dat is gewoon taal.
Uiteraard dienen sommige praktische en noodzakelijke beroepen beter beloond te worden en ook beter te beloond te worden dan sommige management beroepen (gebakken lucht functies), maar dan nog is er een taalprobleem dat hem zit in de benamingen.
De woorden ambachtsonderwijs, technisch onderwijs, zorgonderwijs, gezondheidszorgonderwijs, managementonderwijs, lerarenonderwijs en wetenschappelijk onderwijs (etc.) zouden zo slecht nog niet zijn bijvoorbeeld.
Alle opleidingen die op MBO of HBO niveau worden aangeboden zouden onderverdeeld kunnen worden in wat meer praktijkopleidingen en meer theorieopleidingen.
En dan ben je er nog niet.
Nu kiezen veel leerlingen bijvoorbeeld voor het VWO en een universitaire opleiding, omdat het status en toch wel vaak goed betaalde beroepen met zich mee brengt, terwijl die leerlingen helemaal niet geïnteresseerd zijn in, of geschikt zijn voor wetenschappelijke opleidingen en beroepen.
Universiteiten zijn tegenwoordig ook gewoon beroepsonderwijs gaan aanbieden. Hierdoor is het niveau van HBO opleidingen gedaald en dat komt door de studentenpopulatie die zich daar aandient. Veel WO studenten hadden eigenlijk gewoon een HBO opleiding moeten doen, omdat ze ook beroepen zoeken en vinden die daar op aansluiten, zij concurreren echter weer studenten op de arbeidsmarkt weg die juist doelbewust voor een HBO opleiding hebben gekozen, omdat ook werkgevers denken dat je meer hebt aan een WO-opgeleid iemand. In de praktijk valt dat vaak te betwijfelen overigens. Zo zijn 2e graads leraren over het algemeen pedagogisch en didactisch veel beter geschoold en zijn ze gewoonweg vaak veel beter in het ambachtswerk dat lesgeven is.
Eigenlijk zouden HAVO en VWO dezelfde duur moeten hebben. Sterker nog, misschien zouden beiden EN een 5-jarige EN een 6-jarige stroom moeten aanbieden, zowel voor snelle leerlingen als voor leerlingen die misschien nog een jaartje extra nodig hebben om te groeien. Beiden leiden immers op voor hoger onderwijs. De één voor HBO en de ander voor WO. De één zou niet per sé beter moeten zijn dan de ander. In de meeste beroepen is ook niet alleen het IQ leidend, maar spelen andere factoren waar mensen goed in zijn of zich in kunnen ontwikkelen een vele grotere rol. Met alleen theoretische intelligentie kom je er helemaal niet in het leven. Voor ingenieurs-achtige-beroepen is theoretische intelligentie dan weer wel belangrijker.
De MAVO (sowieso het woord weer overal terug invoeren) leidt dan weer gewoon op voor theoretische MBO-opleidingen niveau 3 en 4 of als opstapje naar de HAVO of het VWO. Ook hier zou je zowel een 4- en 5-jarige stroom kunnen aanbieden (voor mensen die simpelweg wat meer tijd nodig hebben, dat kan de basisschool al adviseren bij de stap naar het VO).
Daarnaast zou je ook weer het ambachtsonderwijs, ook als benaming kunnen invoeren. Hier zou je juist naast een 4-jarige stroom juist ook een 3-jarige stroom kunnen aanbieden, voor leerlingen die gewoon niet zo geschikt zijn voor schools leren. Zij zouden misschien sneller naar het MBO of naar een tussenjaar-MBO kunnen waar ze zich echt verder kunnen bekwamen in het leren van een vak, zoals elektrotechnicus, automonteur, bakker, banketbakker, etc..
