Vandaag worden de fiets P-routes uitgebreid met zeven verwijsborden en vernieuwd. De gemeente Utrecht wil een zo optimaal mogelijk fietsklimaat verwezenlijken en hiermee de wereldfietsstad worden. 

“Waarom hangen die camera’s er allemaal? Het zijn er wel erg veel”, een reactie van een voorbijganger op de ‘optische sensoren’ in de fietsenstalling van de Universiteitsbibliotheek. Het plafond van de fietsenkelder hangt vol met camera look a likes. Het zijn sensoren die meten hoeveel plekken er vrij zijn in de stalling. Deze informatie wordt vervolgens getoond op borden die langs fietsroutes staan. Op deze manier weten fietsers waar er plek is om hun fiets te stallen. Klinkt allemaal misschien logisch, toch is Utrecht de eerste stad in de wereld die dit moderne systeem gebruikt.

Totstandkoming
De gemeente Utrecht is jaren geleden begonnen met het verbeteren van de fiets infrastructuur. Om erachter te komen waar de behoefte ligt van de fietsende Utrechter werden interviews en praatsessies gehouden. Op basis van die input is Actieplan Utrecht Fietst! ontstaan. Met dat actieplan gaat Utrecht de uitdaging aan een wereldfietsstad te worden. Maar waarom wil Utrecht dat graag?

Er razen 125.000 fietsers dagelijks door de binnenstad en dat worden er steeds meer met de groei van de stad (iedere week krijgen we er 80 inwoners bij) en dat moet in goede banen geleid worden. Het moet plezierig, prettig, schoon en veilig zijn. “Het idee van fietsen in de stad is dat het makkelijk en voor iedereen toegankelijk is. Het is juist de bedoeling dat we dat behouden en verbeteren”, vertelt Frans Jan van Rossem, programmamanager bereikbaarheid (fiets) bij de gemeente Utrecht. Er moet een balans komen tussen bereikbaarheid, aantrekkelijkheid en leefbaarheid.

Het Actieplan Utrecht Fietst! pakt om de bovenstaande doelen te bereiken verschillende thema’s aan waaronder de fietseconomie en fietsparkeren.

Fietseconomie
De gemeente Utrecht wil het fietsklimaat bevorderen en mensen meer op de fiets krijgen. Zij willen dit voor jong en oud, voor mensen met een kleine beurs, werknemer, toerist, etc. Fietsen is een ruimte-efficiënte manier van verplaatsen, het draagt bij aan het geluk en het is ook nog eens gezond. Op dit moment gaat al 60% van de Utrechters op de fiets naar de binnenstad. Maar met meer mensen op de fiets moet er ook geïnvesteerd worden in fietsroutes en –stallingen.

Fietsparkeren
Op dit moment zijn er rond Utrecht Centraal 20.000 fietsparkeerplekken. In 2020 is er vraag naar  22.000 fietsparkeerplaatsen. Met de bouw van de grootste fietsenstalling ter wereld, op de oude taxistandplaats aan centrumzijde bij het CS, komen er 12.500 inpandige fietsparkeerplekken bij. Aan de Westkant komt de Knoopstalling met 3.500 plekken. Zodra alle nieuwe stallingen open zijn, verdwijnen de tijdelijke stallingen en komen we in totaal op 22.000 openbare fietsparkeerstallingen. Daarnaast worden nog 11.000 fietsparkeerplekken gebouwd bij kantoren en bedrijven. Voor de fietsers is het belangrijk om de weg te vinden naar de openbare stallingen. Daarom worden deze stallingen aangesloten op de P-route.

Verwijsborden
De gemeente vroeg aan marktpartijen een list te verzinnen om de fietser beter de weg te wijzen. Het softwarebedrijf LumiGuide kwam met het idee om net als bij parkeergarages voor auto’s ook borden te maken voor fietsers waar zij verwezen worden naar de beschikbare stallingen door de hele binnenstad. Door mensen optimaal te verleiden om hun fiets in de stalling te zetten en dus niet op straat, draagt dit bij aan een fraai aanzicht van de openbare ruimte. “Er zal meer ruimte zijn voor terrassen, voetgangers en het staat veel mooier dan rijen met fietsen over de stoepen verspreid”, zegt Van Rossem.

