De gemeente Utrecht krijgt jaarlijks meer dan duizend verzoeken om informatie openbaar te maken. In de Wet Open Overheid (Woo) is geregeld hoe de gemeente hiermee moet omgaan. De stad heeft echter een eigen aanpak bedacht waarbij aan de hand van criteria wordt bepaald hoe snel een informatieverzoek wordt afgehandeld. Een pilot, laat een woordvoerder weten. Volgens het Expertisecentrum voor Woo-verzoekers SPOON, strookt de Utrechtse aanpak echter niet met wet.
Woo-verzoeken leveren gemeenten, provincies en de landelijke overheid een hoop werk op. Het is veel werk om alle informatie uit onder meer de archieven en mailboxen te verzamelen. Gemeenten wegen af wat wel en wat niet openbaar mag worden gemaakt, waarbij allerlei juridische haken en ogen een rol spelen.
De gemeente Utrecht krijgt elk jaar meer dan duizend van deze verzoeken. Tegelijkertijd is er tijdsdruk. Een Woo-verzoek moet in principe binnen vier weken zijn afgehandeld. Als het nodig is mag een gemeente er zes weken over doen. In de praktijk duurt het vaak langer, overigens geldt dat niet alleen voor de gemeente Utrecht.
Gemeente Utrecht prioriteert
De gemeente Utrecht heeft een fors team om de klus te klaren: meer dan vijftien datajuristen zijn fulltime bezig met het verwerken van Woo-verzoeken. Voor informatievragen die volgens de gemeente een ‘lage prioriteit’ hebben, hanteert zij de richtlijn een verzoek af te handelen in acht tot twaalf weken. Voor verzoeken met een ‘erg lage prioriteit’ noemt de gemeente geen streeftermijn. Volgens SPOON gaat de gemeente hiermee in de fout: de langere afhandeltermijn is immers in strijd met de Woo.
Om de prioriteit te bepalen kijkt de gemeente onder andere naar wie het verzoek doet. Zo wordt een verzoek van een inwoner als minder urgent bestempeld dan bijvoorbeeld een verzoek van een advocaat of journalist. De gemeente kijkt naar het belang van een verzoek. Heeft het te maken met een burenruzie, dan is het verzoek minder belangrijk dan wanneer het gaat om een belangrijke politieke kwestie. Mensen die vaker informatie opvragen of vragen naar informele documenten zoals e-mails of appjes hebben pech en krijgen minder prioriteit.
Daarnaast geeft de gemeente naar eigen inzicht plus- of minpunten om te bepalen of een verzoek eerder of juist later moet zijn afgehandeld. Dit kan ‘vanwege bijzondere omstandigheden’: Als iets bijvoorbeeld in een papieren archief moet worden opgezocht of als een medewerker uit dienst is. Als een informatieverzoek veel werk is, rekent de gemeente sowieso extra tijd.
Tegen de wet
De criteria, waarmee de gemeente de behandeltermijn bepaalt, kunnen volgens SPOON niet door de beugel. Zo zegt de Woo volgens SPOON niets over verschillende behandeltermijnen voor journalisten, advocaten en anderen. Ook het meewegen van het ‘belang van het verzoek’ mag volgens SPOON niet. De Woo bepaalt immers dat diegene die om informatie vraagt niet hoeft te vermelden wat zijn of haar belang is bij het verzoek.
Het is volgens SPOON problematisch dat de gemeente kijkt naar aspecten als hoe vaak iemand om informatie vraagt of hoeveel werk het is om een informatieverzoek af te handelen. Ook is SPOON is kritisch op het lager prioriteren van verzoeken om e-mails of appjes.
Snellere afhandeling
Een woordvoerder van de gemeente laat weten dat de nieuwe aanpak een proef is en dat het College van Burgemeester en Wethouders dit voorjaar besluiten neemt over de werkwijze. De gemeente wil met de nieuwe aanpak beter aansluiten bij de informatiebehoefte van inwoners, journalisten en organisaties. Ook moet het leiden tot een snellere afhandeling van de verzoeken en wil ze onnodige juridische procedures voorkomen.