In het ambachtsonderwijs zou je zelfs ook al scholen kunnen vormen, die naast de reguliere opleidingen op VMBO niveau ook opleidingen aanbieden op MAVO en HAVO/VWO niveau, zodat ook de theoretisch opgeleide leerlingen die in een specifiek vakgebied terecht gaan komen (door hun latere vervolgopleiding) en dat al in een vroeg stadium weten, al in een vroeg stadium samen zitten met leeftijdsgenoten die ook die kant op gaan. Deze leerlingen, ongeacht niveau, zouden in bepaalde projecten al in een vroeg stadium met elkaar kunnen leren samenwerken> denk aan bouw/ architecten, denk aan leerlingen in de horeca> hotelwezen, de zorg, etc., etc.
Leerlingen met grote leer- en gedragsproblemen (en criminaliteitsproblemen) moeten niet, zoals nu al vele jaren/ decennia gebeurd, in het reguliere onderwijs terecht komen. Zij veroorzaken veelvuldige ordeproblematiek (en erger) die vroeger minder bestond. Met name op de huidige VMBO scholen. je kan niet van een leraar/ docent verwachten dat deze naast alle specialismen waar deze nu al over moet beschikken, ook nog zeer moeilijke probleemgevallen kan begeleiden in een klassensetting. Met name deze leerlingen maken dat ouders niet meer willen dat hun kind op een school terecht komt waar dit type leerling veelvuldig te vinden is. Hier moet toch echt een andere oplossing voor komen. Voor de leerling in de problematische situatie zelf ook beter trouwens. Nu vergiftigen we de komende generaties op deze manier.
@WvR
Wat niet klopt is dat iemand die “hoger opgeleid” is een loodgieter kan inhuren (en dus betalen), maar dat een loodgieter het niet kan betalen om bijv. economisch advies in te huren.
Het ingewikkelde is dat “hoger opgeleid” het beleid bepaald en zij het probleem niet zien. Dus of dit ooit veranderd….
De ongemakkelijke waarheid is dat hoger opgeleiden veel te makkelijk en veel te veel geld kunnen verdienen. Goed kunnen leren is hoofdzakelijk genetisch bepaald. Plus opgroeien in stimulerende omgeving.. Wie dan de schoolcarrière basisschool – VWO – universiteit naar overheidsbaan doorloopt zoals zovelen, wordt beloond met een vorstelijk salaris, lage werkdruk, te riante arbeidsvoorwaarden en als je met pensioen gaat heb je geen versleten lijf althans niet door je werk.
Een loodgieter kan ook heel goed verdienen maar zolang als het lijf meewerkt plus groter risico op bedrijfsongeval.
@Nina:
“Het ingewikkelde is dat “hoger opgeleid” het beleid bepaald en zij het probleem niet zien. Dus of dit ooit veranderd….”
We maken het zelf ook moeilijk. Om te beginnen moeten we de spellingsrgels vereenvoudigen: waar je een t hoord, schrijf je ook een t. Dus “hoger opgeleid” wordt “hoger opgeleit”.
@Nina:
Ah.
En het idee is dan dat, wanneer je de benamingen aanpast, de loodgieter op magische wijze in eens wel economisch advies kan inhuren?
@Kloek,
Van harte mee eens. Uiteindelijk zullen de nieuw termen praktisch en theoretisch opgeleid dezelfde uitwerking hebben.
De theoretisch opgeleiden blijven de praktisch opgeleiden namelijk de wet voorschrijven. U zult geen hout in de vuurkorf stoppen, u zult niet brommen, u zult niet roken, u zult niet dik zijn, u zult niet ongezond leven, u moet het OV gebruiken om bij uw werk te komen, ook al rijdt dat niet op het moment dat u reist.
Taal is neutraal. Anderen de wet voorschrijven is dat bepaald niet. Dat gebeurt namelijk vanuit een volstrekt gebrek aan inlevingsvermogen. Exclusief Denken heet dat.
@WvR
Werken met je handen levert minder salaris op. Dat is het punt dat ik wilde maken.
Het is vreemd dat denken met je hoofd meer inkomen oplevert, dan werken met je handen.
Leren is een talent en dat talent wordt hoger beloond, dan het talent werken-met-je-handen.