Instructies
Het softwarebedrijf LumiGuide werd geselecteerd als partner en realiseerde het systeem voor de P-route. Op dit moment staan er 21 informatieborden langs de fietspaden, per 2017 zullen dit er 28 zijn. De informatieborden geven de dichtstbijzijnde stallingen aan. Met groene cijfers wordt daarnaast aangegeven hoeveel beschikbare plekken er in de stalling zijn. Op een apart verwijsbord komt informatie over de pop-up fietsenstallingen die onder andere te vinden zijn op de Neude, Janskerkhof en Vredenburg.

Om aan te kunnen geven hoeveel plekken er beschikbaar zijn gebruikt LumiGuide ‘optische sensoren’. Deze worden in groten getale op de plafonds van fietsenstallingen geplaatst. Zij detecteren welke plekken beschikbaar zijn om je fiets te stallen. In de buitenstallingen zoals bij Westplein en de Keizerstraat worden de sensoren op masten geplaatst. Bij pop-upstallingen worden de binnenkomende fietsers met de handscanner geteld.

Zo’n optische sensor bestaat uit twee videocamera’s die beiden dezelfde fietsplekken in beeld hebben. Doordat er gebruikt wordt gemaakt van twee camera’s kan ook de diepte waargenomen worden. Een sensor neemt in één minuut, 60 à 70 fietsplekken waar.

Privacy
De sensoren wekken bij mensen die hun fietsen stallen wel vragen over de privacy op. Technisch directeur van LumiGuide, Bas van Dijk stelt deze mensen gerust. “Camerabeelden worden na analyse direct verwijderd. Hierdoor is er geen gevaar voor de privacy van stallingsgebruikers. De bezettingsinformatie wordt vervolgens geüpload naar de cloud waarna deze naar de displays op straat wordt gestuurd. De informatie is dan tevens beschikbaar als open data zodat apps deze kunnen gebruiken.” De informatie over het fietsgebruik in de stallingen wordt dus opgeslagen maar niet de beelden van de mensen.

Overzicht stallingen
De verwijsborden die de stallingen aangeven worden vandaag uitgebreid met zeven masten die voorzien zijn van grote displays en hebben een backlight gekregen voor de verbeterde zichtbaarheid. De stallingen die daarbij aangesloten zijn worden vandaag uitgebreid met Pop Up Parking Neude, Universiteitsbibliotheek Plein en Keizerstraat. De huidige stallingen zijn:

• Westplein
• Jaarbeursplein
• Lange Koestraat
• Vredenburg
• Stadhuis
• Zadelstraat

In de stallingen worden de beschikbare plekken nogmaals aangegeven. In de Vredenburgstalling is vandaag het nieuwe systeem geactiveerd. Een nieuw informatiebord bij de ingang laat zien hoeveel vrije onder- en bovenplekken er zijn. Wanneer de stalling volloopt staat er welke alternatieven er zijn in de nabije omgeving.

De snelle boodschap
De mensen die snel een boodschap willen doen hebben wellicht geen zin om voor vijf minuten hun fiets helemaal in de stalling te parkeren. Hoe zit het met hen? Volgens Van Rossem komt voor deze mensen ook een oplossing. “Op de Twijnstraat zijn we nu bezig met een proef voor mensen die hun fiets voor een paar minuten willen stallen. Het zijn fietsparkeervakken met schotten waar je je fiets neer kunt zetten maar niet met een ketting vast kan maken. De schotten zorgen ervoor dat de fietsen niet met een domino-effect om kunnen vallen. Dat mensen hun fiets niet vast kunnen zetten  zorgt ervoor de fiets daar niet uren wordt gestald  maar wel de gelegenheid hebben om snel een winkel in te gaan. We zitten nu nog in de proefperiode maar wanneer de bevindingen positief zijn , zal het idee ook waar nodig op andere plekken worden toegepast.”

Andere steden
Den Haag en Amsterdam zijn het meest geïnteresseerd in het Utrechtse parkeersysteem. Momenteel hebben bepaalde stallingen in deze steden wel de verwijzing van beschikbaarheid intern. De verwijsborden langs de fietspaden zijn nog niet in andere steden te zien. De interesse is er wel maar hier zit ook een kostenplaatje aan vast. Utrecht heeft samen met Ministerie van Infrastructuur en Milieu ongeveer 600.000 euro gereserveerd voor de uitbreiding en vernieuwing van het P-route systeem. Het programma Beter Benutten van het ministerie is er op gericht om de auto-spits te verlichten en de omliggende gemeenten goed te ontsluiten naar de stad en Uithof.