SPOON betwijfelt dat deze aanpak leidt tot een snellere behandeling van journalistieke verzoeken. De organisatie stelt juist dat de gemeente met de werkwijze in feite nog meer verzoeken aanmerkt als niet haalbaar binnen de termijn.
Ook merkt SPOON tot slot op dat de gemeente zelf de informatie aan burgers kan geven waar ze recht op hebben. Utrechters die te maken hebben met een handhavingszaak of een burenruzie zouden dan geen Woo-verzoek hoeven indienen.
22 Reacties
ReagerenUtrecht heeft blijkbaar veel te verbergen.
Ik overweeg echt om AI in te gaan zetten en daardoor het aantal WOO verzoeken te vertienvoudigen. Het is een mooi verdienmodel tenslotte.
Die 15 juristen kunnen allemaal ontslagen worden. Als een burger een functionerende overheid om informatie vraagt dan dient deze subiet en onbewerkt geleverd te worden. No if’s, but’s or maybe’s….Daar heb je niet één jurist voor nodig. Alles publiek toegankelijk in een cloud zou het hele proces zelfs kunnen automatiseren.
In het verlengde hiervan; wat zou een overheid die ter goeder trouw handelt tegenhouden?
Leuk dit traineren van de gemeente, maar wat zijn de sancties? Kijk naar die meneer die een miljoen aan boetes inde.
En hoe moeten we de werkdruk inschatten van die 15 juristen zien? 1000 zaken, 300 werkdagen, 15 juristen.
Wat doen ze de hele dag? Teksten aflakken?
Ambtenaren.
In plaats van voortvaardend hun taak op te pakken, wordt er eerst begonnen met het onderzoek naar alle kantjes die er vanaf kunnen worden gelopen, hoe er maximale uitstel kan worden gerealiseerd, en welke medewerker uiteindelijk geslachtofferd mag worden om de minimaal benodigde arbeid te verrichten.
Hier is geen schaamte. Niets.
Het lijkt me duidelijk dat de gemeente niet bezig is met het stroomlijnen van de gevraagde informatie, maar met het tegenhouden daarvan.
@M. Heeft u enig idee hoeveel zinloze WOO-verzoeken er zijn en hoeveel tijd daarmee verloren gaat. Er zijn omgerekend tientallen mensen bezig met het zoeken, verzamelen en analyseren van data. Ook de kosten voor juridisch advies om privacy and inzicht te kunnen wegen, zijn significant.
Maar het is belangrijk dat er openbaarheid kan komen. Dus het lijkt me niet vreemd dat de gemeente graag de serieuze verzoeken waarbij de kans groot is dat ze die binnen de gestelde termijn kan beantwoorden, eerst doet. In principe heeft SPOON gelijk maar lijkt wat naief te staan tegenover het feit dat veel WOO-verzoeken alleen ingediend worden met het doel om een vergoeding op te strijken als de gestelde termijn niet wordt gehaald. Als daar iets voor kon komen, zou iedereen behalve die paar rotte appels tevreden zijn.
Ik snap dat nu de gemeente weer veel gezeik krijgt maar als de AH besluit om eerst de schappen met bederfelijke waar te vullen en daarna pas de zakken chips, zou niemand erover piepen.
@Utrechtvoorutrecht: het is niet aan de gemeente om te bepalen hoeveel en welke verzoeken zinloos zijn; dat hoort de aanvrager te bepalen.
Overigens ben ik er niet voor om alle beschikbare informatie op het internet te zetten. Dat zou vanzelfsprekend de privacy schaden.
@Utrechtvoorutrecht ik denk dat de hoeveelheid zinloze WOO-verzoeken direct afhankelijk is van de kwaliteit en het draagvlak van de besluiten die deze gemeente neemt. Heldere en goede besluiten kunnen dan heel snel beantwoord worden. En dat mensen er een vergoeding uit proberen te slepen. De gemeente verhoogt zelf jaarlijks de gemeentelijke belastingen met krankzinnige percentages en gooit dit geld vervolgens weer over de balk aan onzin projecten.