Feitelijk weet je dat wanneer je liever met je handen werkt, je minder geldelijke verdiensten zult krijgen. En dan vraagt hoogopgeleid politiek Den Haag zich af hoe het kan dat er een tekort is aan MBO personeel 🤨.
@Nina:
Allemaal waar, en niks nieuws onder de zon.
Maar wat heeft dat met de discussie over het afschaffen van de termen hoog- en laagopgeleid te maken?
Prima, het gros van de ‘hoger’opgeleiden doen in de praktijk compleet irrelevant werk, ofwel bullshit jobs. Als bijvoorbeeld alle HR functionarissen wegvallen, zouden er nul problemen ontstaan. Als de verplegers wegvallen, is er een nationale crisis.
@ M
Zo heerlijk off-topic. Zucht…
Waarom de spellingsregels aanpassen? Ik maak slechts een spellingsfout of typfout. Dat doet niets af aan mijn boodschap.
Denk je ook nog even aan het jongetje in de klas dat geen leertalent had en steeds een slecht cijfer haalde voor Nederlands? Hoe zou hij zich jarenlang gevoeld hebben, denk je?
@Nina: of topic? Mijn bedoeling is juist om door vereenvoudiging van de spellingregels het verschil tussen theoretisch en praktisch opgeleiden niet meer te laten opvallen. Verder ging het niet om één maar om twee spellingsfouten in één enkele zin.
Overigens heb ik ervaren dat praktisch opgeleiden nogal eens meer belangstelling voor theorie kregen, omdat ze die theoretische vakken in de praktijk heel goed konden gebruiken. En op de manier, met name ook via vervolgonderwijs, zijn jongens — helaas toen geen meisjes — ook nog eens via de ambachtsschool ingenieur geworden. Deze mogelijkheden moeten vooral blijven bestaan en zo nodig uitgebreid. Maar laten andersom theoretisch geschoolden vooral praktisch werk gaan doen wanneer zij daar meer plezier aan beleven.
@WvR
Hoger suggereert dat het beter is.
De gehele schoolcarrière staat in het teken van beloning van het leertalent.
Het afschaffen van de termen “lager” en “hoger” is de eerste stap om het werken-met-je-handen beter op de kaart te zetten.
Volgende, grote stap moet zijn dat de beloning van uitsluitend het leertalent wordt uitgefaseerd in het onderwijs.
Mensen zijn meer dan een leertalent.
@Cico maakt een valide punt.
@ M.
“Verder ging het niet om één maar om twee spellingsfouten in één enkele zin.”
Als je het niet begrijpt…. Zucht.
Ach, je kan het niet niet helpen, omdat je bent opgegroeid op school met het idee dat leertalent heel erg belangrijk is en je de betere bent, omdat jij wel precies begrijpt hoe de Nederlands taal werkt. Ik snap dat het heel lastig moet zijn om dit idee los te laten, omdat dit systeem mensen met een leertalent goed gezind is.
“Maar laten andersom theoretisch geschoolden vooral praktisch werk gaan doen wanneer zij daar meer plezier aan beleven.”
Die moeten dan eerst nog wel accepteren dat ze aanzienlijk minder inkomen krijgen? Of zullen we beiden anders eens gelijk gaan belonen?
@Nina: zo moeilijk is het niet om foutloos eenvoudig Nederlands te schrijven. Dankzij het goede onderwijs maakte ik d-, t- en dt-fouten al niet meer toen ik van de lagere school afkwam. Op de middelbare school en ook al op de mulo konden de leerlingen zich toen zonder problemen met de finesses van de grammatica en de syntaxis van de verschillende talen bezighouden. Maar helaas is ook het taalonderwijs de laatste decennia in een vrije val terechtgekomen.
Met het laatste door u genoemde punt ben ik het eens. Het zou heel veel mensen een stuk gelukkiger maken. Maar dan hebben we een ander economisch en sociaal systeem nodig en gezien de verkiezingsstandpunten zullen we daar nog lang op moeten wachten. We zullen dus moeten blijven aanmodderen.