Eerlijk gezegd heb ik zo mijn twijfels bij de WOO zelf. Een team van 15 ambtenaren, die zowel juridisch als technisch onderlegd moeten zijn, die vind je in de huidige arbeidsmarkt niet makkelijk.
En dan ook nog de motivatie vinden om een systematische stroom van onzinverzoeken af te handelen. Het is een wettelijke plicht, maar die wet zit misschien niet zo goed in elkaar, als er zoveel ruimte is voor exces.
@SS. Wat dacht u van mijn verzoeken:
1. Mag ik een lijst met iedereen met een BMW E30? Doe maar inclusief adres, overzicht van boetes en de hele correspondentie.
2. Mag ik een lijst met alle WOO-verzoeken, gesorteerd naar hoeveel belasting de aanvrager heeft betaald?
Met een schuilnaam roepen dat alles publiek toegankelijk moet zijn, haha!
Voorheen had alleen de volksvertegenwoordiging (Tweede Kamer, Gemeenteraad) het recht om bepaalde informatie op te vragen. De WOO is bedoeld dat recht ook aan journalisten en belanghebbenden te geven.
Helaas wordt deze wet nu door sommigen als een verdienmodel gebruikt, of als middel om de overheid te traineren en dwars te zitten. Daarmee schiet de WOO zijn doel voorbij, en zal dus moeten worden aangepast.
@Utrechtvoorutrecht 11:26
Wat ik van uw vragen vind? Wel, ik vind ze perfect om mijn punt te illustreren! Los van dat een plantsoenenharker als een gemeente in de eerste plaats helemaal niet over dat soort gegevens van burgers behoort te beschikken (gaat ze geen zak aan!), heb je tegelijk uiteraard ook geen 15 juristen nodig om dergelijk stupide vragen te beantwoorden, waar een AI chatrobot die twee vragen in 0.0000000001 seconde tegelijk voor u kan beantwoorden met de opmerking dat u geen toegang tot die gegevens heeft in het kader van privacywetgeving, nadat die chatrobot op basis van uw digi-id inlog heeft vastgesteld dat u hiertoe niet gemachtigd bent. Vervolgens kan de AI robot u uiteraard wel in 0.0000000001 seconde geanonimiseerde gegevens verstrekken.
@Scherpschutter
Als de gemeente niet over gegevens van burgers beschikt, kunnen er (naast veel andere zaken die dan onmogelijk worden, zoals b.v. het verzenden van verkiezingsbiljetten) geen gemeentelijke belastingen worden geheven. Wilt u b.v. die belasting afschaffen?
Zolang AI nog vaak de merkwaardigste hallucinaties verschaft als antwoord, is AI voorlopig niet te vertrouwen en zijn er vooralsnog mensen nodig voor gemeentelijke taken. Die werken niet in miljardste seconden.
@Klaasjan 14:59
U heeft iemand met een libertarische levensvisie als moreel fundament aan de lijn, Klaasjan. Dat zijn dus wel de ideeën waar ik heel erg enthousiast van placht te worden!
@SS. U vertrouwt “de overheid” niet maar wel een AI-model getraind op online gezwets? ChatGPT is een beetje zoals de meeste reacties hier (behalve de spelfouten): het lijkt prima maar er klopt vaak iets heel erg niet.
Heeft u wel eens een WOO-verzoek ingediend?
@utrechtvoorutrecht: zelf reageren met een schuilnaam en dan klagen dat anderen reageren met een schuilnaam. Het is pas 9 januari en hierbij nomineer ik u nu al voor de domste reactie van 2025.
@Utrechtvoorutrecht 15:29
Wat is de relevantie van uw vraag in relatie tot het door mij gestelde?
@Scherpschutter
‘Placht’ is verleden tijd. U denkt er dus nu anders over, veronderstel ik.
Nooit zoiets oncreatiefs gezien als AI.
@Klaasjan 23:45
Het staat u vrij om te veronderstellen.
@SS. Ik was gewoon benieuwd. Heeft u dat ook wel eens? Of weet u alles al?
@Utrechtvoorutrecht 12:24
Relevantie?